Με αφορμή το νέο μοντέλο διδασκαλίας το οποίο ξεκινά από τα Θρησκευτικά, που αποτελούν ιδανικό πεδίο για να δοκιμαστούν οι εκσυγχρονισμένες μορφές μάθησης, μιλάει σήμερα στην «δ» ο κ. Δημήτρης Μόσχος, επίκουρος καθηγητής στη Θεολογική Σχολή της Αθήνας και είναι πρόεδρος του Πανελληνίου Θεολογικού Συνδέσμου «Καιρός» για την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης. Όπως αναφέρει συγκεκριμένα:
«Τα νέα ΠΣ έγιναν από Ορθόδοξους θεολόγους και ειδικούς στη θρησκευτική αγωγή, που επελέγησαν από ηλεκτρονικό μητρώο εμπειρογνωμόνων το 2010 και δούλεψαν για το τότε Π.Ι., δηλαδή το κράτος. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία είναι οι ίδιοι άνθρωποι που έφτιαξαν προγράμματα και βιβλία για όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια.
Ο Σύλλογός μας (έχοντας ξεκινήσει τον σχετικό προβληματισμό ήδη από το 2009 που δημοσίευσε την ιδρυτική του διακήρυξη) στήριξε κριτικά τα Προγράμματα, όχι από υποταγή σε πολιτικές γραμμές ή κοινωνικές δυνάμεις, αλλά επειδή συνδυάζουν πολύ σύγχρονες παιδαγωγικές ιδέες και τεχνικές με τις ανάγκες της θρησκευτικής αγωγής στη δική μας χώρα κι έτσι το μάθημα αποκτά την ισότιμη θέση του στο σχολικό πρόγραμμα: έχουμε ένα μάθημα Θρησκευτικών ανοιχτό, που ενθαρρύνει τον μαθητή στην αναζήτηση και απάντηση των μεγάλων ερωτημάτων της ζωής, στη συγκρότηση της θρησκευτικής του ταυτότητας και την κατανόηση του διαφορετικού διπλανού του. Αυτό γίνεται μέσα από το περιεχόμενο που δίνει έμφαση στην Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη (περί το 80% της ύλης) ως θρησκευτική αλλά και πολιτιστική ταυτότητα της πλειοψηφίας της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και ανοίγεται στις θρησκευτικές παραδόσεις άλλων χριστιανικών Ομολογιών και θρησκειών (με έμφαση στις κοντινότερες δηλαδή στον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ). Η βασική του φιλοσοφία είναι ο λεγόμενος θρησκευτικός γραμματισμός.
Ωστόσο, ο όρος θρησκευτικός γραμματισμός χρησιμοποιείται στα νέα ΠΣ στο Δημοτικό-Γυμνάσιο και Λύκειο διαφορετικά απ’ ό,τι αντίστοιχα π.χ. στη Μ. Βρετανία. Και στις δύο βαθμίδες (Γυμνάσιο-Λύκειο) αφορά τη γνώση της θρησκείας όσων πιστεύουν και της θρησκείας του τόπου για όσους δεν πιστεύουν ή ακολουθούν μία άλλη θρησκεία. Στο Λύκειο ιδιαίτερα τονίζεται η επικοινωνιακή χροιά του γραμματισμού και μάλιστα σε σχέση με τον εαυτό, τους άλλους και τον Θεό. Επιπλέον, τονίζεται ότι δεν διδάσκεται η πίστη ως ιστορία, αλλά ως γλώσσα ζωντανή, όπως και είναι. Άρα ενθαρρύνεται ο μαθητής να στοχαστεί στη ΔΙΚΗ του θρησκευτική πίστη μέσα από τη γνώση της θρησκείας του τόπου αλλά και τη γνώση του θρησκείας του διπλανού του (όπου υπάρχει).
Το άνοιγμα, όμως, του μαθήματος γίνεται εξίσου ή και περισσότερο μέσα από τη μέθοδο, καθώς τα προγράμματα δίνουν τη δυνατότητα στον διδάσκοντα να διαμορφώσει μαζί με τους μαθητές (και όχι απέναντι σ’ εκείνους), με πυξίδα στόχους και προσδοκώμενες επάρκειες και υιοθετώντας καινοτόμες τεχνικές (π.χ. με τη χρήση της τέχνης, ομαδοσυνεργατικών παιχνιδιών κλπ.), μια διδακτική διαδικασία προσαρμοσμένη στις ανάγκες της κάθε σχολικής τάξης.
Αυτό δεν σημαίνει ότι τα νέα Προγράμματα είναι αυτομάτως η τέλεια λύση. Επισημάναμε προς όλους, πρώτα στον Υπουργό, αλλά ακόμη και στη Σύνοδο, ότι είναι απαραίτητο να γίνει σε βάθος επιμόρφωση των συναδέλφων εκπαιδευτικών. Τα προβλήματα προκύπτουν από το ό,τι οι διδάσκοντες δεν κατανοούν πώς διαβάζονται τα νέα ΠΣ και τα αντιμετωπίζουν ως διδακτικά εγχειρίδια. Δυστυχώς, αυτή η επιμόρφωση δεν έγινε πριν ξεκινήσει το διδακτικό έτος και πολλοί εκπαιδευτικοί βρίσκονται ανέτοιμοι, με μόνο εφόδιο τα παλιά διδακτικά εγχειρίδια να αντιμετωπίσουν κάτι εντελώς καινούριο.
Απέναντι στα τεχνικά προβλήματα, αλλά και την εν πολλοίς αστήρικτη ιδεολογική κριτική που ασκήθηκε απέναντι στα Προγράμματα θεωρούμε αντιπαραγωγική την αντιπαράθεση, τις βαριές κουβέντες, τις… κατάρες, τους νομικούς εκφοβισμούς, πιστεύοντας αντίθετα ότι μόνο με επικοινωνία και επιμόρφωση μαζί με τους συναδέλφους θα ομαλοποιηθεί η κατάσταση. Γι’ αυτό και παράλληλα και ανεξάρτητα με τους σχεδιασμούς του υπουργείου εμείς προχωράμε σε επιμόρφωση μέσα από τις δικές μας δομές (αυθόρμητα, εθελοντικά) και ήδη έχουμε μια πρώτη συνάντηση με συναδέλφους της περιοχής Αττικής στα γραφεία μας. Αναμένουμε με αγωνία να βγει η όλη συζήτηση από τη μέγγενη των πολιτικών και εκκλησιαστικοπολιτικών προτεραιοτήτων και να συνεχισθεί μόνο στο φυσικό της χώρο, που είναι ο εκπαιδευτικός και ακαδημαϊκός κόσμος, που αγωνίζεται για το Μάθημα και την εκπαίδευση των νέων ανθρώπων, η ποιότητα της οποίας πρέπει να ισχύει ως το τελικό κριτήριο».
Η θέση της Εκκλησίας
της Ελλάδος
Στο ζήτημα έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων στους εκκλησιαστικούς κύκλους, με πρώτη την Εκκλησία της Ελλάδος. Την περασμένη Τρίτη, 20 Σεπτεμβρίου, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, απηύθυνε έκκληση να αποσυρθούν άμεσα όσα προωθεί το Υπουργείο Παιδείας και σε δηλώσεις του, μεταξύ άλλων ανέφερε: «Η αλήθεια είναι πως το μάθημα των θρησκευτικών περνάει μια κρίση και έχουμε την ανάγκη όλοι και από πλευράς Εκκλησίας και από πλευράς Πολιτείας, να συνεργαστούμε πάνω σε μια βάση με θετική άποψη όχι περιοριζόμενη από χρονικά όρια δύο η τριών ημερών».
Σε άλλο σημείο ο Μακαριώτατος ανέφερε ότι έχει αφιερώσει πάρα πολύ χρόνο για το εν λόγω ζήτημα, τονίζοντας: «Βεβιασμένα τώρα ακούμε τα νέα προγράμματα τα οποία δεν γνωρίζουμε πως ελήφθησαν και με σφραγίδα προωθήθηκαν αυτά. Εγώ ως Αρχιεπίσκοπος δηλώνω ότι αυτά τα νέα προγράμματα είναι απαράδεκτα και επικίνδυνα, είναι πράγματα που δεν θα αποδώσουν καρπούς αλλά θα προκαλέσουν ζημιά στην παιδείας και την κοινωνία μας, καθώς και ρήξη στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας. Κάνω έκκληση προς τον Πρωθυπουργό να σταματήσει όλη αυτή την προσπάθεια, να αναβάλει κάθε πρωτοβουλία ενός η μερικών ανθρώπων και σε μια βάση Εκκλησίας και Πολιτείας να συνεργαστούμε σοβαρά επιτέλους σε ένα τόπο που ακούγονται μόνο λόγια».
Να σημειωθεί ότι πολλοί Μητροπολίτες τοποθετούνται δημοσίως για το ζήτημα, ενώ το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως δεν έχει εκφράσει επισήμως καμία θέση.
