Η Ελλάδα δεν έχει πετύχει τους στόχους για το 2020 όσον αφορά στη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό μίγμα της χώρας. Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στη 13η ετήσια έκθεση «Νόμος και περιβάλλον στην Ελλάδα 2017», του WWF Ελλάς, το μερίδιο ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας το 2015 (τελευταία διαθέσιμα δεδομένα) ήταν 15,4% ενώ ο εθνικός στόχος για το 2020, βάσει του νόμου 3851/2010, είναι 20%. Αντιστοίχως, στην ηλεκτροπαραγωγή, είχαν συμμετοχή κατά 22,9%, όταν ο αντίστοιχος στόχος είναι 40%.
Αλλά και στην εξοικονόμηση ενέργειας, οι επιδόσεις της Ελλάδας χειροτερεύουν. Βάσει της ετήσιας έκθεσης προόδου που κατέθεσε η χώρα μας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η τελική κατανάλωση ενέργειας αυξήθηκε κατά 6%, στο διάστημα 2014-2015, φθάνοντας τους 16.502 ktoe (κιλότονοι ισοδύναμων πετρελαίου). Σημαντικότερη ήταν η αυξημένη χρήση φυσικού αερίου (16%).
Γενικότερα, αύξηση στην κατανάλωση ενέργειας καταγράφηκε σε όλους τους τομείς, με την πλέον αξιοσημείωτη να παρατηρείται στον οικιακό τομέα (16%) κυρίως μέσω της χρήσης στερεών καυσίμων (+62%). Κι αυτά όταν ο εθνικός στόχος εξοικονόμησης για το 2014 ήταν η μείωση της κατανάλωσης κατά 99,3 ktoe. Για την εξέλιξη της τελικής κατανάλωσης ενέργειας (εξετάζοντας το διάστημα 1990-2015), τα στοιχεία του WWF δείχνουν εμφανή τάση επαναφοράς της κατανάλωσης στα προ της κρίσης επίπεδα. Επομένως, θα απαιτηθούν πολύ πιο φιλόδοξα μέτρα για να αντιστραφεί η τρέχουσα τάση.
Μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη ήταν το σχέδιο νόμου για τη σύσταση ενεργειακών κοινοτήτων οι οποίες, μεταξύ άλλων, μπορούν να δραστηριοποιηθούν στον τομέα των ΑΠΕ και των έργων ΣΗΘΥΑ (Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης). Σύμφωνα με τους Νίκο Μάντζαρη και Μιχάλη Προδρόμου από το WWF, πρόκειται για θετική πρωτοβουλία που χρήζει ωστόσο βελτιώσεων, όπως τροποποίηση των περιορισμών στην ισχύ των έργων (500 kW), ή των γεωγραφικών περιορισμών (το 75% των μελών πρέπει να έχουν πλήρη ή ψιλή κυριότητα ή επικαρπία σε ακίνητο εντός της περιφερειακής ενότητας).
Από τις νομολογιακές εξελίξεις, αξιοσημείωτη ήταν η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (Τμήμα Ε’) 303/2017 η οποία έκρινε παράνομη την παράλειψη της Διοίκησης να εκδώσει την Υπουργική Απόφαση για την ανάπτυξη των μικρών ανεμογεννητριών, όπως προέβλεπε ο ν. 4203/2013 (έπρεπε να έχει εκδοθεί από 30/6/2014). Και αυτό παρά την ύπαρξη σχετικής μελέτης από τον Γερμανικό Οργανισμό για τη Διεθνή Συνεργασία (GIZ) και τη συγκρότηση ομάδας εργασίας που επεξεργάζεται την κατάρτιση Ειδικού Προγράμματος μικρών ανεμογεννητριών. Ενδιαφέρον είχε ακόμα η παραπομπή από το ΣτΕ (1433/2017) στην επταμελή σύνθεση του Τμήματος του ζητήματος της συνταγματικότητας της διάταξης που επιτρέπει ΑΠΕ σε γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας.
Γενικότερα, σημαντικές εξελίξεις χαρακτήρισαν φέτος την εθνική ενεργειακή πολιτική με κορυφαίες τη μάχη για δωρεάν δικαιώματα εκπομπών στις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΕΣΕΔΕ), την υιοθέτηση νέων αυστηρών ορίων εκπομπών για μεγάλες μονάδες καύσης, την απόφαση πώλησης του 40% του λιγνιτικού χαρτοφυλακίου της ΔΕΗ, και τη θέσπιση νέου μηχανισμού αποζημίωσης παραγωγών ΑΠΕ.
Υποθέσεις στο ευρωδικαστήριο
Σε ότι αφορά τη συμμόρφωση της χώρας με τη νομοθεσία της ΕΕ, δύο υποθέσεις έκλεισαν αλλά μία καινούργια άνοιξε. Συγκεκριμένα, μετά την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας 2013/30 για την ασφάλεια των υπεράκτιων εξορύξεων υδρογονανθράκων που έλαβε χώρα με καθυστέρηση ενός χρόνου, τον Ιούλιο του 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκλεισε την υπόθεση. Επίσης, με καταδίκη της Ελλάδας από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Μάρτιο του 2017617 έκλεισε η υπόθεση παραπομπής της χώρας για μη συμμόρφωση με την οδηγία 2010/31/ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, λόγω καθυστέρησης καθορισμού των βέλτιστων, από πλευράς κόστους, ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης κτιρίων καθώς και του ορισμού των κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας (nZEB).
Ωστόσο, νέα προειδοποιητική επιστολή έλαβε η Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάιο του 2017 για τον καθορισμό των μεθόδων υπολογισμού και των απαιτήσεων υποβολής εκθέσεων, σχετικά με την ποιότητα των καυσίμων βενζίνης και ντίζελ.
Αδιαφάνεια στην ανανέωση περιβαλλοντικών όρων
Τον Σεπτέμβριο του 2017 ανανεώθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι των ατμοηλεκτρικών σταθμών (ΑΗΣ) Μεγαλόπολη Α’ και Μεγαλόπολης Β’. Όπως και στην περίπτωση ανανέωσης της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου το 2016, καμία διαβούλευση δεν έλαβε χώρα. Υπενθυμίζεται ότι και οι τρεις σταθμοί υπάγονται στο Μεταβατικό Εθνικό Σχέδιο Μείωσης Εκπομπών (ΜΕΣΜΕ) και παίρνουν παράταση ως τις 30/6/2020 για να συμμορφωθούν με τα όρια εκπομπών της οδηγίας βιομηχανικών εκπομπών.
Τον Αύγουστο του 2017 το WWF Ελλάς σε συνεργασία με τη οργάνωση νομικών περιβάλλοντος Client Earth κατήγγειλε στην Επιτροπή Συμμόρφωσης της Συνθήκης του Άαρχους, τη διαχρονικά αδιαφανή διαδικασία, με βάση την οποία αδειοδοτείται η λειτουργία λιγνιτικών σταθμών. «Οι ελληνικές κυβερνήσεις των τελευταίων 16 ετών επικαλούμενες την… καινοφανή νομική έννοια της «προσωρινής ενιαίας άδειας λειτουργίας», αδειοδοτούν τη λειτουργία όλων των λιγνιτικών σταθμών μαζί και δια νόμου», σημειώνει ο κ. Μάντζαρης. Δεδομένου ότι οι πολίτες μπορούν να προσφύγουν μόνο ενάντια σε διοικητική πράξη και όχι σε νόμο, το αποτέλεσμα της ακολουθούμενης διαδικασίας, είναι οι λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ, όπως καταγγέλλει το WWF, «να λειτουργούν ανεξέλεγκτα, και στις περισσότερες περιπτώσεις, υπερβαίνοντας κατά πολύ τα όρια εκπομπών». Η καταγγελία έγινε παραδεκτή για περαιτέρω εξέταση από την Επιτροπή Συμμόρφωσης της Συνθήκης του Άαρχους, ύστερα από σχετική ακρόαση.
Το ΒΗΜΑ
