Η γνωστή εικαστικός με τη διεθνή καριέρα Ειρήνη Βαζούκου επιστρέφει στη Ρόδο με μια ατομική έκθεση που περιλαμβάνει ισχυρά μηνύματα κατά της έμφυλης βίας και της κακοποίησης των γυναικών.
Χθες εγκαινιάστηκε στο Κατάλυμα της Γαλλίας η έκθεσή της «Νο EXCUSE» σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης Πόλυς Χατζημάρκου.
Με αφορμή τα εγκαίνια της έκθεσης, παραχώρησαν μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνέντευξη στη «δημοκρατική» για την τέχνη και πώς μπορεί να ενδυναμωθεί η φωνή των γυναικών μέσα από αυτήν.
• Μόλις πριν λίγους μήνες, τον περασμένο Μάιο, κυρία Βαζούκου παρουσιάσατε έργα σε ατομική έκθεση στο Παρίσι με τίτλο “light the fire”. Χθες Σάββατο 23 Νοεμβρίου εγκαινιάστηκε ακόμα μία ατομική έκθεσή σας στη Ρόδο στο Κατάλυμα της Γαλλίας με τίτλο “No Excuse”, με επιμελήτρια την Πόλυ Χατζημάρκου. Τι περιμένουμε να δούμε από αυτή την έκθεση;
Eιρήνη Bαζούκου: Η έκθεση No EXCUSE περιλαμβάνει επιτοίχια ζωγραφικά έργα, κατασκευές – γλυπτά και εγκαταστάσεις. Είναι η δεύτερη φορά που περιλαμβάνω κατασκευές σε ατομική μου έκθεση, κάποιες εξ αυτών τις έδειξα στο Παρίσι, και κάποιες τις δημιούργησα πολύ πρόσφατα και χαίρομαι πολύ που παρουσιάζονται πρώτη φορά στο νησί μου. Η επιλογή του υλικού και της τεχνικής που θα χρησιμοποιήσω, εξαρτάται από αυτό που κάθε φορά θέλω να εκφράσω. Η ιδέα με οδηγεί στο υλικό καθώς τα έργα έχουν μεταφορικές έννοιες. Η θεματική μου είναι «βαριά», θέλω όμως να πιστεύω ότι έχει ποιότητα, αλλά αυτό είναι κάτι που θα το κρίνει το κοινό που θα έλθει να δει την έκθεση.
Πόλυ Χατζημάρκου: Ο επισκέπτης θα δει τις ζωγραφικές σειρές με τα «καμένα ημερολόγια» και τα εξπρεσιονιστικά λευκά γυναικεία ρούχα -υποψίες νυφικών ρούχων ή νυχτικών- κρεμασμένα σε σταυρούς. Για τα τελευταία, υπάρχει μια δισυπόστατη ανάγνωση: Είναι έτοιμα να καούν πάνω από έτοιμους βωμούς φωτιάς ή στέκουν ως ηρωικά σύμβολα που επέζησαν της έμφυλης καταστροφής και ανεμίζουν ως παντιέρες δύναμης και ανθεκτικότητας; Έπειτα, είναι η εγκατάσταση με τα φορέματα από κόκκινο συρματόπλεγμα που «φωνάζουν» εγκλεισμό, πόλεμο και πληγή. Τα φορέματα είναι περασμένα -όχι τυχαία,- σε σιδερένιες αυτοσχέδιες κρεμάστρες. Μας υπενθυμίζουν τις σκοτεινές εποχές για το γυναικείο σώμα, όταν η μεταλλική κρεμάστρα -μαζί με άλλα αιχμηρά αντικείμενα-, γινόταν «εργαλείο» για παράνομες κα αυτοσχέδιες αμβλώσεις, επικίνδυνους τραυματισμούς και θανάτους. Ηδη από τα δεκαετίες του ’60 και του ’70 μέχρι σήμερα, το σχέδιο της κρεμάστρας αποτελεί σύμβολο των αγώνων για το δικαίωμα στην άμβλωση και την pro-choice αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος.
Ως σύμβολο του τι ήταν και τι θα μπορούσε να είναι ξανά. Να φέρω μόνο ως ένα παράδειγμα από το πρόσφατο 2022, την αναίρεση της ομοσπονδιακής συνταγματικής κατοχύρωσης του δικαιώματος στην άμβλωση από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ. Τέλος, το κοινό θα δει τη σειρά με τις γλυπτικές κατασκευές, οι περισσότερες από οξειδωμένο χαλκό αλλά και την εγκατάσταση με τους ευμεγέθεις λευκούς κρίνους, που είναι κρεμασμένοι ανάποδα και από τα μακριά κοτσάνια τους.
• «No EXCUSE»: τι ακριβώς δηλώνει ο τίτλος της έκθεσης;
Eιρήνη Bαζούκου: Έχει να κάνει με την έμφυλη βία. ‘Χρησιμοποιώ’ χρόνια τώρα την τέχνη μου για να μεταφέρω τους προβληματισμούς μου, σχετικά με θέματα αδικίας του γυναικείου φύλου… Κακοποίηση, γυναικοκτονίες, ανισότητα, βία, πατριαρχία, συντηρητισμός, αντιμετώπιση από κράτος, θρησκεία, κ.α. Και δεν περιορίζομαι μόνο στα δικά μας ζητήματα, δηλαδή στα όσα συμβαίνουν στη χώρα μας. Ενδιαφέρομαι πολύ για τα θέματα των γυναικών σε όλο τον κόσμο. Στην έκθεση, όπως είπε η Πόλυ, υπάρχουν κάποια έργα που έχουν δημιουργηθεί για το αυτονόητο δικαίωμα των γυναικών στο σώμα τους και το δικαίωμα στην άμβλωση. Τίποτα πλέον δεν θεωρείται δεδομένο. Ούτε τα δικαιώματα που αποκτήθηκαν με πολλούς αγώνες πριν χρόνια.
Ο κόσμος έχει μία συντηρητική οπισθοδρόμηση και θεωρώ ότι είναι χρέος μας να μην εφησυχάζουμε. Ελπίζω και εύχομαι η τέχνη μου να γίνει δίοδος ανάμεσα στον θεατή και στο κοινωνικό πρόβλημα και τα μηνύματα, που θέλω να μεταφέρω, να γίνουν αφορμή για συζήτηση και ευαισθητοποίηση. Δεν θα μπορούσα ποτέ να αδιαφορήσω για το τι γίνεται στον κόσμο, δε θα μπορούσα να δημιουργώ έργα που να είναι εντελώς έξω από την κοινωνία. Θέλω να πιστεύω ότι η τέχνη μου είναι με ένα τρόπο «στρατευμένη».
• Πόλυ Χατζημάρκου: Ο τίτλος “No excuse” («Καμία δικαιολογία») είναι δανεισμένος από την ομώνυμη καμπάνια του ΟΗΕ (UN Women) που εστιάζει στα νομικά πλαίσια που χρειάζεται να ενισχυθούν, για τη διασφάλιση της ασφάλειας των γυναικών και την εξάλειψη της έμφυλης και σεξουαλικής βίας.
Καμία δικαιολογία, καμία ανοχή, δηλώνει και η ίδια μέσα από τα έργα της. Η τέχνη της Ειρήνης δεν αποφεύγει τη δυσφορία ή τις δύσκολες αλήθειες. Αντίθετα, αναγκάζει τον θεατή να υπολογίσει το οδυνηρό, το άβολα οικείο, να ασχοληθεί με τις ακατέργαστες γωνίες των πιο ύπουλων βιαιοτήτων της κοινωνίας.
Χρόνια τώρα, το έργο της αποτυπώνει την πολύπλευρη φύση του θηλυκού πόνου. Αλλά ακριβώς μέσα σε αυτήν την ευαλωτότητα, βρίσκει τη δύναμή της. Ιδιαίτερα στα έργα των δύο-τριών τελευταίων ετών, παρατηρούμε ότι το τραύμα της πατριαρχίας, του μισογυνισμού, των κοινωνικών στερεοτύπων που -δυστυχώς- διαιωνίζονται σε παραλλαγές, δεν είναι πλέον το τελικό της σημείο. Είναι ένα σημείο εκκίνησης για την αλλαγή, για την ανθεκτικότητα και αντίσταση στην κοινωνική και έμφυλη αδικία.
• Κυρία Βαζούκου, πείτε μας δύο λόγια για τη συνεργασία σας με την Πόλυ Χατζημάρκου η οποία είναι επιμελήτρια της έκθεσης. Βλέπουμε στο βιογραφικό σας ότι, και στο παρελθόν, έχει γράψει και έχει επιμεληθεί εκθέσεις σας.
Ειρήνη Βαζούκου: Την Πόλυ την γνώρισα μέσω ενός δημόσιου καλέσματος προς την καλλιτεχνική κοινότητα που είχε κάνει το 2001, όταν εργαζόταν ως επιμελήτρια στο Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Ρόδου. Ετοίμαζε το Μο.Τε.Ρ. (Μοντέρνα Τέχνη Ρόδου), ένα εικαστικό project με συνεχόμενες εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, διαλέξεις κ.α. Είδε τη δουλειά μου και με επέλεξε να είμαι μεταξύ των εικαστικών του προγράμματος. Από τότε ξεκίνησε μία εξαιρετική συνεργασία που κρατά έως και σήμερα, αλλά και μια δυνατή φιλία. Η Πόλυ, εκτός από πολλές γνώσεις με τόσα πτυχία στον πολιτισμό και στην τέχνη, έχει εμπειρία, έχει μία εξαιρετική γραφή και απίστευτη αντίληψη! Παρακολουθεί την πορεία της δουλειάς μου, συζητάμε, με διορθώνει ή με επιβραβεύει και τη θεωρώ σύμμαχό μου!.
Θα ήθελα να συμπληρώσω ότι σ’ αυτή την έκθεση, έχω τις καλύτερες επαγγελματίες, η κάθε μία στον τομέα της, και υπάρχει αλληλοεκτίμηση και αλληλοσεβασμός. Είναι η καταξιωμένη εικαστικός φωτογράφος Καλλιόπη Βουτζαλή, η οποία πρόσφατα η οποία πρόσφατα παρουσίασε τη δουλειά της σε ατομική έκθεση στο Παρίσι, μετά την έκθεσή της πέρσι στη Βουλή των Ελλήνων. Είναι η «ψυχή» του Καταλύματος της Γαλλίας, επίτιμη πρόξενος της Γαλλίας, Αλίκη Μοσχή. Είναι η εξαιρετική γραφίστρια Γεωργία Καζούλη, η οποία, με τον επαγγελματισμό και τη δημιουργική συνέπειά της, δημιούργησε το ψηφιακό και έντυπο υλικό. Πάντα με ενδιαφέρει το επόμενο βήμα στην εικαστική μου πορεία, θέλω να έχω συνεργάτες που θαυμάζω και εκτιμώ. Και βέβαια, θέλω να ευχαριστήσω το Δ.Σ της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας Ρόδου και την πρόεδρο Ματίνα Γιαννέλη, για την συμπερίληψη της έκθεσής μου στο πρόγραμμα δράσεων που οργανώνεται με αφορμή την παγκόσμια ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών (25 Νοεμβρίου).
• Κυρία Βαζούκου, πόσο δύσκολο είναι να ζείτε το μεγαλύτερο διάστημα στο νησί της Ρόδου και να εκθέτετε τη δουλειά σας στην υπόλοιπη Ελλάδα και στο εξωτερικό;
Ειρήνη Βαζούκου: Η αλήθεια είναι ότι πριν 15 χρόνια που ξεκίνησα την πορεία μου εκτός Ρόδου, τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Πρωτίστως στην επικοινωνία με τους επιμελητές και διοργανωτές, στην αποστολή και παραλαβή των έργων κλπ. Μπήκε όμως στην ζωή μας το διαδίκτυο και αυτό με βοήθησε πάρα πολύ. Η επικοινωνία έγινε απλή και ταχύτατη, οπότε μπορώ να λαμβάνω μέρος σε εκθέσεις ή παγκόσμιους διαγωνισμούς, όπως τελευταία είχα περάσει στην Biennale of London. Ζώντας σε ένα μικρό νησί, στην άκρη της Ευρώπης και χωρίς τα ψηφιακά εργαλεία, δεν θα τα κατάφερνα.
• Πώς ξεκινήσατε, και πότε, να ασχολείστε με τα εικαστικά;
Ειρήνη Βαζούκου: Ήμουν ένα παιδί που δεν σταμάτησε ποτέ να ζωγραφίζει καθώς μεγάλωνε. Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς τέχνη. Το θεωρώ σαν αναπνοή. Είναι και μία εμμονική σχέση. Δουλεύω πάρα πολύ. Περνάω ατέλειωτες ώρες στο ατελιέ μου και θεωρώ ότι είμαι ευλογημένη που μπορώ τα τελευταία χρόνια να είμαι απόλυτα αφοσιωμένη σ΄αυτό καθώς τα προηγούμενα χρόνια αναγκαζόμουν να κάνω και άλλο επάγγελμα για βιοποριστικούς λόγους. Πάντα όμως και παράλληλα, ήμουν προσηλωμένη στις δημιουργίες μου, τις οποίες έχω παρουσιάσει αρκετές φορές στη Ρόδο. Και θα πρέπει να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στους συντοπίτες μου, που όλα αυτά τα χρόνια με τιμούν με την παρουσία τους και στηρίζουν τη δουλειά μου!.
• Κυρία Χατζημάρκου, τακτικά σε ομιλίες και παρουσιάσεις σας, επικεντρώνεστε στο ζήτημα των έμφυλων διακρίσεων στα μουσεία και ευρύτερα στον κόσμο της τέχνης αλλά και σε έργα τέχνης που αποτυπώνουν την έμφυλη βία.
Πόλυ Χατζημάρκου: Πράγματι, αυτή η θεματική αποτελεί έναν από τους κεντρικούς κορμούς της έρευνάς μου και κάθε φορά ανανεώνω το συνοδευτικό οπτικό υλικό.
Αυτό σκοπεύω να κάνω και τη Δευτέρα 25 Νοεμβρίου, στις 6 το απόγευμα στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου. Η ομιλία μου «Έμφυλες ταυτότητες, βία και γυναίκες εικαστικοί» εντάσσεται στην πλούσια εβδομάδα δράσεων της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας για την 25η Νοεμβρίου και, φυσικά, όλες οι εκδηλώσεις είναι ανοιχτές για το κοινό που αξίζει να τις παρακολουθήσει.
Όσον αφορά στο δικό μου πεδίο, να τονίσω ότι στον κόσμο της τέχνης, η διερεύνηση και «αποτύπωση» ζητημάτων γύρω από τις ιστορικά άνισες σχέσεις μεταξύ των φύλων αλλά και τη βία κατά των γυναικών, αποτελεί μια θεματική με ζωτική κοινωνικοπολιτική και μαθησιακή διάσταση.
Ως διακινητής και ως σύμμαχος, η τέχνη δημιουργεί έναν ασφαλή χώρο και μια κοινή γλώσσα, για να αναγνωρίσουμε, να επεξεργαστούμε, να δράσουμε ενάντια στην έμφυλη βία, την ψυχολογική κακοποίηση, την κοινωνική αποδοχή της καταπίεσης ή τη θεσμική αδικία. Επίσης, στην ιστορία της τέχνης, «συναντάμε» σημαντικά έργα που αποτυπώνουν βιώματα γυναικών (συχνά, είναι και αυτοβιογραφική καταγραφή), έργα που γίνονται γροθιά στο στομάχι αλλά και έργα που φτιάχτηκαν πριν αιώνες «αφιερωμένα» αποκλειστικά στο «ανδρικό βλέμμα». Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, με το κίνημα του #Metoo, με την έξαρση των γυναικοκτονιών και των περιστατικών κακοποίησης, αυξάνονται και οι καλλιτέχνιδες/καλλιτέχνες, ιδιαίτερα στη χώρα μας, που μετασχηματίζουν τα έργα τους σε «τόπο» έμφυλης διαμαρτυρίας, αντίστασης, αλλά και ενδυνάμωσης και χειραφέτησης.
ΕΙΡΗΝΗ ΒΑΖΟΥΚΟΥ
Η εικαστικός Ειρήνη Βαζούκου γεννήθηκε στη Ρόδο και χαράζει μία εξαιρετική πορεία στην τέχνη πάνω από 30 χρόνια,. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά της σε 17 ατομικές εκθέσεις (Γκαλερί Desmos-Παρίσι, Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Ύδρας, Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης, Δημοτική Πινακοθήκη Κέρκυρας, Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Ρόδου, κ.α.) και έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 200 ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας, της International Association of Art/Association Internationale des Arts Plastiques (AIAP/UNESCO), της διεθνούς “10dence platform”, του ΣΚΕΤΒΕ και σειράς εγχώριων καλλιτεχνικών ομάδων. Ζει και εργάζεται μεταξύ Αθήνας και Ρόδου.
ΠΟΛΥ ΧΑΤΖΗΜΑΡΚΟΥ
Σπούδασε Ιστορία και Θεωρία Τέχνης & Design, Ευρωπαϊκό Πολιτισμό και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων. Είναι ειδική σύμβουλος του δημάρχου Ρόδου σε θέματα πολιτισμού και πολιτιστικής διοίκησης. Ως επιστημονική συνεργάτιδα εργάστηκε -μεταξύ άλλων- στο Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Ρόδου, στον Οργανισμό Πολιτιστικής Ανάπτυξης Νομαρχίας Δωδ/σου, ενώ παραμένει ανεξάρτητη επιμελήτρια πολιτιστικών/εικαστικών δράσεων. Έχει διδάξει Ιστορία Τέχνης και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού σε σεμινάρια ενηλίκων σε δημόσιες και ιδιωτικές εκπαιδευτικές δομές.
Στις θεματικές των παρουσιάσεών της, περιλαμβάνονται οι σύγχρονες πρακτικές στην πολιτιστική διαχείριση και ψηφιακή επικοινωνία, το πολιτιστικό αγαθό ως μοχλός περιφερειακής/τοπικής ανάπτυξης, ζητήματα έμφυλης συμπερίληψης στα μουσεία, κ.α.
ΙΝFO:
“No Excuse”: Έκθεση της Ειρήνης Βαζούκου
Επιμέλεια: Πόλυ Χατζημάρκου
Χώρος: Κατάλυμα της Γαλλίας (οδός Ιπποτών, Μεσαιωνική Πόλη Ρόδου).
Εγκαίνια: Σάββατο 23 Νοεμβρίου 2024, ώρα 18:00
Διάρκεια έκθεσης: 23 Νοεμβρίου έως 7 Δεκεμβρίου 2024
Ωράριο: καθημερινά 10:00-13:00 & 18:00-20:00
Mε τη στήριξη της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας Ρόδου, της Γαλλικής Προξενικής Αρχής Ρόδου και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
