Αυξημένο παρουσιάζεται το ενδιαφέρον όσον αφορά την απορροφητικότητα και τις επενδύσεις στην περιοχή του Νοτίου Αιγαίου, κλείνοντας το 2017. Αυτό δηλώνει σήμερα, σε συνέντευξή του στην «δημοκρατική», ο σύμβουλος επιχειρήσεων, οικονομολόγος κ. Μπάμπης Λουκαράς -στέλεχος και του Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου και εξηγεί πώς διαμορφώνεται η κατάσταση σε ό,τι αφορά την επιχειρηματικότητα, τις επενδύσεις. Παράλληλα, μιλάει για τα νέα μοντέλα χρηματοδότησης όπως τα ΣΔΙΤ καθώς οι τράπεζες επιδιώκουν να μειώσουν τον κίνδυνο σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις.
Η συνέντευξη αναλυτικά
• Κύριε Λουκαρά, κλείνοντας το 2017, δώστε μας μια εικόνα για την απορροφητικότητα και τις επενδύσεις στο Νότιο Αιγαίο όσον αφορά τα χρηματοδοτικά προγράμματα. Υπάρχει ενδιαφέρον;
Αναφορικά με τα χρηματοδοτικά προγράμματα που έχουν σχέση με τα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης, το 2017 κλείνει με θετικό πρόσημο, υπό την έννοια ότι το τελευταίο δίμηνο, βγήκαν στον ‘αέρα’ πολλές προκηρύξεις που δίνουν την δυνατότητα σε επιχειρηματίες να προχωρήσουν σε επενδυτικά σχέδια. Είτε αυτά αφορούν νέες επιχειρήσεις είτε για την αναβάθμιση υφιστάμενων επιχειρήσεων. Ειδικά ένα πρόγραμμα Τουρισμού, το περιμέναμε εδώ και περίπου ένα χρόνο αφού αφορούσε επενδύσεις για νέες επιχειρήσεις.
Τα χρήματα βέβαια για το Νότιο Αιγαίο εξακολουθούν να είναι λίγα σχετικά με την ζήτηση που σημειώνεται. Ωστόσο, το θέμα είναι τι μέρος αυτής της αυξημένης ζήτησης, θα μετατραπεί σε πραγματική υλοποίηση.
Παράλληλα, βγήκε στον ‘αέρα’ και η 2η προκήρυξη του Αναπτυξιακού Νόμου ενώ περιμένουμε τα αποτελέσματα για τις προτάσεις που υποβλήθηκαν στον 1ο κύκλο, τον Μάρτιο του 2017. Αυτή η προκήρυξη αφορά μεγαλύτερες επιχειρήσεις για τον Τουρισμό και απευθύνεται σε όσους θέλουν να προβούν σε κάποιες επενδύσεις πριν την έναρξη της τουριστικής σεζόν.
Επίσης, βρισκόμαστε εν αναμονή της προκήρυξης για την αναβάμθιση των κατοικιών. Γενικότερα, θα έλεγα ότι υπάρχει μια κινητικότητα.
Ωστόσο, πρέπει να πούμε ότι χάθηκαν δύο χρόνια από την νέα προγραμματική περίοδο για τις προκηρύξεις, κι αυτό γιατί οι μόνες που βγήκαν στον ‘αέρα’ κύλησαν πολύ αργά σε ό,τι αφορά την γραφειοκρατική τους διαδικασία.
• Οι ενδιαφερόμενοι στην περιοχή μας, επιλέγουν κυρίως να κάνουν επενδύσεις στον Τουρισμό;
Είναι δύο τα κομμάτια για τα οποία εκδηλώνεται ενδιαφέρον: η δημιουργία εξειδικευμένων καταλυμάτων (και μάλιστα προσπαθούν να δημιουργήσουν πολύ πιο καινούργια και ανταγωνιστικά καταλύματα) και υπάρχουν και οι επιχειρήσεις που θέλουν να αναβαθμίσουν ή να εκσυγχρονίσουν το προϊόν τους. Από εκεί και πέρα, ακολουθούν οι τομείς στις παροχές των υπηρεσιών και του εμπορίου.
Όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα, αναμένουμε μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2018, την μεγάλη προκήρυξη της ΑΝΔΩ της τάξης των 10εκ. ευρώ μόνο για τα Δωδεκάνησα. Αυτό έχει να κάνει με μικρές επιχειρήσεις ή με την μεταποίηση των γεωργικών προϊόντων κ.λπ.
• Ποια, όμως, είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τώρα οι επιχειρήσεις;
Κοιτάξτε, τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τώρα οι επιχειρήσεις είναι όσες είναι παλαιότερες, οι υφιστάμενες (όχι οι νέες) βρίσκονται αντιμέτωπες με την διαχείριση των οφειλών που έχουν είτε αυτές αφορούν τα ασφαλιστικά ταμεία, το δημόσιο ή τράπεζες και προσπαθούν να εξαντλήσουν όλα τα περιθώρια που υπάρχουν για να αξιοποιήσουν τον εξωδικαστικό μηχανισμό. Είναι μια διαδικασία, στην οποία πολλές επιχειρήσεις προσβλέπουν ώστε να προστατευθούν από τα όποια καταγγελτικά μέτρα μπορεί να οδηγηθεί το δημόσιο ή οι τράπεζες, ή οι τρίτοι πιστωτές εναντίον τους και προσπαθούν να δώσουν μια πρόταση βιωσιμότητας, προκειμένου να εξορθολογήσουν τα χρέη και να πετύχουν –ίσως- και μια μείωση των οφειλών εάν τεκμηριώνουν κάτι τέτοιο με το αίτημά τους. Στόχος τους είναι να καταστούν βιώσιμες και να μπορέσουν να συνεχίσουν να λειτουργούν.
• Το Νότιο Αιγαίο σε σχέση με άλλες περιφέρειες, είναι σε καλύτερο επίπεδο απορροφητικότητας, επενδύσεων και υλοποίησης;
Η αλήθεια είναι ότι στο τελευταίο πρόγραμμα του 2016 για τον Τουρισμό στο οποίο το Νότιο Αιγαίο είχε πολύ λίγα χρήματα. Τα αιτήματα που εγκρίθηκαν ήταν πάρα πολύ λίγα σε σχέση με τις προτάσεις που κατατέθηκαν. Μετά από διαβήματα και πιέσεις από τους τοπικούς φορείς προκειμένου να αυξηθούν τα χρήματα για την περιοχή, καταφέραμε να λάβουν έγκριση πολλές επενδύσεις και επιχειρήσεις. Αυτό αφορούσε κυρίως ένα πρόγραμμα για ενίσχυση και εκσυγχρονισμό μικρών τουριστικών επιχειρήσεων. Είναι πολύ σημαντικό διότι είναι έργα που θα μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον για τα επόμενα δύο – τρία χρόνια.
• Όσοι ενδιαφέρονται για επενδύσεις ψάχνουν να λάβουν χρηματοδοτήσεις μέσα από αυτά τα χρηματοδοτικά προγράμματα ή επιλέγουν να πάνε και απ’ ευθείας στις τράπεζες;
Όποιοι θέλουν να προχωρήσουν σε ένα επενδυτικό σχέδιο, κοιτάνε να ενισχύσουν το χρηματοδοτικό τους σχήμα με οποιονδήποτε τρόπο. Είτε είναι ένα πρόγραμμα είτε μέσω τραπεζών, είτε κάποια συμφωνία με ένα συνεργάτη κ.λπ. Όλα αυτά γίνονται στην προσπάθεια να διασφαλίσει όσο το δυνατόν περισσότερες πηγές χρηματοδότησης.
Από την άλλη, αυτό που λέγεται ότι οι τράπεζες θα πρέπει να απεγλωβιστούν από την διαχείριση των ‘κόκκινων δανείων’ επειδή επιβαρύνουν τους ισολογισμούς τους προκειμένου να διοχετεύσουν την ενέργειά τους στην ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας, έχει μια πραγματικότητα. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι η οικονομία δεν κινείται. Εάν κάποιος πληροί βασικά προαπαιτούμενα πλέον, αξιολόγησης ενός επενδυτικού σχεδίου στην τράπεζα, εννοείται ότι μπορεί να περάσει το κατώφλι της τράπεζας και να κάνει ένα αίτημα, που θα πρέπει να απαντάει σε μια σειρά από ερωτήματα από τα οποία, αξιολογείται και η βιωσιμότητα της επένδυσης αλλά και το προφίλ του (ποιος είναι, εάν έχει εξασφαλίσεις κ.λπ.)
Σίγουρα η διαδικασία δεν είναι όπως ήταν παλαιότερα. Τώρα πια υπάρχει μια πιο ενδελεχής έρευνα επι των αιτημάτων. Αξιολογούνται όλες οι προοπτικές. Αλλά οι εγκρίσεις είναι πιο δύσκολες. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εγκρίσεις. Έχει να κάνει με το business plan με την ιδέα, την πρόταση και ποιος είναι ο πελάτης.
Βέβαια, σε όλο αυτό το περιβάλλον ένας ανασταλτικός παράγοντας είναι ότι οι εξασφαλίσεις και οι εγγυήσεις που μπορεί να παρέχει πλέον ένας δανειολήπτης ή δυνητικός επιχειρηματίας είναι πολύ μικρότερες σε σχέση με τι γινόταν παλαιότερα.
• Επειδή βλέπουμε ότι γίνονται επενδύσεις σε περιοχές όπως η Ρόδος, αυτές γίνονται και με ξένα κεφάλαια ή με άλλο τρόπο;
Οι επενδύσεις που γίνονται από πολύ μεγάλους ομίλους δεν μπορούν πλέον να χρηματοδοτηθούν από ευρωπαϊκά προγράμματα. Αποκλείονται από αυτά. Είναι μια παράμετρος του νέου αναπτυξιακού νόμου και αποτελεί έναν περιορισμό που έχει τεθεί. Επίσης, ένα σύνηθες μοντέλο χρηματοδότησης τέτοιων επενδύσεων έχει να κάνει με το ό,τι πολλοί συνεργάτες αυτών των επιχειρήσεων, τους προκαταβάλλουν κάποια χρήματα για τις μελλοντικές τους εισπράξεις, ως έμμεσο τρόπο χρηματοδότησης που τους βοηθάει να κινηθούν. Αυτή η χρηματοδότηση είναι μια επίσημη μορφή δανεισμού.
Εάν υπάρχουν τέτοιες προϋποθέσεις, έρχεται και η τράπεζα να συμμετέχει με μικρότερο ποσοστό –όχι 90% αλλά μέχρι 60%. Πολλές φορές ζητούν την συμμετοχή τρίτων για να μειώσουν τον δικό τους κίνδυνο.
Ένα άλλο μοντέλο χρηματοδότησης είναι τα ΣΔΙΤ. Οι δήμοι τα προτιμούν διότι η παραδοσιακή μορφή χρηματοδότησης είναι ένα κεφάλαιο που κλείνει και δεν θα επανέλθει. Κι αυτό συμβαίνει επειδή το τραπεζικό σύστημα έχει εκτεθεί ανεπανόρθωτα και για να ανακάμψει πρέπει να μειώσει τους κινδύνους του. Οι τράπεζες δηλαδή, επιδιώκουν μόχλευση κεφαλαίων μέσω τρίτων που τις συμφέρει περισσότερο.
