Ερευνα της MARC
Και… αίφνης η κυβέρνηση έριξε στο τραπέζι του διαλόγου ζήτημα αλλαγής εκλογικού νόμου, με στόχο μάλιστα να ψηφιστεί εντός του έτους. Μια κίνηση που από πολλούς χαρακτηρίστηκε ως μάλλον αναμενόμενη, καθώς έσπευσαν να την αποδώσουν στην αλλαγή του πολιτικού σκηνικού που έφερε η εκλογή του Κυρ. Μητσοτάκη στην ηγεσία της ΝΔ και η οποία αποτυπώθηκε μάλιστα από τις πρώτες μέρες στις δημοσκοπήσεις, δίνοντας προβάδισμα στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Ο ίδιος ο υπουργός Εσωτερικών πάντως, που επέλεξε να φέρει το θέμα στο προσκήνιο, δημοσιοποιώντας τις κυβερνητικές προθέσεις? γενικόλογα και σε δόσεις, μέσω μπαράζ συνεντεύξεων, επέμεινε πως βασική πρόθεση είναι η αντιμετώπιση των στρεβλώσεων του υπάρχοντος νόμου, σημειώνοντας μάλιστα ότι επελέγη οι αλλαγές να έρθουν στην αρχή της τετραετίας και όχι λίγο πριν από τις εκλογές.
«Θα πρέπει να κάνουμε μια ποιοτική παρέμβαση όπου θα πρέπει ανοιχτά και χωρίς προκαταλήψεις, χωρίς πονηριές, να συζητήσουμε» είπε, μεταξύ άλλων, ο Π. Κουρουμπλής. Και ενδεχομένως οι προθέσεις του Μαξίμου να είναι «αγνές», αφού ο ΣΥΡΙΖΑ είχε κατ’ επανάληψη μιλήσει για την ανάγκη αλλαγής του εκλογικού νόμου επί το αναλογικότερον.
Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί η απροθυμία με την οποία αντιμετώπισε κατά την πρώτη κυβερνητική θητεία προτάσεις στελεχών του όπως του Μ. Γλέζου για αλλαγή του νόμου «εδώ και τώρα», όπως και οι διαβεβαιώσεις του πρώην υπουργού Εσωτερικών και νυν προέδρου της Βουλής Ν. Βούτση ότι οι αλλαγές θα ήταν καλύτερο να περάσουν στο Σύνταγμα, δηλαδή στο πλαίσιο της αναθεώρησης, να συζητηθεί ένα σταθερό, πάγιο και αναλογικότερο εκλογικό σύστημα.
Η πρόταση
Τα βασικά στοιχεία που όπως φαίνεται θα περιέχει η κυβερνητική πρόταση για αλλαγή του εκλογικού νόμου, αφορούν αλλαγές στο μπόνους των 50 εδρών που λαμβάνει το πρώτο κόμμα, μείωση στο κατώφλι εισόδου 3% που πρέπει να λάβει ένα κόμμα για να μπει στη Βουλή, μείωση του αριθμού βουλευτών από 300 -ενδεχομένως- σε 200, αλλά και σπάσιμο των μεγάλων εκλογικών περιφερειών.
Οι συγκεκριμένες προτάσεις μάλιστα εκτιμούν στο Μαξίμου, ότι μπορεί να λειτουργήσουν ως «δέλεαρ» για τα μικρά κόμματα, εξασφαλίζοντας, ίσως, την υπερψήφιση του νόμου όταν έρθει στη Βουλή, με την ελπίδα να συγκεντρώσει 200 ψήφους και να μπορέσει να τεθεί σε ισχύ από την επόμενη κιόλας εκλογική αναμέτρηση. Συγκεκριμένα το βασικότερο ενδεχόμενο που φέρεται να εξετάζει η κυβέρνηση αναφορικά με το μπόνους, προβλέπει τη μείωσή του από 50 σε 20 βουλευτές για το πρώτο κόμμα.
Μια τέτοια πρόβλεψη προφανώς αντιμετωπίζει αναλογικότερα τα εκλογικό αποτέλεσμα, αφού η πριμοδότηση του πρώτου με 50 βουλευτές προκαλούσε αρκετά «παράδοξα» κατά την κατανομή των εδρών, συνήθως… εις βάρος του δευτέρου. Αρκεί να αναφερθεί ότι στις τετραεδρικές περιφέρειες προκειμένου να εκλέξει βουλευτή το δεύτερο κόμμα θα πρέπει να «πιάσει» ποσοστά της τάξης του 25% και στις πενταεδρικές γύρω στο 20%. Για παράδειγμα η ΝΔ που είναι δεύτερο κόμμα δεν εξέλεξε βουλευτή, στην Κομοτηνή ή στα Χανιά.
Ταυτόχρονα όμως η πριμοδότηση του πρώτου έχει ως στόχο την εξασφάλιση σταθερών κυβερνήσεων, ιδίως σε μια περίοδο που τα ποσοστά των πρώτων κομμάτων κινούνται σε ιδιαιτέρως χαμηλά ποσοστά, που ούτε καν με το μπόνους των 50 δεν μπορούν να εξασφαλίσουν κοινοβουλευτική πλειοψηφία και να συγκροτήσουν κυβερνήσεις.
Μείωση ποσοστού εισόδου στο 2%
Συζητήσεις προκαλεί όμως και η πρόθεση μείωσης του ποσοστού 3% για είσοδο ενός κόμματος στη Βουλή, με το επικρατέστερο σενάριο να «πέφτει» στο 2%. Μια τέτοια εξέλιξη θα έβαζε στη Βουλή, όπως είναι φυσικό, πολύ περισσότερα κόμματα, καθιστώντας έτσι δυσκολότερο τον σχηματισμό κυβέρνησης, αφού θα απαιτούσε τη συνεργασία πολλών εταίρων.
Στα μείον της συγκεκριμένης πρόβλεψης πολλοί συγκαταλέγουν το γεγονός ότι θα έκλεινε εν τη γενέσει της η συζήτηση για συνεργασία των κομμάτων της Κεντροαριστεράς, αφού το πιθανότερο θα ήταν να κατέβαιναν αυτόνομα και πάλι στις εκλογές, καθώς δεν θα υπήρχε έντονος κίνδυνος να μην μπουν στη Βουλή. Η μεγαλύτερη ανησυχία όμως σε μία μείωση του 3%, έχει να κάνει με ενδεχόμενη αναβίωση των βλέψεων για κάθοδο στις εκλογές κόμματος με τη στήριξη της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης.
Σε ό,τι αφορά τέλος το σπάσιμο των μεγάλων περιφερειών, μία υπόσχεση που πολλοί υπουργοί Εσωτερικών έδωσαν κατά καιρούς, αλλά ποτέ δεν υλοποιήθηκε, η πρόταση βάζει στο στόχαστρο περιφέρειες με περισσότερους από έξι βουλευτές. Σημειώνεται ότι στη συγκεκριμένη κατηγορία εκτός από τη Β΄ Αθηνών που εκλέγει 44, ανήκουν οι Α’ Θεσσαλονίκης (16), Αττικής (15), Α’ Αθηνών (14), Β’ Θεσσαλονίκης (9), Β’ Πειραιώς, Αχαΐας, Ηρακλείου και Λαρίσης (από 8) και Αιτωλοακαρνανίας (7).
Εξετάζοντας σενάρια
Ένας πρώτος τρόπος για να εξετάσει κάποιος τα κίνητρα της κυβέρνησης στις ρυθμίσεις που προωθεί θα ήταν να δει τα ενδεχόμενα εκλογικά αποτελέσματα με εφαρμογή κάποιων από τις αλλαγές που προτείνονται.
Η «ΗτΣ» με τη βοήθεια της εταιρείας δημοσκοπήσεων MARC εξέτασε επτά διαφορετικά σενάρια, με βάση τα τελευταία αποτελέσματα εκλογών του Σεπτέμβρη και με παραμέτρους, το μπόνους του πρώτου, το πλαφόν εισόδου στη Βουλή και τη μείωση του αριθμού βουλευτών. Αν και η συγκεκριμένη διαδικασία αποτελεί καθαρά «άσκηση» επί… εκλογικού χάρτη, καθώς ουδείς μπορεί να προδικάσει μελλοντική συμπεριφορά των ψηφοφόρων, πολλώ δε μάλλον αν ισχύουν αυτές οι αλλαγές, ωστόσο προκύπτουν ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα και διαφωτιστικά συμπεράσματα.
Σε κάθε περίπτωση, είναι προφανές ότι η μείωση του μπόνους ευνοεί ιδιαιτέρως το δεύτερο κόμμα. Το πιο ευνοϊκό σενάριο για τον δεύτερο, από αυτά που εξετάστηκαν, είναι εκείνο που προβλέπει μπόνους 20 και διατήρηση του 3%, καθώς και των 300 βουλευτών, καθώς θα είχε κερδίσει 84 έδρες, έναντι 75 που πήρε το φθινόπωρο. Αντίστοιχα ευνοϊκό και το ενδεχόμενο μπόνους 20 εδρών και πλαφόν εισόδου 2%, καθώς ο δεύτερος θα έπαιρνε 82 έδρες. Στον αντίποδα η διατήρηση του πριμ των 50 εδρών με μείωση των βουλευτών σε 200 και με πλαφόν είτε 2%, είτε 3% θα έδινε στον πρώτο ακόμη και αυτοδυναμία!
Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει και το σενάριο της απλής αναλογικής, χωρίς κανένα μπόνους και κανένα όριο εισόδου στη Βουλή. Τα κόμματα που θα είχαν εισέλθει στο Κοινοβούλιο θα έφταναν τα 14, οι δε δυνατότητες σχηματισμού κυβέρνησης θα ήταν μηδαμινές, αφού θα απαιτείτο συνεργασία πλήθους εταίρων με παντελώς διαφορετικές ιδεολογίες και πολιτικές!
Ημερησία Του Ηλία Μπενέκου
