Η κα Παρασκευή – Βίβιαν Τζδάκη, είναι πτυχιούχος BSc στην Ψυχολογία και έχει εμπειρία εθελοντισμού ως παράλληλη στήριξη για παιδιά δημοτικού. Εργάστηκε με ασθενείς με σοβαρές ψυχοπαθολογίες σε ίδρυμα ψυχικής υγείας καθώς και σε ψυχιατρική κλινική. Βοήθησε στη διοργάνωση μιας σειράς σεμιναρίων και στην εκπόνηση έρευνας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Έχει μετεκπαιδευτεί στη Δικαστική Ψυχολογία. Παρακολουθεί τεταρτοετές πρόγραμμα ειδίκευσης στη Γωνιακή – Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία για παιδιά και ενηλίκους. Επίσης, παρακολουθεί πρόγραμμα ειδίκευσης στη Θεραπεία Ζεύγους & Οικογένειας. Ιδιωτεύει από το 2018.
Στην συνέντευξη που ακολουθεί μιλάει για το επάγγελμά της και αναλύει τις επιδράσεις της πανδημίας του covid στον άνθρωπο.
• Κυρία Τζεδάκη, να ξεκινήσουμε από το αντικείμενό σας. Δώστε μας ένα περίγραμμα του επαγγέλματός σας.
Είμαι ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια. Συνεπώς, αυτό που κάνουμε είναι να επικεντρωνόμαστε και να μελετάμε την ανθρώπινη συμπεριφορά. Βλέπουμε πάντα τις γνωστικές επεξεργασίες, το συναίσθημα, πώς ο άνθρωπος δρα και αντιδρά με το περιβάλλον του –μέσω τη παρατήρησης, μέσω της συζήτησης. Έχω επίσης σπουδάσει ψυχοθεραπεύτρια που είναι μια επιπρόσθετη εκπαίδευση. Η ψυχοθεραπεία είναι ένας ευρύς όρος –σαν μια ομπρέλα που από κάτω μπαίνουν πάρα πολλά πράγματα.
• Η αλήθεια είναι ότι για πολλά χρόνια, υπήρχε μια εικόνα για τον ψυχολόγο, μια άλλη για τον ψυχίατρο και ίσως αυτά να συγχέονταν. Σήμερα όμως, έχουμε ξεφύγει από τα ταμπού άλλων εποχών.
Ο ψυχίατρος είναι γιατρός και αυτό του δίνει το δικαίωμα να μπορεί να συνταγογραφεί φάρμακα. Εμείς, είμαστε από θεωρητική σχολή (ανήκουμε στις ανθρωπιστικές επιστήμες) όπου μελετάμε την συμπεριφορά. Είναι ένα πεδίο, όπου μπορούμε να κάνουμε πάρα πολλά πράγματα. Μπορείς να ασχοληθείς είτε μόνο με μελέτες, είτε να ασχοληθείς με μία εταιρεία, είτε να δουλέψεις σε μια κλινική, ή νοσοκομείο, ή σύνδεσμο ή και συνδυαστικά. Με την ψυχοθεραπεία, αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να βοηθήσουμε τον άνθρωπο να διαχειριστεί το οποιοδήποτε άγχος, φοβία ή δυσκολία που μπορεί να προκύπτει από την καθημερινότητά του, από ψυχολογικά προβλήματα κ.λπ. διευκολύνοντάς τον να έχει μια καλύτερη ψυχική υγεία.
Για να είσαι ψυχοθεραπευτής, θα πρέπει να είσαι ψυχίατρος ή ψυχολόγος.
• Πώς αντιμετωπίζετε τους ανθρώπους που έρχονται ζητώντας ψυχολογική στήριξη; Σαν ασθενείς;
Η αλήθεια είναι ότι δεν μου αρέσει να τους αντιμετωπίζω σαν ασθενείς. Προτιμώ να έρχονται και να αναπτύσσουμε μια σχέση, όπου είμαι ισότιμη. Αυτό που λέω συνήθως, είναι ότι ο ειδικός μέσα στην θεραπεία είστε εσείς!
Άρα για μένα είναι και πελάτες, υπό την έννοια ότι δεν είναι μια ‘πελατειακή’ σχέση που βασίζεται στα χρήματα. Νομίζω ότι η λέξη ασθενής δεν είναι γι αυτό που κάνω!
• Για ποια προβλήματα ως επί το πλείστον, ζητούν οι άνθρωποι της περιοχής μας, την βοήθειά σας; Ποια είναι τα πιο δημοφιλή;
Σίγουρα είναι το άγχος. Κατά την εκτίμησή μου, εδώ στα νησιά, αντιμετωπίζουμε αυτό που αντιμετώπισε η πρωτεύουσα πριν λίγο καιρό, όπου οι άνθρωποι αποφάσισαν να απευθυνθούν πλέον, σε ειδικούς για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που προκύπτουν από το άγχος. Με το ξέσπασμα της πανδημίας που επέφερε τον εγκλεισμό, τους περιορισμούς και δημιούργησε πάρα πολύ άγχος και ανασφάλειες, εμφανίσθηκαν πιο έντονα τα προβλήματα.
Θα σας πω ότι σε πολύ μεγάλο βαθμό, αυτό που αντιμετωπίζω ως πολύ σύνηθες πρόβλημα είναι οι λεγόμενες ‘κρίσεις πανικού’ καθώς και οι διαταραχές της προσωπικότητας.
• Με την εμφάνιση της πανδημίας αυξήθηκαν αυτά τα περιστατικά; Για ποιους λόγους;
Όλα αυτά οφείλονται κυρίως στην ανασφάλεια, στην αβεβαιότητα που κυριάρχησε στον κόσμο. Αυτό δεν έχει ξεπεραστεί ακόμη.
Ο φόβος ότι θα κολλήσεις κορωνοϊό, σε απομακρύνει από τους άλλους, προσπαθείς να μην έρχεσαι σε επαφή με φίλους, γνωστούς, κοινωνικό περιβάλλον, συναναστροφές, ακόμη και περιπτώσεις στις οποίες κάποιοι φοβούνται να επισκεφτούν ακόμη και τον γιατρό τους.
Ειδικά ο εγκλεισμός και ο ψυχαναγκασμός, δημιούργησε πολλά προβλήματα στους ανθρώπους.
• Σίγουρα η πανδημία του κορωνοϊού, μας έφερε ενώπιον καταστάσεων όπου απομακρυνθήκαμε ο ένας από τον άλλον –μέχρι σημείου να αποφεύγουμε οποιαδήποτε επαφή. Αυτά όλα, ήρθαν στην επιφάνεια με πιο έντονο τρόπο;
Κατά την άποψή μου, το πρόβλημα αρχίζει να φαίνεται όταν υπάρχει ‘άγχος για το άγχος’ – ‘φόβος για το φόβο’. Εδώ δεν βλέπουμε μόνον ότι ο κόσμος έχει αποξενωθεί κι έχει απομακρυνθεί. Φοβάται, θυμώνει που δεν μπορεί να διαχειριστεί όλη αυτή την αβεβαιότητα.
Ο άνθρωπος δεν αντέχει να μην γνωρίζει τι θα του συμβεί: να μην μπορεί να βγει έξω από το σπίτι του. Επιπλέον, μπορεί να καταφέραμε να δουλεύουμε από το σπίτι αλλά οι ζημίες ήταν μεγάλες.
Σα να λέμε, ότι μας πήραν ό,τι είχαμε που μας έκανε να ηρεμούμε, να χαλαρώνουμε και μας στέρησε την ελευθερία σε πολλά πράγματα.
Η χαλάρωση και η φροντίδα του εαυτού μας, πρέπει να είναι αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας.
• Μιλήστε μας για τις ‘κρίσεις πανικού’. Κοντεύει να γίνει σύνηθες φαινόμενο για πολλούς ανθρώπους όλων των ηλικιών και θα θέλαμε μια εξήγηση από εσάς.
Πράγματι οι κρίσεις πανικού, είναι κάτι που το παθαίνει πάρα πολύς κόσμος. Μπορεί να ξεκινήσει ξαφνικά ή μπορεί και να σε προειδοποιήσει. Αυτό που βλέπουμε πολύ έντονο είναι τα σωματικά συμπτώματα: δηλαδή το άγχος, ο πανικός, σωματοποιούνται.
Ο άνθρωποι ξαφνικά δεν μπορούν να πάρουν ανάσα, μπορεί να αισθανθούν εφίδρωση, τάση προς έμετο. Νιώθουν ότι θα πεθάνουν ή έχουν τα ίδια συμπτώματα με το έμφραγμα ή έχουν έντονη ταχυκαρδία.
Βέβαια αυτό που συμβαίνει σε μια κρίση πανικού είναι το εντελώς αντίθετο από αυτά που αναφέρουμε αλλά οι άνθρωποι το βιώνουν με έντονο τρόπο και φοβούνται μήπως τους συμβεί πάλι ξαφνικά όταν βρίσκονται στο δρόμο, ή στη δουλειά τους.
Κι εκεί, έχουμε αυτό που ανέφερα, ‘πανικός για τον πανικό’.
• Αυτά τα προβλήματα που μας αναφέρατε, μπορούν να εμφανιστούν και σε παιδιά;
Υπάρχουν συγκεκριμένες διαταραχές που μπορείς να αποδώσεις στην κάθε ηλικία. Υπάρχει άγχος και φοβίες στα παιδιά και στους εφήβους με διάφορες συμπεριφορές.
Μεγαλώνοντας όμως, ένα παιδί μπορεί να το επικοινωνήσει καλύτερα. Προσωπικά λατρεύω να δουλεύω με εφήβους. Είναι πολύ ειλικρινείς, ανοίγονται πιο εύκολα και μπορούν να πουν πολλά.
• Πώς αποφασίζει όμως να φτάσει κάποιος σ’ εσάς και να ζητήσει ψυχολογική στήριξη;
Νομίζω πως αυτό είναι που απασχολεί πάρα πολύ κόσμο. Η αλήθεια είναι ότι πια υπάρχουν πάρα πολλές παραπομπές και ερεθίσματα. Π.χ. όταν έχεις ένα πρόβλημα, έναν πόνο, πηγαίνεις στον γιατρό. Πώς όμως θα πάς στον ψυχολόγο;
Έχω περιπτώσεις που ο ένας από τους δύο συζύγους, προτρέπει τον άλλον, ή ακόμη και τα παιδιά τους γονείς τους.
Ακόμη και οι ηλικιωμένοι αποφασίζουν πλέον να κάνουν βήματα!
Θεωρώ, ότι η κοινωνία είναι πλέον πιο ώριμη όταν πρέπει να αποφασίσει να πάει στον ψυχολόγο.
• Συνεπώς, το πρόβλημα ξεκινάει από το μυαλό και σωματοποιείται. Πώς λειτουργεί;
Υπάρχουν πολλών ειδών διαταραχές. Στην κατάθλιψη, είναι οι σκέψεις που σωματοποιούνται. Υπάρχουν και διαταραχές που έχουν να κάνουν με τις ορμόνες ή κάποια πάθηση ή κάτι κληρονομικό, υπάρχουν και διαταραχές που έχουν προκύψει από τραύματα, ατυχήματα, διαταραχές του ύπνου, αναπτυξιακές διαταραχές (αυτισμός, σύνδρομο ντάουν κ.λπ.)
Πάντως είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε αυτό που λένε: ‘έχει πέσει η ψυχολογία σου’ από το ‘έχει πέσει η διάθεσή σου’.
Η διάθεση επηρεάζεται και σίγουρα, μας ενδιαφέρει σε πολλές περιπτώσεις. Ωστόσο, ένα ψυχολογικό πρόβλημα, έχει από κάτω, τόσα πολλά πράγματα που πρέπει να εντοπίσεις και δεν έχουν να κάνουν καθόλου με την διάθεση.
• Πάντως σε άλλες εποχές, έχουμε εικόνες από αδιανόητες ‘θεραπείες’ τις οποίες υπέβαλαν οι άνθρωποι που ασχολούνταν με τις παθήσεις του εγκεφάλου (δεν είχε οριστικοποιηθεί ο όρος ψυχολόγος, ψυχίατρος κ.λπ.) με επώδυνη μεταχείριση, με την λευκή ρόμπα με πολύ μακριά μανίκια που τη φορούσαν σε ασθενείς σε κρίση και τους έδεναν τα μανίκια πίσω από την πλάτη, ακόμη και με την λοβοτομή! Αυτές οι εικόνες έχουν παρέλθει. Νομίζετε ότι επηρεάζουν ακόμη τους ανθρώπους;
Ήταν και πολύ εύκολο να στείλουν ανθρώπους σε τέτοια θεραπευτήρια όπου φυσικά, χειροτέρευαν με τέτοια μεταχείριση.
Προσωπικά, σκέφτομαι όμως και όσους προσπάθησαν να ανακαλύψουν πράγματα.
Άνθρωποι που ήταν προοδευτικοί, έκαναν πράγματα με βάση την επιστήμη της χημείας και τελικά έχασαν την ζωή τους επειδή τους καταδίκασαν με διάφορες κατηγορίες.
Ακόμη και τους επιστήμονες, τους θεώρησαν ‘τρελούς’ και ο όρος έχει μείνει με άσχημο τρόπο στους αιώνες.
Θέλω να πιστεύω ότι όπως αποδεχτήκαμε πια την επιστήμη, έχουμε αποδεχτεί τώρα πια και τον ψυχολόγο!
