Τη λαϊκή παροιμία για τα κεράσια και τα καλάθια πρέπει να έχουν κατά νουν οι μαθητές της νυν Β΄ Λυκείου και μικρότερων τάξεων, μαζί με τους γονείς τους εάν προσβλέπουν στις εξαγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ περί ελεύθερης πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Με βάση το νέο εξεταστικό σύστημα που προτείνει ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου και θα αρχίσει να εφαρμόζεται από τους φετινούς μαθητές της Β΄ Λυκείου, πολύ λίγες θα είναι τελικά οι θέσεις τις οποίες οι μαθητές της Γ΄ Λυκείου το 2020 θα μπορέσουν να «κατακτήσουν» χωρίς Πανελλαδικές Εξετάσεις, μόνο με το απολυτήριο Λυκείου. Αυτό δείχνουν, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», τα σενάρια που επεξεργάζονται τα αρμόδια στελέχη του υπουργείου Παιδείας. Σύμφωνα με μελέτη του μαθηματικού-αναλυτή Στράτου Στρατηγάκη, την οποία παρουσιάζει σήμερα η «Κ», λιγότερες από εκατό θέσεις σε τμήμα με βάση εισαγωγής πέριξ του 4,5 θα προσφερθούν χωρίς εξετάσεις στους υποψηφίους του 2020. Ετσι, τα αρχικά και μεγαλεπήβολα σχέδια του κ. Γαβρόγλου για την ελεύθερη πρόσβαση ψαλιδίζονται, «εκθέτοντας» και τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα που προ διετίας είχε αναφερθεί σε 10.000 θέσεις στα ΑΕΙ χωρίς εξετάσεις.
Ειδικότερα, τα νέα στοιχεία για το εξεταστικό είναι τα ακόλουθα:
• Το προτεινόμενο νέο σύστημα προγραμματίζεται να εφαρμοστεί από το ακαδημαϊκό έτος 2019-2020, δηλαδή για τους μαθητές της τρέχουσας Β΄ Λυκείου. Με βάση το σύστημα, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της Β΄ Λυκείου, όλοι οι μαθητές που επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση υποχρεούνται να συμπληρώσουν Α΄ δήλωση προτίμησης (μηχανογραφικό) με τις δέκα προτιμήσεις τμημάτων στα οποία επιθυμούν να φοιτήσουν. Οι μαθητές που δεν θα υποβάλουν την Α΄ δήλωση του Ιουλίου χάνουν το δικαίωμα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με ή χωρίς Πανελλαδικές Εξετάσεις για τη χρονιά αυτή.
• Στο μηχανογραφικό δελτίο του 2018 υπήρχαν 285 πανεπιστημιακά τμήματα και 135 τμήματα ΤΕΙ, δηλαδή συνολικά 420 τμήματα. Οι θέσεις εισακτέων στα πανεπιστήμια και ΤΕΙ για το ακαδημαϊκό έτος 2018-19 ήταν 74.692 και οι υποψήφιοι των Ημερήσιων Γενικών Λυκείων 87.215, ενώ των Ημερήσιων Επαγγελματικών Λυκείων 17.544.
• Η μελέτη του κ. Στρατηγάκη, που βασίστηκε στις επιλογές των υποψηφίων του 2018 όπως αποτυπώθηκαν στο μηχανογραφικό τους δελτίο, δείχνει ότι οι θέσεις ελεύθερης πρόσβασης θα είναι πολύ λίγες. Με βάση τις δέκα (όπως ορίζει η πρόταση Γαβρόγλου) πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων του 2018, μόλις 66 υποψήφιοι Γενικού Λυκείου θα εισάγονταν μόνο με το απολυτήριό τους σε ένα χαμηλόβαθμο τμήμα ΤΕΙ, το Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Εργων Τέχνης. Το τμήμα, με έδρα στη Ζάκυνθο, είχε βάση εισαγωγής 4.738 μονάδες.
• Ακόμη και με το σενάριο οι υποψήφιοι στη Β΄ Λυκείου να μπορούν να δηλώσουν μόνο τρεις σχολές, ο αριθμός των θέσεων ελεύθερης πρόσβασης θα είναι πολύ μικρός σε σχέση με το σύνολο. Σύμφωνα με την προσομοίωση του νέου συστήματος στα δεδομένα του 2018, που έκανε ο κ. Στρατηγάκης, ο αριθμός των θέσεων ελεύθερης πρόσβασης θα ήταν 8.071 θέσεις, σε 63 τμήματα από τα 420, με τις βάσεις εισαγωγής τους να κυμαίνονται από 4.738 (στη Ζάκυνθο) μονάδες έως 11.541 μονάδες (στο Διδυμότειχο). Δηλαδή, μόλις 10,8% των 74.692 θέσεων. Και μάλιστα, θέσεις για τη διεκδίκηση των οποίων απαιτείται τόσο χαμηλή βαθμολογία (μέσος όρος 4, 5, 6, 7… ) που και σήμερα –χωρίς δηλαδή την αλλαγή του συστήματος όπως προαναγγέλλει ο ΣΥΡΙΖΑ– θεωρούνται «ελεύθερης πρόσβασης» και θα διεκδικούνται από 18χρονους μόνο με το απολυτήριο του Λυκείου.
• Ωστόσο, ερώτημα είναι εάν με το νέο εξεταστικό σύστημα που προτείνει ο κ. Γαβρόγλου θα μπορούν να πάρουν απολυτήριο. Οπως αναφέρει στην «Κ» ο κ. Στρατηγάκης, «ενδέχεται οι υποψήφιοι που θα δηλώσουν τα τμήματα χαμηλής ζήτησης, που θα είναι κυρίως αδύνατοι μαθητές, να μην καταφέρουν να πάρουν το απολυτήριο του Λυκείου για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι οι περιφερειακές εξετάσεις –όπως προβλέπει το σύστημα Γαβρόγλου– με τα καλυμμένα ονόματα και τα θέματα με κλήρωση. Οσες φορές επιχειρήθηκε κάτι τέτοιο κατεγράφησαν πολύ υψηλά ποσοστά αποτυχίας. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι με τη διδασκαλία κάθε μαθήματος για 6 ώρες, ο αδύνατος μαθητής θα χάσει το ενδιαφέρον του γρήγορα, με αποτέλεσμα να μην μπορέσει να πιάσει βαθμολογική επίδοση, που θα του επιτρέψει να πάρει το απολυτήριο».
Δύο αλλαγές μαθημάτων
Πάντως, το υπουργείο Παιδείας –έπειτα από διετές γράψε-σβήσε– κατέληξε σε ένα παρόμοιο σύστημα με το σημερινό, των τεσσάρων πανελλαδικώς εξεταζομένων μαθημάτων. Τα εξεταζόμενα μαθήματα θα είναι τα ίδια με το σημερινό σύστημα, όπως αυτά προσδιορίζονται από την κατεύθυνση των υποψηφίων (Αρχαία, Ιστορία, Φυσική, Βιολογία, Μαθηματικά, Χημεία, Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, Πληροφορική), πλην δύο αλλαγών. Στη θέση των Λατινικών θα εισαχθεί η Κοινωνιολογία, ενώ η Λογοτεχνία θα συνεξετάζεται με τα Νέα Ελληνικά, (η εξέταση θα είναι σε άγνωστο λογοτεχνικό κείμενο κατά τα πρότυπα της εξέτασης των υποψηφίων Επαγγελματικών Λυκείων).
Το νέο σύστημα είναι έτοιμο, ωστόσο, αναμένει το πράσινο φως του Μεγάρου Μαξίμου. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η δυστοκία του υπουργείου να υλοποιήσει τη δέσμευση περί ελεύθερης πρόσβασης, τα αδύναμά του σημεία (ενδεικτικά, οι μαθητές για το απολυτήριο θα δίνουν ενδοσχολικές εξετάσεις με επισφαλές το αδιάβλητο, ενώ δεν αποκλείεται να εισαχθούν μαθητές σε ΑΕΙ με βαθμό λίγο πάνω από 9,5 και άλλοι, με υψηλότερο βαθμό, να μείνουν εκτός) αλλά και ο οξύς δημόσιος διάλογος που προκαλείται όταν τίθεται θέμα αλλαγών στο εξεταστικό σύστημα, φέρονται να έχουν οδηγήσει σε δεύτερες σκέψεις το Μέγαρο Μαξίμου για την παρουσίαση του σχεδίου εν μέσω προεκλογικής περιόδου.
