Το σύγχρονο δουλεμπόριο ανθεί και αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες «αιματοβαμμένου» κέρδους στον πλανήτη. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι διακινούνται κάθε χρόνο, αποφέροντας στα διεθνή κυκλώματα δουλεμπορίας -σύμφωνα με εκτιμήσεις διεθνών αναλυτών- 3 έως 4 δισ. δολάρια σε ετήσια βάση.
Η ‘μπίζνα’ των δουλεμπόρων
Το «Εθνος της Κυριακής» επιχειρεί να ρίξει φως στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα κυκλώματα που έχουν μετατρέψει το Αιγαίο σε «νεκρά θάλασσα», σχηματίζοντας το παζλ αυτού του καλά οργανωμένου δικτύου εμπορίας ανθρώπων, που εκτείνεται από τα βάθη της Ασίας και την αφρικανική ήπειρο μέχρι τη βόρεια Ευρώπη.
Οι ροές των μεταναστών από περιοχές όπως το Αφγανιστάν, το Μπαγκλαντές, η Συρία, αλλά και υποσαχάρια κράτη καθοδηγούνται -σύμφωνα με μαρτυρίες έμπειρων στελεχών του Λιμενικού Σώματος- από διακινητές που έχουν στήσει ένα ολόκληρο δίκτυο από νομιμοποιημένους συνδέσμους σε όλα σχεδόν τα κράτη-μέλη της Ευρώπης που διαθέτουν επιχειρήσεις-βιτρίνες.
Στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για καταστήματα ομοεθνών (internet cafe, ταξιδιωτικά γραφεία, εστιατόρια, μίνι μάρκετ κ.ά.), όπου στα «ενδότερα» φιλοξενούν τα στρατηγεία των δουλεμπόρων. Ανθρωποι που μιλούν την ίδια γλώσσα και έχουν την ίδια κουλτούρα με τους πρόσφυγες, τους «βοηθούν» να νιώσουν άνετα και να είναι «συνεργάσιμοι», ώστε να ακολουθούν αδιαμαρτύρητα τις οδηγίες για το πού θα μείνουν και θα εργαστούν μέχρι να ξεχρεώσουν τα δουλεμπορικά κυκλώματα.
Και αυτό γιατί η συναλλαγή μεταξύ προσφύγων και δουλεμπόρων γίνεται συνήθως με την υποθήκευση μελλοντικής εργασίας. Είναι το λεγόμενο σύστημα «Χαβάλα», διαδεδομένο στις ισλαμικές κοινότητες, το οποίο εδράζεται στην εχεμύθεια και στην υπόσχεση του καλού μουσουλμάνου που κρατάει τον λόγο του.
Η ‘μπίζνα’ των δουλεμπόρων
«Προστάτες»
Οι πρόσφυγες, εφόσον καταφέρουν να φθάσουν στον προορισμό τους, ανήκουν στους δουλεμπόρους για τους οποίους ουσιαστικά δουλεύουν μέχρι να τους ξεπληρώσουν. Ποσά που σε ορισμένες περιπτώσεις αγγίζουν και τα 10.000 δολάρια αποπληρώνονται με μεροκάματα πείνας, κάτι που σημαίνει ότι οι πρόσφυγες μένουν για χρόνια εγκλωβισμένοι στους «προστάτες» τους.
Φυσικά, το «Χαβάλα» δεν είναι η μόνη ασφαλιστική δικλίδα των κυκλωμάτων, αφού οι διακινητές θεωρούν ως «εγγύηση» τους συγγενείς των προσφύγων που μένουν πίσω. Αν κάτι δεν πάει καλά, ενεργοποιείται ο «νόμος του αίματος»…
Την ίδια στιγμή, στις υπηρεσίες του σύγχρονου δουλεμπορίου βρίσκονται πολλές διεθνείς εταιρείες ταχυμεταφοράς χρημάτων, μέσω των οποίων οι μετανάστες στέλνουν τα εμβάσματα για να εξαγοράσουν την ελευθερία τους. Οι ελλιπείς έλεγχοι των εταιρειών αυτών ευνοούν τη διακίνηση ποσών που δεν έχουν δηλωθεί ή προέρχονται από εγκληματικές ενέργειες.
Η Ελλάδα λόγω της γεωγραφικής της θέσης βρίσκεται στο μέσον της διαδρομής των προσφύγων που διατρέχει τρεις ηπείρους. Τα 2.200 χιλιόμετρα θαλάσσιας μεθορίου στο Αιγαίο αποτελούν βασική πύλη εισόδου χιλιάδων προσφύγων που θέλουν να εξασφαλίσουν άσυλο σε κάποια χώρα της Ευρώπης, με την Ελλάδα να εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια σε διαμετακομιστικό κέντρο διαχείρισης παράνομων μεταναστών.
Ο πλέον δημοφιλής προορισμός στις τάξεις των Σύρων προσφύγων και όχι μόνο είναι σήμερα η Σουηδία. Εκείνο που έλκει τους πρόσφυγες είναι ότι μόλις πατήσουν το πόδι τους στη χώρα αυτή, το κρατικό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας τους παρέχει ένα διόλου ευκαταφρόνητο επίδομα της τάξης των 600 ευρώ. Αντίστοιχα αλλά μικρότερου ύψους επιδόματα παρέχονται στους μετανάστες και από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τα συστήματα πρόνοιας που εφαρμόζουν πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης λειτουργούν σαν μαγνήτης για τους υπηκόους τρίτων χωρών.
Περνώντας τα σύνορα από το Ιράν, το Ιράκ, τη Συρία και διασχίζοντας τη χερσόνησο της Ανατολίας, μέχρι την Κωνσταντινούπολη, οι πρόσφυγες αναζητούν τον λαθρέμπορο που θα τους εγγυηθεί τη μετάβασή τους στην Ευρώπη.
Σε πολλές περιπτώσεις, βέβαια, η υπηρεσία των δουλεμπόρων για το ταξίδι των προσφύγων στην Ευρώπη ξεκινά από τα χωριά τους. Το εκτεταμένο δίκτυο μπορεί να καλύψει τη διαδρομή χιλιάδων χιλιομέτρων μέχρι τον τελικό προορισμό, διακινώντας το «εμπόρευμα», όπως χαρακτηριστικά λένε, «door to door».
Η «είσοδος» των προσφύγων βρίσκεται στο Ιράν και η «έξοδος» στην Ελλάδα, που οδηγεί προς την Ευρώπη. Το κύκλωμα Σύρων, Ιρανών και Τούρκων δουλεμπόρων, σημαντικό παρακλάδι του οποίου δρα στη γείτονα χώρα, εξασφαλίζει το πέρασμα από τη μια συνοριακή γραμμή στην άλλη και υπόσχεται τη μεταφορά τους στην Ευρώπη, έναντι αδράς αμοιβής, που συνολικά μπορεί να υπερβαίνει ακόμη και τις 10.000 δολάρια.
Το θαλάσσιο πέρασμα αποτελεί μια διαδρομή το κόστος της οποίας ξεκινά από τις 2.000 δολάρια το άτομο. Με αυτή την τιμή, οι πρόσφυγες εξασφαλίζουν μια θέση σε ένα κακοσυντηρημένο -στην καλύτερη περίπτωση- καΐκι, στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλο. Με 5.000 δολάρια η μεταφορά γίνεται με πολύ καλύτερα σκάφη, που όμως στην πράξη αποδεικνύεται με τον πιο δραματικό τρόπο ότι δεν εγγυώνται την ασφαλή μετάβαση. Ενα τέτοιο σκάφος ήταν που παρέσυρε στον θάνατο 22 μετανάστες πριν από μερικές εβδομάδες, όταν αναποδογύρισε και βούλιαξε ανοιχτά της Σάμου.
Μετά τη Σουηδία, ως πιο δημοφιλέστεροι προορισμοί για τους παράνομους μετανάστες είναι χώρες όπως η Ολλανδία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, τα συστήματα πρόνοιας των οποίων παρέχουν επιδόματα στους μετανάστες.
Ο ρόλος της Τουρκίας
Πάντως, τη διαρκώς αυξανόμενη ένταση του φαινομένου τα τελευταία χρόνια τροφοδοτεί με τη στάση της η Τουρκία, με τον Ερντογάν να ακολουθεί μια πολιτική που εντάσσεται στην αύξηση της επιρροής της σε τρίτες χώρες, ευελπιστώντας να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή. Παρότι η Τουρκία βρίσκεται σε μια προενταξιακή πορεία και υποχρεούται να τηρεί κανόνες που βασίζονται στο κοινοτικό δίκαιο για να κριθεί ως επιλέξιμη, ακολουθεί μια πολιτική του παραδόξου.
Ενώ εισπράττει κοινοτικά κονδύλια στο πλαίσιο της προενταξιακής της πορείας, ακολουθούσε για καιρό -παρά τις φωνές των Ευρωπαίων- μια πολιτική ανοικτών συνόρων στην τουρκοσυριακή μεθόριο, επιτρέποντας την είσοδο υπηκόων τρίτων χωρών στην επικράτειά της με μια απλή ταυτότητα.
Οι συνεχιζόμενες πιέσεις από την Ευρώπη ανάγκασαν την Τουρκία να υψώσει τον φράκτη στα σύνορα με τη Συρία, ωστόσο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις στελεχών του Λιμενικού Σώματος, εντός της Τουρκίας βρίσκονται εγκλωβισμένοι περί τους 600.000 Σύρους πρόσφυγες που κατευθύνονται προς τα τουρκικά παράλια με απώτερο σκοπό να βρουν διέξοδο προς την Ευρώπη.
Μια εκρηκτική κατάσταση που μοιάζει με βραδυφλεγή βόμβα έτοιμη να σκάσει στα χέρια της Ελλάδας, καθώς οι πρόσφυγες αυτοί έχουν μια μόνο διέξοδο και αυτή περνά μέσα από το Αιγαίο.
Η εικόνα λοιπόν αυτή επιβεβαιώνει, αν μη τι άλλο, τους φόβους ότι τους επόμενους μήνες θα σημειωθεί εκρηκτική αύξηση των μεταναστευτικών ροών από τα θαλάσσια σύνορα της χώρας.
ΕΦΤΑΣΑΝ ΤΟΥΣ 65.000 ΤΟ 2013
Δραματική αύξηση των προσφύγων λόγω Συρίας
Μέχρι το 2012 οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες που έμπαιναν παράνομα στη χώρα μας ήταν Αφγανοί και Σομαλοί. Κατά τη διάρκεια όμως του 2013 και τους μήνες του 2014 που έχουμε διανύσει μέχρι σήμερα, το μεγαλύτερο κύμα προσφύγων προέρχεται πλέον από τη Συρία, ανάμεσά τους πολλές γυναίκες και παιδιά.
Την εκρηκτική άλλωστε αύξηση των μεταναστευτικών ροών στο Αιγαίο αποτυπώνουν τα στοιχεία του υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου, σύμφωνα με τα οποία στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου το 2014 συνελήφθησαν 2.863 μετανάστες, όταν το αντίστοιχο τρίμηνο του 2012 οι συλληφθέντες ήταν μόλις 31.
Μάλιστα, από την αρχή του 2013 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2014 το Λιμενικό συνέλαβε περισσότερους από 11.000 μετανάστες, κυρίως από τη Συρία και το Αφγανιστάν, με κατεύθυνση τη Μυτιλήνη, την Κω, τη Σάμο, τη Χίο, όταν το 2012 ο αριθμός των παράνομων μεταναστών που είχαν συλληφθεί δεν ξεπερνούσαν τους 2.800.
Από Ασία και Αφρική
Τη λεγόμενη οδό της Κεντρικής Μεσογείου με κατεύθυνση από την Αφρική προς την Ευρώπη διέσχισαν πέρυσι περίπου 40.000 παράνομοι μετανάστες Βορειοαφρικανοί και Αφρικανοί των υποσαχάριων χωρών. Την αντίστοιχη διαδρομή που διέρχεται την ανατολική Μεσόγειο από τις χώρες τις Ασίας στη χερσόνησο της Ανατολίας διέσχισαν περίπου 25.000 πρόσφυγες από Αφγανιστάν, Συρία, Μπαγκλαντές, Πακιστάν κ.ά.
Οι μισοί εξ αυτών επέλεξαν να περάσουν από τα τουρκοβουλγαρικά σύνορα και οι υπόλοιποι από τα ελληνικά νησιά. Το γεγονός όμως ότι και οι Βούλγαροι έχουν ξεκινήσει να χτίζουν φράχτη στη βουλγαροτουρκική μεθόριο, εύλογα θα προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη ροή μεταναστών προς την Ευρώπη από τη θαλάσσια «πύλη» του Αιγαίου. (ethnos)
