Και έτσι, για ακόμα ένα καλοκαίρι, οδηγηθήκαμε στην ασύμφορη λύση της μεταφοράς νερού στα νησιά. Τα 2,2 εκατ. ευρώ που θα δοθούν μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου για να καλυφθούν οι ανάγκες 10 άνυδρων νησιών πέφτουν σε ένα «βαρέλι χωρίς πάτο», ενώ η σαφώς πιο οικονομική και λογική λύση, δηλαδή η δημιουργία των απαραίτητων υποδομών σε κάθε νησί… μετατίθεται για την επόμενη χρονιά.
Την προηγούμενη εβδομάδα, ο γενικός γραμματέας Αιγαίου, Γιάννης Γιαννέλης- Θεοδοσιάδης, υπέγραψε σύμβαση με τη μοναδική στη χώρα μας εταιρεία που ασχολείται με τη μεταφορά νερού. Αντικείμενο, η κάλυψη των αναγκών δέκα νησιών από τον Ιούνιο (δηλαδή, τον προηγούμενο μήνα, αφού η σύμβαση καθυστέρησε να υπογραφεί) μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. Πιο συγκεκριμένα, η σύμβαση προβλέπει τη μεταφορά 36.000 κυβικών μέτρων νερού στην Πάτμο, 25.600 κυβικών στην Κίμωλο, 23.500 κυβικών στην Αμοργό, 23.300 κυβικών στους Λειψούς, 17.600 κυβικών στο Καστελόριζο, 15.000 κυβικών στη Λέρο, 10.000 κυβικών στην Ηρακλειά, 7.500 κυβικών στη Δονούσα, 6.100 κυβικών στο Αγαθονήσι και 3.500 κυβικών στη Σύμη (περιοχή Πανορμίτη). Συνολικά, 168.100 κυβικά μέτρα πόσιμου νερού.
Οι ποσότητες αυτές είναι βέβαια ενδεικτικές και μπορεί να αυξομειωθούν. Αν βέβαια, μειωθούν περισσότερο από 20%, τότε ο ανάδοχος (που είναι η εταιρεία Κυκλάδες ΙΝΕ) θα αποζημιωθεί με το 80% του ποσού. Αντίστοιχα, ο ανάδοχος επιβαρύνεται με πρόστιμο για κάθε ημέρα καθυστέρησης στην παράδοση του νερού. Το νερό προέρχεται από τις εγκαταστάσεις της ΕΥΔΑΠ στο Λαύριο για τις Κυκλάδες και από γεωτρήσεις στην Κάλαθο της Ρόδου για τα Δωδεκάνησα.
Το νερό που δίνεται από αυτές τις δύο πηγές είναι δωρεάν – όχι όμως και η μεταφορά του, η οποία γίνεται προς 10,40 ευρώ το κυβικό. Με βάση την τελευταία σύμβαση λοιπόν, η «Κυκλάδες ΙΝΕ» θα λάβει 1,7 εκατ. ευρώ. Με βάση τη δίμηνη σύμβαση που προηγήθηκε (Απρίλιος – Μάιος) η εταιρεία θα λάβει ακόμα 618.000 ευρώ. Και λέμε «θα λάβει» γιατί ο ιδιώτης δεν έχει εξοφληθεί (προ διημέρου εξοφλήθηκε ο Απρίλιος) και σύμφωνα με δημοσιεύματα εφημερίδων των Κυκλάδων, απειλεί να σταματήσει τη μεταφορά στη μέση της τουριστικής περιόδου, καθώς οι συσσωρευμένες οφειλές του Δημοσίου είναι υψηλές. Σημαντικές οφειλές υπάρχουν και έναντι ιδιώτη (εταιρεία Sychem) που μετέφερε πέρυσι μονάδα αφαλάτωσης στη Μύκονο, κατ’ εντολή του υπουργείου, καθώς οι δύο μονάδες του νησιού χάλασαν στη μέση της τουριστικής σεζόν.
Ανεξάρτητα με το αν η Γενική Γραμματεία Αιγαίου είναι συνεπής στις οικονομικές της υποχρεώσεις, είναι η… αιωνίως προσωρινή λύση της μεταφοράς νερού η πιο συμφέρουσα; Είναι σίγουρα η μόνη, ελλείψει ενός συνολικού, συνεκτικού σχεδίου για την εγκατάσταση, συντήρηση και λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης στα αιγαιοπελαγίτικα νησιά. Χαρακτηριστικό είναι, όπως κατέδειξε έρευνα της «Κ» στις 8/3/2015, ότι σε 7 από τα νησιά, στα οποία μεταφέρεται νερό (Πάτμος, Πανορμίτης Σύμης, Λειψοί, Λέρος, Δονούσα, Αμοργός, Κίμωλος) οι αφαλατώσεις έχουν αγοραστεί, αλλά δεν έχουν εγκατασταθεί.
Η αδυναμία (ή απροθυμία, ανάλογα με την περίπτωση) της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και των δήμων να κινηθούν έγκαιρα κοστίζει ακριβά στο Δημόσιο. Ζήτημα που, βέβαια, δεν απασχολεί τους δήμους, καθώς τα χρήματα προέρχονται από τον κρατικό προϋπολογισμό και επομένως, τους δίνει τη δυνατότητα να υποτιμολογούν το νερό (ενώ αντίθετα, στην περίπτωση λειτουργούσας αφαλάτωσης, πρέπει να επιβαρυνθούν με το κόστος λειτουργίας της). Το σημείο στο οποίο οι δήμοι έχουν δίκιο, είναι ότι δεν έχουν τη δυνατότητα (συχνά δεν έχουν καν τεχνική υπηρεσία) για να υποστηρίξουν την εγκατάσταση και τη σωστή λειτουργία και συντήρηση των μονάδων αφαλάτωσης.
Είναι απαγορευτικό το κόστος των υποδομών που θα λύσουν το πρόβλημα των άνυδρων νησιών; Το αντίθετο. Η μεταφορά νερού έχει κοστίσει από το 2006 έως πέρυσι 71 εκατ. ευρώ (μόνο το 2014 περίπου 5,5 εκατ. ευρώ), όταν τα απαιτούμενα έργα, τα οποία θα καλύψουν όλες τις ανάγκες σε επίπεδο υποδομών, εκτιμώνται στα 3,1 εκατ. ευρώ. Υπολογίζεται δε ότι το κόστος παραγωγής πόσιμου νερού σε μια μονάδα αφαλάτωσης, την οποία θα διαχειρίζεται ένας ιδιώτης, είναι 1,5 ευρώ/κυβικό (συν 0,40 ευρώ/κυβικό ηλεκτροδότηση), ποσό πέντε φορές χαμηλότερο. Αν κάθε άνυδρο νησί διέθετε μια λειτουργούσα μονάδα αφαλάτωσης, τότε η μεταφορά νερού (με την όντως πολύ έμπειρη εταιρεία) θα χρησιμοποιούνταν μόνο ως λύση ανάγκης. Ολα δείχνουν ότι και φέτος η υπόθεση της υδροδότησης των νησιών θα βρεθεί, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, και πάλι στην επικαιρότητα…
Στη Σύρο, το 1969…
Η πρώτη μονάδα αφαλάτωσης σε ελληνικό νησί λειτούργησε στη Σύρο το 1969. Εκτοτε έχουν μεσολαβήσει πολλά. Τα άνυδρα νησιά αυξήθηκαν, όπως και ο τουρισμός, με αποτέλεσμα οι ανάγκες να είναι κάθε χρόνο και μεγαλύτερες. Παράλληλα, οι κοινωνίες των νησιών, οι οποίες άλλοτε χρησιμοποιούσαν με ιδιαίτερη προσοχή το νερό και φρόντιζαν σε επίπεδο νοικοκυριού για την επάρκειά του (λ.χ. με στέρνες), έχουν αλλάξει συνήθειες, συχνά έχοντας «κακομάθει» από την ψευδαίσθηση επάρκειας που δημιουργεί η μεταφορά νερού. Σήμερα υπολογίζεται ότι 45 νησιά διαθέτουν μονάδες αφαλάτωσης, από τις οποίες κάποιες έχουν αγοραστεί με πόρους της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου, της Περιφέρειας ή των δήμων.
Στη χώρα μας, τα τελευταία χρόνια, κερδίζει έδαφος και ένα νέο μοντέλο, η εγκατάσταση και λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης από ιδιώτες. Η πρώτη ιδιωτική μονάδα δημιουργήθηκε στη Μήλο το 2007, καλύπτοντας τις ανάγκες του νησιού. Ανήκει στην Αιολική Μήλου, ενώ την κατασκευή και διαχείριση έχει η ελληνική εταιρεία Sychem. Η ίδια εταιρεία λειτουργεί δύο ιδιωτικές μονάδες αφαλάτωσης στην Κρήτη, καλύπτοντας ανάγκες των δήμων Ηρακλείου και Μαλεβιζίου. Η πιο πρόσφατη ιδιωτική μονάδα δημιουργήθηκε στην Υδρα. Τη μελέτη, κατασκευή και λειτουργία της ανέλαβε η επίσης ελληνική εταιρεία ΤΕΜΑΚ.
Πηγή Καθημερινή
