Τις διαχρονικές, εγγενείς αδυναμίες της δασοπυρόσβεσης αλλά και της διαχείρισης των δασών στη χώρα μας αναδεικνύει η πυρκαγιά που κατακαίει για επτά ημέρες τη Ρόδο. Τα όποια θετικά βήματα των τελευταίων ετών, όπως για παράδειγμα η μετακίνηση των δασικών υπηρεσιών στο υπουργείο Περιβάλλοντος, γίνονται αποσπασματικά και με αργούς ρυθμούς, ενώ η αντιμετώπιση των πυρκαγιών από την Πυροσβεστική αποδεικνύεται αναποτελεσματική.
Ο Γιάννης Μητσόπουλος, επίκουρος καθηγητής Δασολογίας στο ΑΠΘ και γενικός διευθυντής του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος (ΟΦΥΠΕΚΑ), ήταν μέλος της ομάδας Γκολντάμερ, που μετά την πυρκαγιά στο Μάτι κατέθεσε ένα συνολικό πόρισμα για τη διαχείριση δασών και την αντιμετώπιση πυρκαγιών στην Ελλάδα. «Η Ελλάδα έχει κατ’ αναλογία πληθυσμού και έκτασης τον μεγαλύτερο πυροσβεστικό στόλο παγκοσμίως. Δεν μας λείπουν οι πυροσβέστες. Η υπόθεση εξακολουθεί να χωλαίνει στην οργάνωση και στον σχεδιασμό», εκτιμά. «Οι πυρκαγιές πρέπει να αντιμετωπίζονται στο πρώτο μισάωρο. Θυμάμαι το 1997 στην Κασσάνδρα της Χαλκιδικής είχε 187 περιστατικά, αλλά δεν κάηκαν πάνω από 5.000 στρέμματα, επειδή “τα πρόλαβαν”. Ενα χρόνο μετά, κάηκε το μισό δεύτερο “πόδι” μόλις με δύο περιστατικά. Οσα αεροπλάνα και να έχεις, όσα πυροσβεστικά μέσα και να έχεις, αν η φωτιά πάρει διαστάσεις θα σταματήσει μόνο αφότου κάψει τα πάντα».
Το πόρισμα Γκολντάμερ
Σύμφωνα με τον κ. Μητσόπουλο, το πόρισμα Γκολντάμερ –που συντάχθηκε μετά την τραγωδία στο Μάτι– παραμένει επίκαιρο. «Από το 1998 δίναμε πόρους μόνο στην κατάσβεση. Τα δάση αφέθηκαν, πύκνωσαν. Είναι προφανές, εκ του αποτελέσματος, ότι το δόγμα πρέπει να αλλάξει. Δεν μπορείς σε μια χώρα όπου υπάρχει έλλειψη κουλτούρας συνεργασίας να έχουν συναρμοδιότητα δέκα φορείς. Χρειαζόμαστε μία υπηρεσία με ένα σχέδιο, όχι περισσότερα πυροσβεστικά αεροπλάνα». Οσον αφορά το πρόγραμμα Antinero, με το οποίο δόθηκαν για πρώτη φορά μετά πολλά χρόνια πόροι στα δασαρχεία για έργα πρόληψης, ο κ. Μητσόπουλος εκτιμά ότι είναι νωρίς για να αποτιμηθεί. «Αυτό που σίγουρα γνωρίζουμε είναι ότι το δόγμα “πρώτα οι άνθρωποι και μετά οι περιουσίες” δεν αποδίδει».
Ανάλογη είναι και η άποψη του δασολόγου Γιώργου Ευτυχίδη, επίσης μέλος της επιτροπής Γκολντάμερ. «Είναι θέμα πολιτικής. Κάθε χρόνο η εκάστοτε κυβέρνηση εξαγγέλλει και υλοποιεί ένα μέτρο περισσότερο. Τον ένα χρόνο η ενσωμάτωση των δασαρχείων στο υπουργείο Περιβάλλοντος, τον άλλο χρόνο οι δασοκομάντο κ.ο.κ. Υλοποιώντας το πόρισμα Γκολντάμερ με δόσεις, δεν θα έχουμε αποτέλεσμα», εκτιμά. «Υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής, αν δεν εστιάσουμε στη διαχείριση των δασών, αν δεν προβλεφθεί μια σταθερή χρηματοδότηση και δεν καταλήξουμε σε ένα δεκαετές σχέδιο, δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι. Είναι σαν να έχεις ένα κτίριο με στατικό πρόβλημα και αντί να κοιτάξεις πώς θα το στηρίξεις, εσύ να το βάφεις, να φτιάχνεις τον κήπο του, να αλλάζεις τις πρίζες. Η “αστυνομική λογική” στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών είναι αναποτελεσματική».
«Στη Ρόδο επιβεβαιώνονται όλα αυτά που λέμε εμείς οι δασολόγοι», λέει ο Ηλίας Αποστολίδης, συνιδρυτής της μελετητικής εταιρείας «Υλη», ο οποίος συντόνισε τις μελέτες για την αποκατάσταση του δάσους στην Εύβοια (στο πλαίσιο του προγράμματος ανασυγκρότησης «Εύβοια Μετά»).
«Η Πυροσβεστική έχει αποτύχει. Μόλις πιάσουν 3 ή 4 φωτιές ταυτόχρονα, παραλύει. Κάθονται στον δρόμο και κοιτάζουν τον ουρανό, πότε θα έρθουν τα πυροσβεστικά αεροσκάφη. Πηγαίνουν όπου βλέπουν φωτιά χωρίς σχέδιο, δεν μπαίνουν μέσα στο δάσος γιατί φοβούνται μην καούν, διώχνουν από παντού τους ανθρώπους, ακόμη και αυτούς που μπορούν να βοηθήσουν. Είχαμε προτείνει με αφορμή την Εύβοια να επισκεφθούν οι υπηρεσίες τα χωριά, να καταγράψουν πόσοι είναι οι ηλικιωμένοι και πόσοι είναι σε θέση να μείνουν, να κάνουν μια αντιπυρική ζώνη, να κόψουν όπου τους πουν με τα αλυσοπρίονα. Στη Ρόδο υπάρχουν τέτοια χωριά, όπως ο Απόλλωνας και τα Λάερμα, που ξέρουν από δάση, ξέρουν από πυρκαγιές. Στον Απόλλωνα έκαναν μόνοι τους μια αντιπυρική λωρίδα και γλίτωσαν το χωριό τους».
Σύμφωνα με τον κ. Αποστολίδη, τα λάθη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας είναι πολλά. «Τις πρώτες τρεις ημέρες ο αέρας στη Ρόδο ήταν σχεδόν μηδενικός, έπρεπε η φωτιά να έχει σβήσει. Πλέον έχουν καεί περισσότερα από 145.000 στρέμματα. Το βράδυ έπρεπε στο όριο των περιοχών που έχει περάσει η φωτιά να εργάζονται για τον διαχωρισμό του καμένου από το άκαυτο. Αντ’ αυτού, τα σημεία αυτά αφέθηκαν και έγιναν αναζωπυρώσεις».
Ο κ. Αποστολίδης εκτιμά ότι πρέπει να ανοίξει και πάλι η συζήτηση για την οργάνωση της δασοπροστασίας. «Δεν είναι τυχαίο ότι όλο επιστρέφουμε στο πόρισμα Γκολντάμερ. Προσωπικά πιστεύω ότι το κύριο πρόβλημα είναι ότι οι επικεφαλής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας θεωρούν ότι θα χάσουν την πρωτοκαθεδρία αν αναμείξουν τους δασολόγους στη δασοπυρόσβεση. Πρέπει όμως να βρεθεί μια ισορροπία, να αξιοποιούνται όλες οι δυνάμεις. Παράλληλα πρέπει να ενισχυθούν οι δασικές υπηρεσίες με προσωπικό και πόρους».
Σε 145.000 στρέμματα ανερχόταν χθες η καμένη έκταση στη Ρόδο. Από αυτά, περίπου 2.800 βρίσκονται εντός τεσσάρων περιοχών Natura και ακόμη 13.700 στρέμματα βρίσκονται εντός δύο καταφυγίων άγριας ζωής. «Εχει καεί ένα μικρό τμήμα της προστατευόμενης περιοχής στο όρος Προφήτη Ηλία και μια σποροπαραγωγός συστάδα στις Στεφανίες Απολλώνων. Τη χρησιμοποιούσαμε ως τράπεζα σπόρων για αναδασώσεις με τραχεία πεύκη, που είναι το χαρακτηριστικό καλλίμορφο δέντρο της Ρόδου», εξηγεί η διευθύντρια Δασών Δωδεκανήσου, Καίτη Μπαλατσούκα. «Επίσης έχει καεί ένα κομμάτι που είχε ξανακαεί το 2008 και πλησίαζε ένα κομμάτι που είχε ξανακαεί το 2013. Σε αυτές τις περιοχές δεν θα υπάρξει φυσική αναδάσωση γιατί τα δέντρα δεν είχαν προλάβει να έχουν σπόρο, θα χρειαστεί τεχνητή αναδάσωση. Να σημειώσουμε ότι το νότιο κομμάτι του νησιού που καίγεται είναι ο κύριος βιότοπος του ελαφιού – μια τελευταία καταμέτρηση τα υπολόγιζε σε 6.500».
Στη Ρόδο πραγματοποιήθηκαν φέτος (το διάστημα Μαρτίου – Μαΐου), για πρώτη φορά έπειτα από χρόνια, αντιπυρικές επεμβάσεις από τη δασική υπηρεσία, στο πλαίσιο του προγράμματος Antinero. «Καθαρίστηκαν 830 στρέμματα αντιπυρικών ζωνών και 740 χλμ. δασικών δρόμων. Επίσης, καθαρίστηκαν εκατέρωθεν σε βάθος 20 μέτρων οι δρόμοι Μονόλιθου – Κυμισάλας και Κολυμπίων – Αρχίπολης, που είναι δασικοί δρόμοι σε κοινή χρήση».
Τα νούμερα
116 xιλιάδες στρέμματα κάηκαν στη φωτιά στα Δερβενοχώρια.
12 xιλιάδες στρέμματα στο Λουτράκι.
39 xιλιάδες στρέμματα στη φωτιά του Νέου Κουβαρά.
145 xιλιάδες στρέμματα έως χθες στη Ρόδο.
10 xιλιάδες στρέμματα έως χθες στην Κάρυστο.
20 xιλιάδες στρέμματα έως χθες στην Κέρκυρα.
Φωτογραφία A.P. Photo / Petros Giannakouris -Aνδρες προσπαθούν να σβήσουν τις φλόγες με πυροσβεστήρες στη Λίνδο
