Το ρεπορτάζ αναφερόταν στη διαχείριση των κονδυλίων που δόθηκαν στην Ελλάδα για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης και υποστήριζε ότι συνολικά στην περίοδο 2015-2016 δόθηκαν στην Ελλάδα, από διάφορες πηγές συνολικά 803 εκατομμύρια δολάρια, τα οποία σήμαιναν ότι είχαμε να κάνουμε με την πιο ακριβή επιχείρηση ανθρωπιστικής βοήθειας στην ιστορία.
Μάλιστα έγραφαν χαρακτηριστικά: «Εάν πάρουμε σαν βάση ότι τα χρήματα ξοδεύτηκαν για να ανταποκριθούν στις ανάγκες όλου του 1.03 εκατομμυρίου ανθρώπων που εισήλθαν στην Ελλάδα από το 2015, το κόστος ανά ωφελούμενο θα ήταν 780 δολάρια ανά πρόσφυγα. Ωστόσο, ο κύριος όγκος αυτών των κονδυλίων χρησιμοποιήθηκε για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες των τουλάχιστον 57.000 ανθρώπων που είναι εγκλωβισμένοις την Ελλάδα μετά το κλείσιμο των συνόρων στις 9 Μαρτίου και σε αυτή τη βάση το κόστος ανά ωφελούμενο είναι 14.088 δολάρια».
Το ρεπορτάζ υποστήριζε ότι ανάλογη ήταν και η εκτίμηση των ευρωπαίων αξιωματούχων που επέμεναν ότι το κόστος ανά ωφελούμενο ήταν πολύ μεγάλο και ότι περίπου 70 στα 100 ευρώ που χορηγούνταν στην πραγματικότητα σπαταλούνται. Βεβαίως δεν έγινε καμιά μήνυση, ούτε οι δημοσιογράφοι πέρασαν τη νύχτα του σε κάποιο άθλιο κρατητήριο.
Τι ακριβώς γίνεται με το catering στα νησιά;
Ένα χρόνο πριν από το δημοσίευμα του Guardian τρεις βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, οι Δ. Σεβαστάκης (Σάμου), Α. Μιχαηλίδης (Χίου) και Γ. Πάλλης (Λέσβου), έθεταν σοβαρά ερωτήματα για τους όρους διαχείρισης των κονδυλίων για τη σίτιση των προσφύγων. Με ερώτησή τους προς τους υπουργούς Εθνικής Άμυνας, Επικρατείας και Εσωτερικών, υποστήριζαν ότι «στις εταιρείες που προκρίθηκαν για την παροχή σίτισης στα χοτ-σποτ στη Σάμο, τη Λέσβο και τη Χίο, παραδόξως λείπει η συμμετοχή τοπικών μονάδων τροφοδοσίας και σίτισης», παρότι αυτό υποτίθεται ότι ήταν γενική γραμμή της κυβέρνησης.
Γιατί, όμως, δεν προτιμήθηκαν τοπικοί επιχειρηματίες; Γιατί η κυβέρνηση είχε αποφασίσει ότι είχε και σε αυτό τον τομέα προμηθευτές της προτίμησής της.
Λίγους μήνες αργότερα, η βουλευτής Σερρών του ΣΥΡΙΖΑ, Αφροδίτη Σταμπουλή, κατήγγειλε το μέλος και αναπληρωτή συντονιστή της τοπικής Νομαρχιακής του ΣΥΡΙΖΑ κ. Δημήτριο Τάπα επειδή ανέλαβε έργο σίτισης προσφύγων ύψους 750.000 ευρώ, με τον έλεγχο της νομιμότητας να γίνεται από την… κόρη του που ήταν η συντονίστρια του χώρου φιλοξενίας.
Τον Μάιο του 2018, η εφημερίδα Παραπολιτικά, έκανε μια σειρά από πολύ ενδιαφέρουσες αποκαλύψεις για τον τρόπο με τον οποίο γίνονταν οι αναθέσεις για τη σίτιση στα κέντρα κράτησης στα νησιά.
Το ρεπορτάζ υποστήριζε ότι μόνιμοι ανάδοχοι µε μηδενική έκπτωση στην προϋπολογισμένη τιμή είναι συγκεκριμένες εταιρείες, οι οποίες έλαβαν συνολικά 26,9 εκατ. ευρώ για την τροφοδοσία των hot spots σε Μυτιλήνη, Χίο, Σάμο, Κω και Λέρο. Η μία εταιρεία ήταν η «Pot & Pan Food Services», εκ των κορυφαίων του κλάδου εστίασης, ανήκει στον Γιάννη Τουτζιαρίδη, οικείο πρόσωπο του υπουργού Άµυνας Π. Καµµένου. Η άλλη είναι η «Πιέτρης Εστίαση Α.Ε.», συμφερόντων του Γιώργου Πιέτρη, παλαιού αναδόχου του κυλικείου της Βουλής, ο οποίος κυκλοφορούσε µε Ferrari αλλά άφηνε τους υπαλλήλους του απλήρωτους, µε συνέπεια εκείνοι να προβούν σε επίσχεση εργασίας.
Συμβάσεις στους καταυλισμούς
Στους καταυλισµούς της Χίου έχουν ανατεθεί και εκτελεστεί συµβάσεις ύψους 4,9 εκατ. ευρώ. Η πρώτη διήρκεσε 11 ηµέρες, ήταν συνολικού ποσού 120.000 ευρώ και ανατέθηκε σε κοινοπραξία εταιρειών. Στη συνέχεια και για το χρονικό διάστηµα από 25 Μαρτίου 2016 έως 31 ∆εκεµβρίου 2017 µόνιµος ανάδοχος ήταν η «Pot & Pan» του κ. Τουτζιαρίδη και από το 2018 η «Salas Intergroup Εκδηλώσεις Α.Ε». Στη Σάµο το αντίστοιχο κονδύλι σίτισης ανέρχεται στα 5,1 εκατ. ευρώ, το οποίο λαµβάνει ανελλιπώς για περισσότερο από 1 έτος (από 3/3/2017) η «Πιέτρης Εστίαση Α.Ε.». Οµοίως στην Κω, έχουν διατεθεί 2,2 εκατ. ευρώ στην «Πιέτρης Εστίαση Α.Ε.» και στην «Μιχαήλ Παστρικός», η οποία αρχικώς ανέλαβε µόνη της την παρασκευή και διανοµή τροφίµων και ακολούθως συνεργάστηκε µε τον κ. Πιέτρη.
Σύµπραξη της «Πιέτρης Εστίαση Α.Ε.» µε άλλη οµοειδή υπάρχει και στη Λέρο. Εν προκειµένω µε τη «Σκορδάλης Αθανάσιος Θεολόγος». Η τελευταία εταιρεία τον Μάρτιο έως τα τέλη του 2016 ήταν ανάδοχος των συµβάσεων και από 1/1/2017 συνεχίζει µε το γκρουπ του κ. Πιέτρη, λαµβάνοντας αµφότεροι συνολικώς 1,8 εκατ. ευρώ. Στη Μυτιλήνη έχουν δοθεί 12,96 εκατ. ευρώ στις «Pot & Pan Food Services», τη συνεργαζόµενη µε αυτή «Τζανέτος Εµµανουήλ και ΣΙΑ ΕΕ» και την υπεργολάβο «Μάρκος Καράµπελας». Το ρεπορτάζ υποστήριζε ότι όπως προκύπτει από το περιεχόµενο των εκατοντάδων προκηρύξεων, οι «Pot & Pan», «Πιέτρης», «Τζανέτος», «Καράµπελας» και «Salas» διασυνδέονται µεταξύ τους µε διάφορα σχήµατα, ώστε να αναλαµβάνουν τα συσσίτια των χιλιάδων προσφύγων και µεταναστών.
Μάλιστα είχε καταγγελθεί ότι οι προκηρύξεις για τις συμβάσεις αυτές δημοσιεύονταν συχνά την προηγουμένη της καταληκτικής ημερομηνίας με αποτέλεσμα να μην μπορούν εύκολα άλλες εταιρείες να διεκδικήσουν συμμετοχή. Ήταν προκηρύξεις για τη σίτιση για βραχεία διαστήματα, ακόμη και για 11 ή 13 μέρες, η ανάρτηση των οποίων γινόταν ακόμη και μισή ώρα πριν από την αποσφράγιση των προσφορών.
Θεσμοθετημένη αδιαφάνεια
Για τις συγκεκριμένες αναθέσεις είχε υπάρξει ερώτηση προς τους αρμοδίους υπουργούς από τους βουλευτές Οδυσσέα Κωνσταντινόπουλο, Ανδρέα Λοβέρδο και Θεόδωρο Παπαθεοδώρου.
Την απάντηση έδωσε στις 29 Μαΐου 2018 ο τότε αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Άμυνας Φώτης Κουβέλης και είναι αποκαλυπτική του δομικού προβλήματος αδιαφάνειας που υπάρχει με αυτές τις προκηρύξεις.
Σύμφωνα με τον Φώτη Κουβέλη: «το ΓΕΣ διαθέτει τις απαιτούµενες πιστώσεις στους κατά τόπους αρµόδιους Σχηματισμούς του ΣΞ, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για τη διενέργεια ανεξάρτητων διαγωνισμών και τη σύναψη των συµβάσεων, ανά Κέντρο/Δοµή Φιλοξενίας προσφύγων – μεταναστών, ακολουθώντας την προβλεπόµενη από το άρθρο 96, παρ.1α. του ν. 4368/16 διαδικασία. Σε αυτήν προβλέπεται η «διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισµού, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης της εθνικής νοµοθεσίας, µε την επιφύλαξη εφαρμογής της νοµοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις δηµόσιες συµβάσεις», µε προσαρμογή των διαδικασιών στο πλαίσιο του ν. 4412/16 και του άρθρου 33 του ν. 4508/17, βάσει του οποίου «οι ως άνω συµβάσεις θεωρούνται ότι καλύπτουν την προϋπόθεση των σχετικών διατάξεων περί συνδρομής έκτακτης και κατεπείγουσας ανάγκης, οφειλόμενης σε γεγονότα απρόβλεπτα για τις αναθέτουσες αρχές, που δεν απορρέουν από δική τους ευθύνη».
Απλώς, η απάντηση του Φώτη Κουβέλη συμπληρώνει ότι: «Το ΓΕΣ, ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, με γνώμονα πρωτίστως την εξασφάλιση της διαφάνειας και του ανταγωνισμού, την αποφυγή των διακρίσεων και την ίση μεταχείριση των οικονομικών φορέων στην πρόσβαση της αγοράς, όπως και την τήρηση των προδιαγραφών, επιδεικνύει τη δέουσα επιμέλεια και αναρτά υποχρεωτικά και τις διακηρύξεις των εν λόγω συμβάσεων».
Δηλαδή, οι δημοσιεύσεις των προκηρύξεων ακόμη και μισή ώρα πριν γίνονταν από την καλοσύνη του ΓΕΣ και όχι επειδή θα ήταν αυτονόητη υποχρέωση.
Η απάντηση του ΑΝΥΕΘΑ ήρθε να θυμίσει ότι επί των ημερών της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ θεσμοθετήθηκε η δυνατότητα του υπουργείου Εθνικής Άμυνας να κάνει κατά παρέκκλιση απευθείας αναθέσεις. Η σχετική διάταξη περιλαμβάνει στις απευθείας αναθέσεις «συμβάσεις εκτέλεσης έργων, παροχής υπηρεσιών, προμήθειας αγαθών ή μισθώσεων σχετικά με την ίδρυση, κατασκευή και συντήρηση των Κέντρων Πρώτης Υποδοχής (ΚΕ.Π.Υ.), Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης (Κ.Υ.Τ.) και των Ανοικτών Δομών Προσωρινής Υποδοχής και Φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών και τη λειτουργία των Κέντρων και Δομών αυτών, αποκλειστικά σε ό,τι αφορά στη μεταφορά, διαμονή, σίτιση και υγειονομική περίθαλψη των προσφύγων και μεταναστών.»
Μόνο που όλοι καταλαβαίνουμε ότι απευθείας αναθέσεις για δαπάνες πολλών εκατομμυρίων ευρώ αποτελούν βασιλική οδό για μαζική διασπάθιση χρημάτων.
Η κατανομή των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων
Τα συνολικά ποσά που όλα αυτά τα χρόνια αναλώθηκαν για το μεταναστευτικό-προσφυγικό είναι δύσκολο να υπολογιστούν, εφόσον περιλαμβάνουν χρηματοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς διεθνείς οργανισμούς, χρηματοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την ελληνική κυβέρνηση, αλλά και τις όποιες ιδιωτικές χορηγίες σε ΜΚΟ κ.λπ.
Ως προς την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουμε δύο βασικούς μηχανισμούς.
Ο πρώτος αφορά τα χρήματα που διαχειρίζεται η Γενική Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας και επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας (DG ECHO) που χρηματοδοτεί απευθείας διεθνείς οργανισμούς και μεγάλες διεθνώς αναγνωρισμένες ΜΚΟ. Αυτά τα χρήματα από το 2015 έχουν φτάσει τα 605,6 εκατομμύρια ευρώ και την άνοιξη ανακοινώθηκαν άλλα 180 εκατομμύρια ευρώ και σε μεγάλο βαθμό αφορούν το πρόγραμμα «Επείγουσας Υποστήριξης για τη Στέγαση και την Ενσωμάτωση» (ESTIA).
Ο δεύτερος μηχανισμός αφορά το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (AMIF) και του Ευρωπαϊκό Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας (ISF). Από το 2015, τα παραπάνω ταμεία έχουν προσφέρει 561 εκατ. ευρώ και 400 εκατ. ευρώ αντίστοιχα, με την εκταμίευση να βρίσκεται πολύ χαμηλότερα, στα 153 εκατ. ευρώ και 311 εκατ. ευρώ αντίστοιχα, δηλαδή στα 464 εκατ. ευρώ συνολικά για την υλοποίηση των εθνικών προγραμμάτων και το κομμάτι της επείγουσας χρηματοδότησης. Τα 139,1 εκατ. ευρώ του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και τα 62,9 εκατ. ευρώ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας δίνονται απευθείας στις ελληνικές αρχές. Τα 197,4 εκατ. ευρώ κατανέμονται από την Κομισιόν απευθείας στους Διεθνείς Οργανισμούς που συνδράμουν την κυβέρνηση στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, όπως ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (IOM), η Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO).
Ως προς την κατανομή των ποσών που δόθηκαν στα υπουργεία η κατανομή έχει ως εξής: Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας έχει πάρει 99,8 εκατ. ευρώ σπασμένα σε διάφορες υπο-δράσεις για θέματα στέγασης, σίτισης και μεταφοράς στην ενδοχώρα από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Πολύ παρακάτω βρίσκονται τα νούμερα για το Υπουργείο Υγείας, στα 27,45 εκατ. ευρώ, και στα 19,8 εκατ. ευρώ για το Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης, για κατασκευαστικά έργα του υδρευτικού δικτύου στη Σάμο και για την παροχή επείγουσας βοήθειας στην αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών, την υποστήριξη των συστημάτων ασύλου για την εκτέλεση της κοινής δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας και την αναβάθμιση των πληροφοριακών συστημάτων της Ελληνικής Αστυνομίας. Το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων πήρε τον Φεβρουάριο του 2016 12,76 εκατ. ευρώ για την υλοποίηση έργου στέγασης σε προκάτ κοντέινερ. 8,35 εκατ. ευρώ έλαβε η Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής, κυρίως τα πρώτα έτη της κρίσης, από τον Ιούνιο του 2015 και μετά, για την οργάνωση της ίδιας, αλλά και τον συντονισμό των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Τον Νοέμβριο του 2017, η μόνη χρηματοδότηση που πήρε από αυτό το σακούλι το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής έφτασε τα 7,1 εκατ. ευρώ, με τίτλο δράσης τη βελτίωση πρόσβασης σε μια δίκαιη και αποτελεσματική Υπηρεσία Ασύλου.
Ο ίδιος ο Πάνος Καμμένος υποστήριξε σε συνέντευξη στις 24/6/2018 ότι «ότι το ΥΠΕΘΑ και οι ΕΔ έχουν υπογράψει με την ΕΕ, πέντε συμφωνίες έκτακτης ανάγκης για το προσφυγικό-μεταναστευτικό, ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ από τα οποία έχουν αξιοποιηθεί τα 90 εκατομμύρια ενώ έχουν γίνει και οι σχετικοί έλεγχοι. Τα ίδια που είπε και στην σημερινή συνέντευξη τύπου, μετά το σάλο με τις συλλήψεις δημοσιογράφων.
Η ανάγκη διαφάνειας
Όλα αυτά δείχνουν ότι στο όνομα της επείγουσας αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης διαμορφώθηκε ένα καθεστώς αδιαφανές, όπου δύσκολα μπορεί να γίνει απολογισμός του πήγε το κάθε ευρώ που ήρθε στη χώρα, από όπου και εάν προήλθε.
Αντί να πάρει μέτρα για να διορθώσει αυτή την κατάσταση προτιμά απλώς να βλέπει τον Πάνο Καμμένο να κάνει μηνύσεις σε δημοσιογράφους που έκαναν εύλογα ερωτήματα.
