Το μείζον πρόβλημα της αποζημίωσης πολιτών από τη Διοίκηση όταν οι περιουσίες τους περιορίζονται για λόγους που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος απασχόλησε για άλλη μία φορά το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ).
Με μια απόφαση-σταθμό, το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο αλλάζει τη μέχρι σήμερα νομολογία του και δίνει «ανάσα» σε χιλιάδες εγκλωβισμένους ιδιοκτήτες γης.
Η συγκεκριμένη υπόθεση αφορά ιδιαιτέρως μεγάλης αξίας ακίνητα στην περιοχή Περιβολάκια της Ραφήνας, η οποία είχε ενταχθεί το 2003 στο προεδρικό διάταγμα για τον καθορισμό χρήσεων γης και περιορισμών δόμησης στην εκτός σχεδίου περιοχή των Μεσογείων.
Τα ακίνητά τους έγιναν… πράσινο σε μια νύχτα
Οι ιδιοκτήτες των οικοπέδων έχασαν σε μια ημέρα την περιουσία τους, καθώς τα ακίνητά τους εντάχθηκαν στις ζώνες πρασίνου. Σύμφωνα με τον συνταγματολόγο-δικηγόρο κ. Απόστολο Παπακωνσταντίνου, ο οποίος εκπροσωπεί τους ιδιοκτήτες στο ΣτΕ, πρόκειται μια πολύ σημαντική απόφαση. Σε προηγούμενες αποφάσεις του το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο ανέφερε ότι οι θιγόμενοι ιδιοκτήτες έπρεπε να προχωρούν σε αγωγές αποζημίωσης (πολυδάπανες και χρονοβόρες), ενώ τώρα, για πρώτη φορά, δέχεται ότι μπορούν να διεκδικήσουν αποζημίωση με αίτηση προς τη Διοίκηση.
Οπως αναφέρεται στην απόφαση, παρέχεται στον θιγόμενο ιδιοκτήτη η δυνατότητα να επιδιώξει με αίτησή του προς τη Διοίκηση την αναγνώριση ότι έχει επέλθει ουσιώδης στέρηση της χρήσης της ιδιοκτησίας του κατά τον προορισμό της καθώς και τον καθορισμό του τρόπου της αποζημίωσής του:
* με την ανταλλαγή της έκτασής του με έκταση του Δημοσίου ή την παραχώρηση κατά χρήση δημόσιας έκτασης σε παραπλήσια περιοχή για ανάλογη χρήση ή εκμετάλλευση,
* την καταβολή εφάπαξ ή περιοδικής αποζημίωσης,
* τη μεταφορά συντελεστή δόμησης σε άλλη ιδιοκτησία.
Σύμφωνα με τους δικαστές, η Διοίκηση υποχρεούται να εξετάσει το σχετικό αίτημα και, αφού λάβει υπόψη την κατά το άρθρο 24 του Συντάγματος επιβαλλόμενη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, να κρίνει εάν με τα δεδομένα της συγκεκριμένης υπόθεσης έχει επέλθει ουσιώδης στέρηση της χρήσης της ιδιοκτησίας σε σχέση με τον προορισμό της, εν όψει και του ισχύοντος στην περιοχή χωροταξικού και πολεοδομικού καθεστώτος. Επίσης οφείλει να εξετάσει αν συντρέχει περίπτωση να χορηγηθεί στον θιγόμενο ιδιοκτήτη ένα από τα προβλεπόμενα αντισταθμίσματα.
Και χρηματική αποζημίωση
Περαιτέρω, αν η Διοίκηση διαπιστώσει ότι πράγματι συντρέχει τέτοια περίπτωση και ότι δεν είναι δυνατή η ανταλλαγή της έκτασης με έκταση του Δημοσίου ή η παραχώρηση κατά χρήση δημόσιας έκτασης σε παραπλήσια περιοχή ή η μεταφορά συντελεστή δόμησης σε άλλη ιδιοκτησία, έχει την υποχρέωση να καθορίσει το ύψος της οφειλόμενης χρηματικής αποζημίωσης και τον τρόπο καταβολής.
«Ως εκ τούτου, απαιτείται οπωσδήποτε η υποβολή εκ μέρους του θιγόμενου ιδιοκτήτη αιτήσεως στη Διοίκηση, η οποία, ύστερα από στάθμιση των σχετικών δυνατοτήτων, είτε δέχεται το αίτημα, επιλέγοντας τον τρόπο αποζημιώσεως, είτε απορρίπτει αυτό με πράξη αυτοτελώς προσβλητή με αίτηση ακυρώσεως» αναφέρεται στην απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (1603/2016).
Στην προκειμένη περίπτωση, η Διοίκηση – εν προκειμένω ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ο υπουργός Οικονομικών – παρέλειψε να απαντήσει σε σχετικό αίτημα. Γι’ αυτό λόγω της σπουδαιότητας του ζητήματος και εν όψει εν μέρει διαφορετικής νομολογίας του Α΄ Τμήματος (ΣτΕ 4283/2013, 3899/2014), το Τμήμα (Ε΄) κρίνει ότι η υπόθεση πρέπει να παραπεμφθεί προς επίλυση στην επταμελή σύνθεση του δικαστηρίου.
Οπως τονίζει ο κ. Παπακωνσταντίνου, η συγκεκριμένη απόφαση κρίνεται ως ιδιαιτέρως σημαντική καθώς αναμένεται να απεγκλωβίσει χιλιάδες ιδιοκτήτες, με αντίστοιχα προβλήματα, σε πολλές περιοχές της χώρας.
ΒΗΜΑ
