Η συγγραφέας -πολιτική επιστήμονας, πρώην ευρωβουλευτής και εκ των ιστορικών προέδρων της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Άννα Καραμάνου, σε συνέντευξη που παραχώρησε στη «δ» μιλά για το φαινόμενο των γυναικοκτονιών που συγκλονίζει την ελληνική κοινωνία. Δηλώνει ότι η «ρίζα του κακού» βρίσκεται στην πατριαρχία, στην αντίληψη ότι οι γυναίκες είναι υποτελείς στους άνδρες
Στο νέο της βιβλίο ”Η ειρηνική εξέγερση των θηλυκών SAPIENS”, η Άννα Καραμάνου συνεπαίρνει τον αναγνώστη σε ένα συναρπαστικό ταξίδι με αφετηρία την Επανάσταση του 1821 και τερματικό σταθμό την πανδημία και το κίνημα MeToo 2021, που όπως δηλώνει στη «δ» είναι ό,τι καλύτερο προέκυψε τα τελευταία χρόνια για τις γυναίκες, καθώς άνοιξε τα στόματα και εξάλειψε το φόβο.
Ακολυθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης τα κυρίας Καραμάνου προς τη «δ»:
• Μετράμε 17 γυναικοκτονίες στην Ελλάδα αυτή τη χρονιά, ένας θλιβερός απολογισμός, ένα φαινόμενο που συγκλονίζει την κοινωνία. Που πιστεύετε ότι βρίσκεται η ρίζα του κακού;
Η ρίζα του κακού είναι η πατριαρχία, δηλαδή η αντίληψη ότι οι γυναίκες θα πρέπει να είναι υποτελείς στους άνδρες. Η γενεσιουργός αιτία, είναι η άνιση κατανομή της δύναμης και της εξουσίας ανάμεσα στα δύο φύλα. Σήμερα, παρόλο που οι γυναίκες έχουν κάνει βήματα προόδου σε όλους τους τομείς, σπουδάζουν, εκπαιδεύονται, εργάζονται, συνεισφέρουν στην εθνική οικονομία, υπάρχει ένα χάσμα ισχύος, εξουσίας ανάμεσα στα δύο φύλα. Και οι όποιες προσπάθειες των γυναικών, να ενταχθούν και να συμμετέχουν στα κέντρα λήψης αποφάσεων και εξουσίας, εκλαμβάνονται ως ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος…
• Γιατί όμως στη σύγχρονη κοινωνία δεν καταφέραμε να γεφυρώσουμε το χάσμα αυτό;
Η Ελλάδα ξεκίνησε αργά τις αλλαγές που συντελέστηκαν στην Ευρώπη με τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό. Επί ευρωπαϊκού διαφωτισμού η Ελλάδα βρισκόταν υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Μετράμε μόλις 200 χρόνια ελληνικού έθνους κράτους και αυτός ο χρόνος φαίνεται ότι δεν είναι ικανός για να αλλάξει τη σκληρή πατριαρχία που υπάρχει στην Ελλάδα. Και πρόκειται ξεκάθαρα για κατάλοιπο της Οθωμανικής Κουλτούρας! Μπορεί να είναι εύκολο να αλλάξεις τους νόμους σε ένα βράδι, δεν μπορείς όμως να αλλάξεις την επικρατούσα κουλτούρα με την ίδια ευκολία. Αλλάζει με πολύ αργούς ρυθμούς και δυστυχώς η έξαρση της βίας κατά των γυναικών, οι δολοφονίες δείχνουν ότι υπάρχει μία σκληρή ανδροκρατία και πατριαρχία στην Ελλάδα. Για να συντελεστεί η αλλαγή, χρειάζονται και προγράμματα και μέτρα και πολλά άλλα που πρέπει να κάνει το πολιτικό σύστημα.
• Πιστεύετε ότι το κίνημα “me too”, το γεγονός ότι πολλές γυναίκες μιλούν πλέον ανοιχτά για τη βία που έχουν υποστεί από τους άνδρες, θα συμβάλει στην αντιμετώπιση της έμφυλης βίας;
Πιστεύω ό,τι το κίνημα me too, είναι ότι καλύτερο προέκυψε τα τελευταία χρόνια για τις γυναίκες, άνοιξε τα στόματα ξεφόβισε τις γυναίκες, διότι υπήρχε τρομοκρατία από την πλευρά των ανδρών απέναντί τους. Και βεβαίως σύμφωνα με την επικρατούσα νοοτροπία, πάντα έφταιγαν οι γυναίκες. Εάν κατήγγελλε μία γυναίκα ένα βιασμό έλεγαν ότι δεν μπορεί, κούνησε την ουρά της, ότι έφταιγε εκείνη. Γενικώς, βρίσκουμε πάντα δικαιολογίες υπέρ των ανδρών. Πώς να καταγγείλει μία γυναίκα το βιαστή της φοβούμενη ότι θα διαπομπευόταν η ίδια…; Και αυτό συμβαίνει ακόμη, στις χώρες του ισλάμ όπου κατηγορείται και δολοφονείται η βιασθείσα, όχι ο θύτης, ο βιαστής.
• Η εκλογή της Κατερίνας Σακελλαροπούλου ως προέδρου της Δημοκρατίας, δεν αποτελεί ένα βήμα προόδου;
Η εκλογή της Κατερίνας Σακελλαροπούλου, εκπέμπει ένα πολύ ισχυρό μήνυμα ότι δηλαδή μπορούν να κυβερνήσουν οι γυναίκες και ότι μπορούν να φτάσουν μέχρι τα ανώτατα πολιτειακά αξιώματα. Από αυτή την άποψη, ήταν πολύ θετική η εκλογή της και πιστεύω ότι αποτελεί το επιστέγασμα των αγώνων του φεμινιστικού κινήματος εδώ και 200 χρόνια.
Ασκήθηκε πίεση από τον ελάχιστο, τον πολύ μικρό αριθμό των γυναικών που βρίσκονται στα κέντρα αποφάσεων, το γυναικείο κίνημα και την κοινή γνώμη την οποία ο Πρωθυπουργός, πιστεύω ότι την αισθάνθηκε.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, έγινε η σωστή επιλογή, διότι πιστεύω ότι η Κατερίνα Σακελλαρπούλου εκφράζει προοδευτικές ιδέες, έχει αναπτύξει μεγάλη κοινωνική δράση και δίνει ένα δείγμα γραφής για τις αξίες των γυναικών, πώς θα είναι τα πράγματα όταν κυβερνήσουν οι γυναίκες.
• Η Ελληνίδα φαίνεται να μην έχει καταφέρει να κατακτήσει τη θέση που της αναλογεί στην Πολιτική και στα ανώτατα πολιτειακά όργανα. Που οφείλεται αυτό;
Δυστυχώς τα πράγματα παραμένουν δύσκολα για τις γυναίκες. Στις εκλογές για την ανάδειξη του προέδρου του ΚΙΝΑΛ λ.χ. και οι έξι υποψήφιοι για τη θέση του νέου προέδρου ήταν άνδρες, δεν τόλμησε καμία γυναίκα να θέσει υποψηφιότητα. Το κλίμα είναι αρνητικό απέναντί τους.
Κι εγώ, παρόλο ου υπηρέτησα στο Ευρωκοινβούλιο, σας ομολογώ ότι είχα χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ούτε διεκδίκησα ποτέ τίποτε. Έπειτα από 23 χρόνια στην πολιτική, πολύ δειλά δήλωσα την επιθυμία του για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς είμαι ευρωπαΐστρια και πιστεύω στο Θεσμό και τελικά το κόμμα μου ικανοποίησε την επιθυμία μου.
Εκείνο που έχω να πω, είναι ότι οι ίδιες οι γυναίκες θα πρέπει να μάθουν να διεκδικούν, να διεκδικούν να τις ακούν, διότι οι άνδρες δεν ακούν τις γυναίκες. Το έχω ζήσει αυτό και στα κομματικά όργανα. Όταν μία γυναίκα παίρνει το λόγο, κανένας δεν προσέχει.
Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα στην πολιτική, πολύ περισσότερο από ό,τι είναι στην εκπαίδευση. Δεν μας εμποδίζει κανείς λ.χ. να εκπαιδευτούμε καθώς υπάρχει ισότητα στην εκπαίδευση, ενώ και οι εργασιακοί νόμοι υποστηρίζουν την ισότητα. Στην πολιτική όμως, δεν υπάρχει αυτή η νοοτροπία, πράγμα που αποτρέπει πολλές γυναίκες από το να διεκδικήσουν το χώρο τους.
• Βεβαίως, το ΚΙΝΑΛ διέθετε γυναίκα πρόεδρο. Θα ήθελα το σχόλιό σας για την προσφάτως αποδημήσασα Φώφη Γεννηματά…
Τη Φώφη Γεννηματά προσωπικά την υποστήριξα. Ήταν μία πολύ ικανή και έξυπνη γυναίκα. Βεβαίως κληρονόμησε και ένα βαρύ όνομα που τη διευκόλυνε να γίνει αρχηγός του ΚΙΝΑΛ. Δεν ξέρω εάν της δινόταν η δυνατότητα αυτή, σε περίπτωση που δεν ήταν η κόρη του Γιώργου Γεννηματά. Δεν θέλω να πω ότι δεν διέθετε ικανότητες. Το αντίθετο μάλιστα. Βοηθήθηκε οπωσδήποτε και από το όνομα. Από εκεί και πέρα, επί της αρχηγίας της δεν αναδείχθηκαν πολλές γυναίκες, διαφορετικά θα είχαμε και υποψήφιες για τη θέση του νέου προέδρου του ΚΙΝΑΛ. Βλέπετε, στην Ευρώπη παντού εκλέγονται γυναίκες από αρχηγοί κομμάτων πλην της Ελλάδας είμαστε η τελευταία χώρα στο θέμα της ισότητας των φύλων και αυτά τα λένε τα στατιστικά στοιχεία και οι δείκτες του ευρωπαϊκού συμβουλίου ισότητας των φύλων. Γιατί να είμαστε τελευταίοι;
• Ποιες διαφορές εντοπίζετε ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό Κοινβούλιο και στον τρόπο που αντιμετωπίζεται η γυναίκα στην πολιτική σκηνή στην Ελλάδα;
Τεράστια διαφορά… στις νοοτροπίες το Ευρωκοινοβούλιο. Λειτουργεί με διαδικασίες δημοκρατικές, υπάρχει διάλογος. Συμμετέχον άνθρωποι από διαφορετικές χώρες, θρησκείες και κουλτούρες και τελικά βρίσκουν κοινούς τόπους, κάτι που δεν ισχύει στην Ελλάδα. Εδώ, κανείς δεν επιθυμεί το διάλογο. Καθένας ταμπουρώνεται πίσω από τις δικές του απόψεις και περιμένει από τον άλλο να τις αποδεχθεί. Δυστυχώς, ακόμη η Ελλάδα δεν έχει αποκτήσει την νοοτροπία των ανεπτυγμένων χωρών της Ευρώπης και αναφέρομαι κυρίως στη Σκανδιναβία όπου η σοσιαλδημοκρατία έχει κάνει πραγματικά ένα θαύμα, εκεί υπάρχει καλύτερη εκπροσώπηση των γυναικών παντού.
• Θα ήθελα να περάσουμε στο βιβλίο σας που μόλις κυκλοφόρησε με τίτλο ”Η ειρηνική εξέγερση των θηλυκών SAPIENS”. Μιλήστε μας γι’ αυτό…
Αυτό το βιβλίο γράφτηκε, γιατί ήθελα να υπάρχει η ιστορία-έστω μια σύνοψή-των τελευταίων 200 χρόνων της Ελλάδας που να συμπεριλαμβάνει τους αγώνες των γυναικών για ισότητα και για δικαιώματα. Αυτά δεν τα αναφέρει κανένας ιστορικός.
Ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος είχε πει παλιά ότι η ιστορία της Ελλάδας μοιάζει με το Άγιο Όρος, όπου κανένα θηλυκό δεν εισχωρεί. Οι ιστορικοί μας γράφουν για τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα χωρίς να μπουν στον κόπο να δουν ποια ήταν η συμβολή των γυναικών στον εκμοντερνισμό της Ελλάδας.
Είναι καλό και χρήσιμο το βιβλίο, διότι δίνει γνώση για τα μεγάλα γεγονότα στο διάβα αυτών των 200 χρόνων από την Επανάσταση του ‘21 μέχρι το κίνημα me too το 2021. Βοηθά τον αναγνώστη να αποκρυσταλλώσει κάποια πράγματα για την ελληνική ιστορία και την ιστορία τω φεμινιστικών αγώνων.
Επί Όθωνα ήταν μόνο η δημοτική εκπαίδευση υποχρεωτική για τις γυναίκες. Φτάσαμε στο 1917 για να δημιουργηθούν γυμνάσια θηλέων και χρειάστηκε να δοθούν αγώνες γι’ αυτό. Όταν διεκδικείς το δικαίωμα στη μόρφωση και στην εργασία που διεκδικούσαν οι γυναίκες τον 19ο αιώνα, σημαίνει ότι συμβάλλεις και στον εκσυγχρονισμό και στην πρόοδο της χώρας σου. Κάποιες-ελάχιστες-γυναίκες θέλησαν να βγουν από την αμάθεια και το μαύρο σκότος, διαμαρτυρήθηκαν, εξεγέρθηκαν. Για αυτό και μιλάω για εξέγερση στο βιβλίο μου, η εξέγερση των θηλυκών sapiens, των θηλυκών ανθρώπων.
Όσο για την επανάσταση του ‘21 συμμετείχαν αυθόρμητα οι γυναίκες. Μπήκαν από μόνες τους και πρόσφεραν τα πάντα, τις περιουσίες τους και όταν ήρθε η ώρα της νομής της εξουσίας, όταν ιδρύθηκε το ελληνικό κράτος, τις άφησαν απέξω στα σπίτια να υπηρετούν τους άνδρες, να κάνουν παιδιά… Αυτή ήταν η κατάσταση. Υπήρξε απίστευτη αχαριστία και έλλειψη ικανότητας των ανδρών να αναγνωρίσουν ότι οι γυναίκες είναι εξίσου ικανές και άξιες και ότι μπορούν να συνεισφέρουν, όπως ακριβώς οι άνδρες.
• Τι εύχεστε για το 2022 όσον αφορά στις κατακτήσεις και τα δικαιώματα της γυναίκας;
Πρόσφατα ανακοινώθηκε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025 που παρακολουθεί το αντίστοιχο ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Εάν όλα όσα αναγράφοντα στα προγράμματα, υλοποιηθούν θα μπορούμε να ελπίζουμε σε καλά αποτελέσματα. Χρειάζονται βεβαίως μηχανισμοί παρακολούθησης. Πρέπει επίσης να εστιάσουμε στην πρόληψη ακόμη και σε εκπαιδευτικά προγράμματα. Ήδη από το νηπιαγωγείο θα πρέπει να μιλάμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ισότητα των φύλων. Καταργούνται δυστυχώς όμως από τα σχολεία τα ανθρωπιστικά μαθήματα και αυτό δεν θεωρώ ότι κάνει καλό και δεν θα μας βοηθήσει να εκσυγχρονιστεί και εκμοντερνιστεί η ανατολικότροπη κουλτούρα που μας χαρακτηρίζει.
