Ιρις Μαυράκη: Το ξεχασμένο κοιμητήριο των φυματικών στη Ρόδο

Στην αναζήτησή μου για πληροφορίες γύρω από το Σανατόριο της Ρόδου όταν ξεκίνησα να γράφω το βιβλίο μου΄΄Το Χτικιό΄΄ μου είχε κάνει εντύπωση ότι δεν υπήρχε πουθενά κάποια αναφορά για κοιμητήριο στην Ελεούσα, για τους φυματικούς. Είχα βρεί δε το παρακάτω άρθρο για την Κυπερούντα στην Κύπρο Το κοιμητήριο-μάρτυρας της τραγικής ιστορίας των φυματικών της Κύπρου, κι όταν ταν είδα το βίντεο για το πως αποκαλύφθηκε αισθάνθηκα μιαν απέραντη θλίψη.

Ο Χρήστος Χαραλάμπους στο άρθρο του λέει: https://limassoltoday.com.cy/koinonia/to-koimitirio-martyras-tis-tragikis-i/΄΄Η αναφορά στη φυματίωση και φυματικούς της Κύπρου, αβίαστα παραπέμπει στην Κυπερούντα, όπου, μετά από πολλούς αγώνες, δημιουργήθηκε το Σανατόριο που αποτέλεσε το καταφύγιο όσων ασθενούσαν. Και αναμφίβολα, εκεί μπόρεσαν κάποιοι να βρουν τη γιατρειά τους όμως ήταν αρκετοί και εκείνοι που δεν τα κατάφεραν, που τους νίκησε η αρρώστια και έμειναν στα αζήτητα. «Πετάχτηκαν» σε ένα νεκροταφείο που δημιουργήθηκε ειδικά γι’ αυτούς, μακριά από το χωριό, μέσα σε πυκνό και απρόσιτο δάσος, για να μην τους βλέπει ανθρώπου μάτι, για να μην γνωρίζει κανένας την ύπαρξη τους. Θεωρούμενοι, ακόμα και από τις οικογένειες τους, ως να μην γεννήθηκαν ποτέ.΄΄ O βουλευτής του ΑΚΕΛ Λεμεσού Κώστας Κώστα, θέλησε να αναζητήσει αυτό τον «μυστικό» τόπο ανάπαυσης των θυμάτων της φυματίωσης, και τον βρήκε μετά από αρκετή περιπλάνηση μέσα στο πευκόφυτο δάσος, σε κάποιο σημείο στο δρόμο Καρβουνά -Τροόδους. ΄ περιγράφει και υποδεικνύει ότι το καλύτερο μνημόσυνο για αυτούς τους ανθρώπους που η ζωή και η τότε κοινωνία αδίκησαν τόσο και τους πέταξαν κυριολεκτικά, θα είναι να μάθει ο κόσμος της τραγική ιστορία τους και να βρουν δικαίωση….Τον χώρο τότε καθάρισαν οι κοινότητες Αμίαντου & Κυπερούντας. Μετά από κάποιες επαφές με άμεσα εμπλεκόμενους ανθρώπους και φορείς, έγινε κατορθωτό να γίνει πριν από ένα χρόνο η πρώτη κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση. Τα ξεχασμένο κοιμητήριο καθαρίστηκε από τα άγρια χόρτα που το έπνιγαν και με πρωτοβουλία του Διευθυντή του Νοσοκομείου Κυπερούντας, σε συνεργασία και με τις κοινότητες Κυπερούντας και Αμίαντου, πραγματοποιήθηκε στις 24 Μαρτίου του 2021 που είναι η Παγκόσμια Ημέρα κατά της φυματίωσης, το πρώτο μνημόσυνο των θυμάτων της φυματίωσης και ακολούθησε τρισάγιο στον χώρο του κοιμητηρίου. Κάτι που καθιερώθηκε πλέον και θα τελείται κάθε χρόνο την ίδια μέρα. Εκφράζοντας την βεβαιότητα ότι σε αυτό τον χώρο έχουν θαφτεί δεκάδες άνθρωποι που κανένας δεν τους έψαξε και δεν τους θυμάται, που έμειναν στην αφάνεια, ο Κώστας Κώστα, υποδεικνύει ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί στον χώρο του κοιμητηρίου και ένα μικρό μουσείο για την ιστορία της φυματίωσης και των φυματικών στην Κύπρο.

Μοιράστηκα τις σκέψεις μου με φίλους στη Ρόδο και τελικά αποκαλύφθηκε ότι υπάρχει όχι μακριά απο το Σανατόριο της Ρόδου ένα κοιμητήριο παρόμοιο, μέσα σε δάσος μακριά από ανθρώπου μάτι, μέσα σε χόρτα και θάμνους, αποσιωπημένο, ξεχασμένο, εγκαταλελειμμένο, που όμως είναι γνωστό στους παλιότερους στην γύρω περιοχή. Μαρτυρίες λένε ότι πήγαιναν δύο άτομα με φορείο στο Σανατόριο και με έναν ιερέα τους έθαβαν στο κοιμητήριο. Το 1970 έκλεισε το Σανατόριο στην Ελεούσα και μαζί θάφτηκαν και οι τραγικές ιστορίες ανθρώπων που είτε άφησαν την τελευταία τους πνοή μακριά από τον τόπο τους, δεν είχαν συγγενείς, ήταν φτωχοί , ήταν ανεπιθύμητοι. Μήπως ήρθε ή ώρα να δικαιωθούν μετά από χρόνια και στο ΄΄κοιμητήριο των φυματικών της Ρόδου΄΄? Να αποκαλυφθούν τα μνήματα όλων εκείνων βρίσκονται εκεί ? Η λησμονιά να δώσει τη θέση της στην μνήμη? Ευχαριστώ ιδιαίτερα τους: Αγαπητό Πάλλα, Νίκο Φρόνα ιατρό, Κώστα Σκανδαλίδη συγγραφέα, και Λουκά Νεοφύτου, Μανώλη Βαφειάδη, Παντελή Μόσχου, Jen Barcley συγγραφέα, για τις φωτογραφίες από :Το ξεχασμένο κοιμητήριο των φυματικών στη Ρόδο.