Λονδίνο, 25
Όταν στις εκλογές του 2015, ο Ντέιβιντ Κάμερον έθετε στο επίκεντρο της προεκλογικής εκστρατείας του τη διενέργεια δημοψηφίσματος για την παραμονή της Βρετανίας στην ΕΕ, πιθανότατα δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα έμενε στην ιστορία ως ο «μοιραίος άνθρωπος» που θα έβγαζε το Ηνωμένο Βασίλειο από την «Ένωση των 28» μετά από 43 ολόκληρα χρόνια. Ούτε βεβαίως ότι θα κατάφερνε μέσα σε έναν μόλις χρόνο να μετατρέψει ένα πρόβλημα εσωκομματικών ισορροπιών των Τόρις σε εθνικό ζήτημα αρχικά και ευρωπαϊκό πρόβλημα εν συνεχεία.
Ιδωμένο ωστόσο από μια άλλη οπτική, το αποτέλεσμα της κάλπης στη Βρετανία αποτελεί την πιο γλαφυρή και πιο συμπυκνωμένη ίσως αναπαράσταση των αντιφάσεων που διέπουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης του 2008 και εξής.
Η γερμανική επιμονή σε μια πολιτική συνταγή λιτότητας, που συνεχίζει να καταβροχθίζει -όπως έκανε ο μυθικός Κρόνος με τα παιδιά του- τη μία μετά την άλλη τις κυβερνήσεις και το πολιτικό προσωπικό που γέννησε, δημιουργώντας το αίσθημα του αναπότρεπτου και του αναπόφευκτου, η έλλειψη ευρείας δημοκρατικής νομιμοποίησης των διευθυντηρίων στα οποία λαμβάνονται οι ευρωπαϊκές αποφάσεις, η ολιγωρία και η αμφιλεγόμενη στάση ενός μέρους της ευρωπαϊκής ηγεσίας απέναντι σε ένα τεράστιο ανθρωπιστικό ζήτημα όπως είναι το προσφυγικό, ο φόβος μπροστά στη βίαιη εισβολή μιας νέου τύπου τρομοκρατίας που επιστρέφει σαν άλλο μπούμερανγκ τις συνέπειες της εξωτερικής πολιτικής της Δύσης στη Μέση Ανατολή, αποτελούν ορισμένους από τους παράγοντες που οδήγησαν στην άνθιση του ευρωσκεπτικισμού αλλά και των πάσης φύσεως εκδοχών του υπερσυντηρητισμού και της ακροδεξιάς στην Ευρώπη.
Και εάν υπάρχει ένα συμπέρασμα το οποίο θα μπορούσε κανείς να διακινδυνεύσει χωρίς ιδιαίτερο ρίσκο, αυτό θα αφορούσε δίχως αμφιβολία την ανάγκη μιας ριζικής αλλαγής στις βασικές κατευθύνσεις του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. «H Eυρώπη ή θα αλλάξει ή δεν θα υπάρξει καθόλου» για να παραφράσουμε την περίφημη ρήση μιας σπουδαίας γυναίκας των αρχών του 20ου αιώνα.
Και εάν υπάρχει ένα συμπέρασμα το οποίο θα μπορούσε κανείς να διακινδυνεύσει χωρίς ιδιαίτερο ρίσκο, αυτό θα αφορούσε δίχως αμφιβολία την ανάγκη μιας ριζικής αλλαγής στις βασικές κατευθύνσεις του ευρωπαϊκού οικοδομήματος
Το Brexit
ως «πολιτικό δώρο»
Ενδεικτικό των πολιτικών συνεπειών και των κινδύνων του Brexit είναι οι άμεσες εκκλήσεις στις οποίες προχώρησαν ακροδεξιοί πολιτικοί ηγέτες για διενέργεια δημοψηφισμάτων στις χώρες τους με σκοπό την αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση..
Η Μαρίν Λεπέν του γαλλικού Εθνικού Μετώπου έσπευσε να εκφράσει την υποστήριξή της στους ψηφοφόρους της Βρετανίας που στήριξαν την αποχώρηση από το μπλοκ των 28 με τη φράση «Νίκη στην ελευθερία!» την οποία ανάρτησε στο Twitter. Λίγο αργότερα, έκανε έκκληση για ένα γαλλικό δημοψήφισμα προκειμένου να επαναξιολογηθεί η θέση της χώρας της στην ΕΕ. «Όπως το έχω ζητήσει εδώ και χρόνια, τώρα πρέπει να κάνουμε το ίδιο δημοψήφισμα στη Γαλλία και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης», είπε χαρακτηριστικά. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Γκέερτ Βίλντερς, ηγέτης του ολλανδικού ακροδεξιού κόμματος Ελευθερίας, ο οποίος ζήτησε δημοψήφισμα με σκοπό την έξοδο της Ολλανδίας από την ΕΕ. «Τώρα είναι ο καιρός για μια νέα αρχή, με εμπιστοσύνη (της χώρας) στην ίδια της τη δύναμη και την κυριαρχία», τόνισε ο πολιτικός αρχηγός σε ανακοίνωσή του.
Το Brexit φαίνεται ότι γίνεται αντιληπτό εδώ και καιρό από την ευρωπαϊκή ακροδεξιά σαν ένα είδος «πολιτικού δώρου». Ενός «δώρου» που θα της επιτρέψει να κεφαλαιοποιήσει τον γενικευμένη δυσαρέσκεια απέναντι σε μια σειρά από ευρωπαϊκές πολιτικές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τον περασμένο Ιανουάριο, πλήθος ηγετών της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς συναντήθηκαν στο Μιλάνο της Ιταλίας για να συμμετάσχουν στο πρώτο συνέδριο της νέας πολιτικής ομάδας που συνέστησαν τον Ιούλιο του 2015 στο ευρωκοινοβούλιο ονόματι «Η Ευρώπη των Εθνών και της Ελευθερίας». Εκπεφρασμένος στόχος των συμμετεχόντων να «σώσουν την Ευρώπη από τον εαυτό της». Πέραν των μεγαλόστομων διακηρύξεων, οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον αλλά και άκρως επικίνδυνο ζήτημα πολιτικής στρατηγικής.
Ήδη από τότε, η ακροδεξιά έβλεπε τις συσσωρευμένες κρίσεις που έπλητταν την Ευρωπαϊκή Ένωση -και ειδικότερα το ενδεχόμενο κατάρρευσης της ζώνης Σένγκεν και τις συζητήσεις γύρω από το Brexit- ως μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία όχι πια μόνο για να μετατοπίσει την πολιτική συζήτηση σε μια υπερσυντηρητική κατεύθυνση, αλλά και για να μετατρέψει την αυξανόμενη δημοφιλία της σε πραγματική πολιτική εξουσία.
Το Brexit φαίνεται ότι γίνεται αντιληπτό εδώ και καιρό από την ευρωπαϊκή ακροδεξιά σαν ένα είδος «πολιτικού δώρου».
Η Ευρώπη και το τέλος
των ψευδαισθήσεων
Ο τρόπος με τον οποίο θα αρθρώσει την απάντησή της η Ευρωπαϊκή Ένωση απέναντι στην πρόκληση που φέρει το όνομα Brexit θα αποτελέσει έναν από τους βασικούς παράγοντες που θα κρίνουν εάν το εγχείρημα αυτό θα κερδίσει τελικώς νέο έδαφος ή όχι.
Οι εξελίξεις στη Βρετανία έρχονται σε μια στιγμή που βρίσκεται σε εξέλιξη μια ολόκληρη συζήτηση για το αν η Ένωση θα πρέπει να προχωρήσει προς ένα ομοσπονδιακό μοντέλο ή να αναδιπλωθεί και να επιστρέψει κάποιες εξουσίες στις κεντρικές κυβερνήσεις των κρατών-μελών. Περισσότερη ή λιγότερη Ευρώπη; Και τι είδους Ευρώπη; Με τι θα επιχειρήσουν να απαντήσουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στο σοκ του Brexit;
Αν κρίνει κανείς από την ολιγωρία με την οποία αντιμετώπισε την τελευταία περίοδο τις προκλήσεις που βρέθηκαν στο δρόμο της, η Ευρώπη είναι πολύ πιθανόν να προχωρήσει για ακόμη μια φορά σε μια αμφιταλάντευση μεταξύ των δύο επιλογών. Κάτι που προφανώς δεν πρόκειται να λύσει το πρόβλημα.
Μετά την καταιγίδα, τι: 11 κορυφαίοι αναλυτές προβλέπουν
Την «επόμενη μέρα» μετά το Brexit ανιχνεύουν 11 κορυφαίοι αναλυτές
Πριν χαράξει στην ηπειρωτική Ευρώπη, το αποτέλεσμα ήταν σοκαριστικό: Η πλειοψηφία των Βρετανών ψηφοφόρων επέλεξε να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ετσι αρχίζει το Politico το άρθρο-ανάλυση για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος που συγκλονίζει ολόκληρο τον κόσμο. Η ιστοσελίδα ζήτησε από συγγραφείς, πολιτικούς σχολιαστές και ειδικούς μια πρώτη εκτίμηση του αποτελέσματος.
Κίνδυνος μετάδοσης
Η ψηφοφορία της Πέμπτης είναι μόνο η αρχή ενός μακρού και αβέβαιου διαζυγίου, εκτιμά ο Mark Leonard συνιδρυτής και διευθυντής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων.
Οι Ηγέτες της ΕΕ πρέπει αντί να ασχοληθούν με τις διαδικασίες της ολοκλήρωσης της Ευρώπης, να εργαστούν σκληρά για να κρατήσουν ενωμένη την υπόλοιπη Ευρώπη. Κι αυτό γιατί οι διαδικασίες ολοκλήρωσης θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια αντίθετη αντίδραση από τις χώρες-μέλη που έχουν ευρωσκεπτικιστικά κόμματα ή που αντιδρούν στην σκληρή γραμμή ενός γαλλογερμανικού άξονα, όπως η Πολωνία, προσθέτει.
Κατά τον Mark Leonard η ΕΕ πρέπει να εργαστεί για να κρατήσει ζωντανούς τους δεσμούς με τη Βρετανία, σε εκείνους τους τομείς που αποφέρουν οφέλη και για τις δύο πλευρές.
Η βρετανική κυβέρνηση και η Τράπεζα της Αγγλίας θα πρέπει να επιδιώξει να καθησυχάσει τις αγορές για να μετριαστεί ο άμεσος οικονομικός αντίκτυπος. Αλλά θα πρέπει να αποφεύγουν την υιοθέτηση μονομερών κινήσεων που θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν περισσότερο την ΕΕ , ενώ μόλις εκλεγεί ο διάδοχος του Κάμερον, η βρετανική κυβέρνηση θα πρέπει να επιδιώξει ένα υπάρχον μοντέλο εταιρικής σχέσης, αντί να προσπαθήσει να χαράξει μια εντελώς νέα σχέση, καταλήγει.
Ιστορική αλλά
επικίνδυνη απόφαση
Αντίο Μεγάλη Βρετανία, καλώς όρισες Μικρή Αγγλία, λέει ο Josef Joffe, εκδότης της Die Zeit και συνεργάτης στο Hoover Institution στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.
Τώρα η Σκωτία θα μπορούσε να ψηφίσει να φύγει από το Ηνωμένο Βασίλειο, το ίδιο θα μπορούσε να κάνει η Βόρεια Ιρλανδία. Το έθνος που καθόρισε η μοίρα της Ευρώπης για 400 χρόνια μοιάζει να γίνεται μια Αυστρία-απομεινάρι της πάλαι ποτέ κραταιάς αυτοκρατορίας των Αψβούργων.
Σκεφτείτε μια μικρή Βρετανία, με γραφικά μικρά χωριά και ιδιόμορφες συνήθειες, όπως τη χλιαρή μπίρα, αλλά χωρίς να παίζει κάποιον ρόλο, σημειώνει ο Josef Joffe για να προσθέσει: Απλά φανταστείτε μια μικρή Βρετανία το 1939. Ο Χίτλερ θα επέλαυνε πάνω της και στη συνέχεια στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Ο Joffe μάλιστα παρομοιάζει την ψηφοφορία με εκείνη που ανέδειξε τον Χίτλερ στην ηγεσία της Γερμανίας, σημειώνοντας πως το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι ακόμη χειρότερο γιατί «οι Γερμανοί δεν ήξεραν τι αγόραζαν» ενώ οι Βρετανοί κοίταξαν το μέλλον κατάματα και επέλεξαν τον αυτοϋποβιβασμό τους.
Η Ιστορία δεν θα είναι φιλική προς το 52% που αγκιστρώθηκε στο παλιό μεγαλείο, αλλά ούτε προς τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών και τις κυβερνήσεις, που ανταποκρίνονται σε κάθε δείγμα λαϊκής δυσαρέσκειας με την αρπαγή ακόμη ενός κομματιού εθνικής κυριαρχίας. Το Brexit φωνάζει: Έχετε πάει ήδη πολύ μακριά, μην σκεφτείτε καν για περισσότερη ολοκλήρωση τώρα. Η Ευρώπη πρέπει να κρατήσει τη Βρετανία αγκυροβολημένη. Εάν όχι, η ΕΕ θα συρρικνωθεί σε ένα ασήμαντο φυλάκιο της Ευρασίας. Θα μπορούσε να διαλυθεί αυτός ο εφιάλτης; Αγαπητοί Βρετανοί, παρακαλούμε να ψηφίσετε και πάλι – για το καλό σας, και της Ευρώπης, καταλήγει ο εκδότης της Die Zeit
Η Βρετανία είναι πια
δύσκολο να κυβερνηθεί
Στις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις των επόμενων μηνών αναφέρεται το σχόλιο της Mary Ann Sieghart, αρθρογράφου των Times, του Economist και του Independent.
Ο Ντέιβιντ Κάμερον έπαιξε ένα μεγάλο στοίχημα για την πολιτική ζωή του και το έχασε. Τώρα το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να υποστεί τις μακροχρόνιες συνέπειες τις προσπάθειας του Κάμερον να κρατήσει το κόμμα του ενωμένο υποσχόμενος το δημοψήφισμα για την Ε.Ε.
Η χώρα μπορεί να βρεθεί μπροστά σε μια νέα εκλογική αναμέτρηση, δύο χρόνια μετά τις προηγούμενες κάλπες υπό την πρωθυπουργία κάποιου άλλου συντηρητικού πολιτικού και ίσως να υπάρξει και μια αποχώρηση της Σκωτίας από τη χώρα. Το κίνητρο πολλών Βρετανών που ψήφισαν έξοδο ήταν η επιθυμία τους να μειώσουν τη μετανάστευση. Ολα αυτά καθιστούν τη Βρετανία μια χώρα που δεν είναι εύκολο αν κυβερνηθεί.
Η ΕΕ απέναντι σε ιστορικό δίλημμα : Αλλάζει ή βουλιάζει
