του Κωστή Πλάντζου
Πανηγύρι φοροδιαφυγής σε όλη την Ελλάδα έχουν στήσει επιτήδειοι γύρω από τα παραδοσιακά πανηγύρια του καλοκαιριού, στα οποία συρρέουν κάθε χρόνο εκατομμύρια επισκέπτες και προσκυνητές. Ετσι, την τιμητική τους έχουν τούτες τις μέρες όχι μόνο οι άγιοι, αλλά και οι φοροφυγάδες.
Σε πάνω από 20.000 υπολογίζονται τα λαϊκά πανηγύρια που διοργανώνονται κάθε χρόνο, ιδιαίτερα τον Δεκαπενταύγουστο, το «μικρό Πάσχα» του καλοκαιριού, σε ολόκληρη τη χώρα. Στελέχη των φοροελεγκτικών αρχών υπολογίζουν σε 100 εκατ. ευρώ τη φοροδιαφυγή στα πανηγύρια – και μάλιστα με την άδεια της Εφορίας.
Τα πανηγύρια αυτά, λένε έμπειρα στελέχη των εφοριών, μικρά και μεγάλα, είναι «θαυματουργά» για ολόκληρους κλάδους επαγγελμάτων, που υπερβαίνουν κατά πολύ την επαγγελματική κάστα των 3.500 νόμιμων πανηγυρτζήδων, οι οποίοι έχουν χωρίσει τη χώρα σε τέσσερα διαμερίσματα -όσα και τα σημεία του ορίζοντα- και την οργώνουν καθημερινά με τα φορτηγάκια τους.
Γύρω από τους νόμιμους πάγκους στήνουν την πραμάτεια τους και πολλοί ακόμη χιλιάδες Ελληνες και αλλοδαποί που παρεισφρέουν στις εκδηλώσεις αυτές με σκοπό να έρθουν κοντά στους χιλιάδες παραθεριστές ή ντόπιους κατοίκους που συρρέουν όταν διοργανώνονται λαϊκές ή θρησκευτικές εκδηλώσεις και εμποροπανηγύρεις για να προσκυνήσουν, να φάνε παραδοσιακή γουρνοπούλα, να ψωνίσουν ή να γλεντήσουν.
Τιμοκατάλογοι-«θαύμα»
Θεωρητικά τον πρώτο λόγο στις εκδηλώσεις αυτές έχει η παράδοση και η τήρηση των εθίμων του τόπου μας. Στο κόλπο μπαίνουν, εκτός από τους παράνομους εμπόρους, ακόμα και φίρμες της λαϊκής μουσικής, που κλείνουν άτυπα συμβόλαια και προπληρώνονται «χοντρά» ένα ή και δύο χρόνια πριν από το πανηγύρι για μία εμφάνιση.
Εκτός από εφοριακούς και αστυνομικούς, στους ελέγχους αυτούς μετέχουν συχνά και τελωνειακοί ή χημικοί, που ελέγχουν για αμφιβόλου ποιότητος και προελεύσεως προϊόντα ή ποτά που καταλήγουν στα πανηγύρια. Οι έλεγχοι ωστόσο δεν εξαντλούνται στους ταλαίπωρους μικροπωλητές που περιφέρονται στα χιλιάδες πανηγύρια της χώρας για το μεροκάματο, όπου συχνά εντοπίζεται τεράστια αισχροκέρδεια και φοροδιαφυγή.
Μεγάλα τοπικά οικονομικά συμφέροντα, παράνομα παζάρια και αυθαιρεσίες αποκαλύπτονται σχεδόν σε κάθε έλεγχο, καθώς συνδέονται με τα καταστήματα της περιοχής, τις παράγκες που στήνονται -και εξελίσσονται συχνά σε μόνιμες- ή με τις άδειες που εκδίδονται από αρμόδιους φορείς, ή την ανασφάλιστη εργασία κ.λπ. Πολλές φορές κάποιοι μετατρέπουν ακόμα και τις αυλές των σπιτιών τους σε μαγαζάκια, χωρίς φυσικά να έχει προηγηθεί έναρξη εργασιών στην εφορία.
Το σκηνικό είναι λίγο-πολύ παντού το ίδιο: φτάνοντας στο πανηγύρι βλέπει κανείς τιμοκατάλογο που αναγράφει «γουρνοπούλα 15 ευρώ το κιλό», «μπίρες και αναψυκτικά 2,5 ευρώ το κουτάκι» κ.λπ. Συχνά οι ψησταριές της περιοχής «μετακομίζουν» χωρίς να έχουν άδεια λειτουργίας υποκαταστημάτων, για να σερβίρουν 2.000 κόσμο, χωρίς να κόβουν αποδείξεις, ακόμα και αν υπάρχει ταμειακή μηχανή.
Συχνά ισχύουν διπλοί και τριπλοί κατάλογοι. Για παράδειγμα, 5 ευρώ σκέτη η μπίρα, αλλά 2,5 για όποιον την πάρει μαζί με φαγητό. Από τα μεσάνυχτα και μετά η μπίρα πάει στα 5 ευρώ για όλους, ενώ γύρω στις 2 τα ξημερώματα -όταν βγαίνουν στην πίστα οι φίρμες- πάει στα 10 ευρώ επειδή χρεώνεται σαν οποιοδήποτε άλλο αλκοολούχο ποτό!
Αλαλούμ με τις απαλλαγές της Εφορίας
Ετερο πανηγύρι φοροδιαφυγής στήνουν ανά την Ελλάδα και ορισμένοι που με προμετωπίδα τον πολιτισμό και την παράδοση θησαυρίζουν.
Πολιτιστικοί σύλλογοι μόνο κατ’ όνομα, εκμεταλλευόμενοι τοπικά πανηγύρια στήνουν «πολιτιστικές εκδηλώσεις» με… το αφορολόγητο. Από τα σουβλάκια, τις μπίρες, τα κοκορέτσια, τα τσίπουρα και τα κρασιά κερδίζουν χιλιάδες ευρώ, που βέβαια κάθε άλλο παρά σε πολιτιστικές εκδηλώσεις πάνε.
Ωστόσο, οι Αρχές καταφεύγουν συχνά και στο άλλο άκρο, εμποδίζοντας ή μη δίνοντας τις προβλεπόμενες εγκρίσεις και φοροαπαλλαγές ακόμη και σε νόμιμους παραδοσιακούς συλλόγους και καλλιτέχνες. Είτε από φόβο για να μην μπλέξουν σε ελέγχους που θα εκθέσουν όσους έδωσαν τις άδειες, είτε επειδή κάποιοι δεν βλέπουν κάποιο «ειδικό οικονομικό ενδιαφέρον», όπως ονομάζουν οι γνωρίζοντες το «λάδωμα», οι επιφορτισμένοι φορείς αρνούνται σε συλλόγους που τιμούν πραγματικά την παράδοση να διοργανώσουν εκδηλώσεις με τις απαλλαγές και τους όρους που ο νόμος θέτει ειδικά για αυτούς.
Ετσι, περνούν από κόσκινο νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, όπως πολιτιστικοί και αθλητικοί σύλλογοι, οι οποίοι απαλλάσσονται βάσει νόμου από τον ΦΠΑ για έσοδα που πραγματοποιούν για δύο εκδηλώσεις κάθε χρόνο και δεν υποχρεούνται σε τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων. Οι έλεγχοι δείχνουν όμως ότι πολλές εκδηλώσεις δεν είναι καθόλου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και κατά περίπτωση παρατηρείται όργιο φοροδιαφυγής. Με τον μανδύα του «μη κερδοσκοπικού» και, ενίοτε, φιλανθρωπικού χαρακτήρα, ένας σύλλογος ή όμιλος επιτρέπεται να τυπώνει μη θεωρημένα εισιτήρια και να μην τοποθετούνται ταμειακές μηχανές στις εκδηλώσεις που διοργανώνει.
Οι αφορολόγητες εισπράξεις του ομίλου μοιράζονται στους φανερούς και αφανείς διοργανωτές και ενδεχομένως στους καλλιτέχνες που εμφανίζονται. Βάσει νόμου τα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα απαλλάσσονται από τον φόρο για τα «αγαθά» που πωλούν στο πλαίσιο των εκδηλώσεων αυτών. Σε ορισμένες περιπτώσεις γνωστοί τραγουδιστές παρακολουθούν… όλως τυχαίως μια εκδήλωση ανάμεσα στο κοινό στην πλατεία ενός χωριού. Μετά την έναρξη του προγράμματος όμως και πάνω στο κέφι ανεβαίνουν -δήθεν αυθόρμητα και εθελοντικά- στη σκηνή και τραγουδούν επί δύο ώρες. Εφόσον η εκδήλωση είναι «μη κερδοσκοπική» και η ορχήστρα παίζει «εθελοντικά», τότε τα χιλιάδες «χαρτάκια» (εισιτήρια) που έχουν κοπεί για τη στήριξη των σκοπών του συλλόγου ή του σωματείου που τη διοργανώνει μένουν αφορολόγητα.
«Τρώνε» πολλοί στα πανηγύρια
Κακό προηγούμενο αποτελούν οι προπηλακισμοί εφοριακών κατά τον έλεγχο, καθώς προσπαθούν να ελέγξουν και να διακρίνουν τους παράνομους εμπόρους από τους νόμιμους.
Και αυτά είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου αφού, όπως λένε τοπικές πηγές και αρμόδιοι παράγοντες, πίσω από τις άδειες των πάγκων μπορεί να υπάρχει ολόκληρο κύκλωμα παραχωρήσεων και υπενοικιάσεων, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ελεγχθεί η διακίνηση των προϊόντων – ούτε καν των τροφίμων που καταναλώνονται στις πολυπληθείς αυτές συνάξεις.
