«Aρχοντες» μόνο τυπικά είναι στην πόλη τους οι νέοι (και παλιοί) δήμαρχοι που θα ανεβούν τα σκαλιά των δημαρχείων σε 332 πόλεις σε όλη την Ελλάδα την 1η Σεπτεμβρίου. Οι δήμαρχοι καλούνται να λύσουν οποιοδήποτε πρόβλημα, ενώ στην πράξη τα χέρια τους είναι δεμένα από τη γραφειοκρατία, την εξάρτηση από το κεντρικό κράτος και τα αδιέξοδα της πολυνομίας. Ενάμισι έτος χρειάστηκε για να εγκριθεί η ασφαλτόστρωση ενός μικρού σχετικά δρόμου σε κεντρικό δήμο της Αττικής, δήμοι της περιφέρειας διαθέτουν κονδύλια για την εκτέλεση τεχνικών έργων χωρίς να έχουν τεχνικές υπηρεσίες, ενώ, παρά το γεγονός ότι οι ΟΤΑ επιβάλλουν δημοτικά τέλη, δεν έχουν πρόσβαση στα στοιχεία των ακινήτων που βρίσκονται στην επικράτειά τους. «Ακόμα και για την τοποθέτηση ενός stop σε ένα δρόμο χρειάζεται να δώσει έγκριση η αποκεντρωμένη διοίκηση», τονίζει στην «Κ» ο δήμαρχος Τρικάλων Δημήτρης Παπαστεργίου.
Οι διεργασίες
Το υπουργείο Εσωτερικών βρίσκεται στη διαδικασία προετοιμασίας πολυνομοσχεδίου που αφορά την Αυτοδιοίκηση, σε μια προσπάθεια να λυθούν προβλήματα τα οποία μπλοκάρουν σοβαρά τη λειτουργία των δήμων και να ξεκαθαρίσει το τοπίο των αρμοδιοτήτων ανάμεσα στον πρώτο βαθμό (δήμοι) και στον δεύτερο βαθμό αυτοδιοίκησης (περιφέρειες) και στο κεντρικό κράτος (αποκεντρωμένες διοικήσεις και υπουργείο Εσωτερικών). Στο πλαίσιο αυτό, ο υπουργός Εσωτερικών Παναγιώτης Θεοδωρικάκος πραγματοποιεί συναντήσεις με αιρετούς και προγραμματίζει επισκέψεις σε όλη τη χώρα, προκειμένου να διαπιστώσει εκ του σύνεγγυς τα προβλήματα. Ο χρονικός ορίζοντας για την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου, στο οποίο εκτός των άλλων θα συμπεριλαμβάνεται και η αλλαγή του εκλογικού νόμου όσον αφορά τις αυτοδιοικητικές εκλογές, είναι μέσα στον χειμώνα, σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εσωτερικών.
Η διαδρομή ενός μικρού έργου, όπως είναι μια ασφαλτόστρωση, από τη στιγμή που αποφασίζεται έως ότου είναι έτοιμο να ξεκινήσει είναι χρονοβόρος, επίπονη και περίπλοκη. Αρχικά, πραγματοποιείται η μελέτη από τις τεχνικές υπηρεσίες του δήμου και στη συνέχεια το θέμα προωθείται στο δημοτικό συμβούλιο για έγκριση. Το επόμενο στάδιο είναι η μελέτη να εγκριθεί από τις υπηρεσίες της αρμόδιας περιφέρειας. Εφόσον γίνει και αυτό, το θέμα επανέρχεται προς έγκριση στο δημοτικό συμβούλιο του δήμου, έτσι ώστε να υπογραφεί προγραμματική σύμβαση με την περιφέρεια – που παρέχει τη χρηματοδότηση. Η προγραμματική σύμβαση περνάει από το περιφερειακό συμβούλιο και, εφόσον εγκριθεί, ο δήμαρχος και ο περιφερειάρχης την υπογράφουν. Στη συνέχεια, ηλεκτρονικά πραγματοποιείται διαγωνισμός και προκύπτει ο μειοδότης. Ακολουθεί η συνεδρίαση της οικονομικής επιτροπής του δήμου για το αποτέλεσμα της δημοπρασίας, ενώ χρειάζεται να περάσουν δέκα ημέρες προκειμένου να υποβληθούν τυχόν ενστάσεις ή και προσφυγές – από άλλους διαγωνιζόμενους που δεν επιλέχθηκαν.
Στην καλή περίπτωση, εφόσον δηλαδή δεν κατατεθούν ενστάσεις, ο σχετικός φάκελος αποστέλλεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο, το οποίο εγκρίνει το έργο. «Αν όλα πάνε καλά, σε όλη αυτή τη διαδικασία, που βέβαια διαρκεί πάνω από ένα χρόνο, μπορείς να καλέσεις τον εργολάβο να σου φέρει τα αναγκαία χαρτιά από την πλευρά του και να υπογράψεις τη σύμβαση για να ξεκινήσεις το έργο», λέει στην «Κ» ο δήμαρχος Νίκαιας-Ρέντη Γιώργος Ιωακειμίδης. Αν όλα πάνε κατ’ ευχήν… Οπως προσθέτει ο κ. Ιωακειμίδης, οι επισκευές των σχολείων του δήμου που θα πραγματοποιούνταν στη διάρκεια του καλοκαιριού και για τις οποίες υπήρχε εγκεκριμένη χρηματοδότηση αναβάλλονται για του χρόνου το καλοκαίρι. «Το Ελεγκτικό Συνέδριο θεωρεί ότι η έκπτωση που προσέφερε ο μειοδότης, ο οποίος θα αναλάβει την εργολαβία, είναι μεγάλη και μας ζητάει να εξηγήσουμε φέρνοντας στοιχεία γιατί έκανε συμβαίνει αυτό. Εννοείται ότι οι επισκευές δεν προλαβαίνουν να γίνουν φέτος», καταλήγει. Ολη αυτή η διαδικασία είναι ένας από τους βασικούς λόγους που, αν και έχουν εγκριθεί έργα συνολικού ύψους 1 δισ. μέσω του προγράμματος «Φιλόδημος Ι», η απορρόφηση από την πλευρά των δήμων είναι μικρή και αναγκαία έργα δεν πραγματοποιούνται. «Τα χρήματα που υπάρχουν είναι αρκετά, αλλά το θέμα είναι πώς χρησιμοποιούνται. Οι δήμοι τα απορροφούν με πολύ αργούς ρυθμούς», λέει ο Θοδωρής Γκοτσόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Εταιρείας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΑΤΑΑ), προσθέτοντας ότι αυτό οφείλεται στη διαδικασία αλλά και στην έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού από την πλευρά των δήμων.
Χαρακτηριστικό του αλαλούμ που επικρατεί είναι ότι οι δημόσιοι χώροι ενός δήμου δεν ανήκουν στον δήμο. «Πολλοί δημόσιοι χώροι εντός σχεδίου δεν ανήκουν στον δήμο, οπότε και δεν μπορεί να παρέμβει ακόμα και αν το θέλει ή αν είναι αναγκαίο», εξηγεί ο δήμαρχος Τρικάλων. «Για παράδειγμα, η αρμοδιότητα του δήμου σταματά στο ύψος του δρόμου. Αρα η κοίτη του Ληθαίου ποταμού, που διαρρέει τα Τρίκαλα, δεν ανήκει στον δήμο –παρόλο που φροντίζουμε την καθαριότητα, γιατί δεν γίνεται αλλιώς– οπότε δεν μπορούμε να παρέμβουμε για την ασφάλεια των πολιτών. Ο προκάτοχός μου σύρθηκε στα δικαστήρια για μια πλακόστρωση που έκανε σε χώρο που δεν ανήκε στον δήμο», καταλήγει ο κ. Παπαστεργίου.
Πρεμιέρα για τους νέους
Aν και οι νέοι τοπικοί άρχοντες εξελέγησαν τον Μάιο, θα βρεθούν στη θέση τους από την επόμενη εβδομάδα. Το μεγάλο διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στην εκλογή και στην ανάληψη των καθηκόντων των νέων δημάρχων και περιφερειαρχών είχε προβλεφθεί, προκειμένου να υπάρχει χρόνος προετοιμασίας για τις νέες αρχές. Ωστόσο, στην πράξη αποδεικνύεται χαμένος χρόνος για τη λειτουργία των δήμων, όπου στην πραγματικότητα, ειδικά στις περιπτώσεις που υπάρχει αλλαγή ηγεσίας, ο προηγούμενος δήμαρχος δεν μπορεί –και δεν θέλει– να αναλάβει πρωτοβουλίες, ενώ ο καινούργιος δεν είχε τη σχετική αρμοδιότητα. Σχεδόν τα 2/3 των δήμων της χώρας θα έχουν νέα ηγεσία σε μία εβδομάδα, εφόσον σε 201 από τους 332 δήμους εξελέγησαν άτομα που δεν ήταν δήμαρχοι στην προηγούμενη θητεία. Παρ’ όλα αυτά, 131 δήμαρχοι επανεξελέγησαν, πολλοί μάλιστα από τους οποίους έχουν παραπάνω από μια τετραετία στο τιμόνι των δήμων. Ωστόσο, και για αυτούς όλα ξεκινούν από την αρχή, εφόσον θα πρέπει να ορκιστούν εκ νέου και να δουλέψουν με το νέο δημοτικό συμβούλιο που έχει προκύψει από τις εκλογές. Ο δήμαρχος έχει τη δυνατότητα εντός της πρώτης εβδομάδας ή και αργότερα να ορίσει τους αρμόδιους αντιδημάρχους, οι οποίοι πρέπει να έχουν έχουν θητεία τουλάχιστον ενός έτους. Εως το τέλος Οκτωβρίου αναμένεται να έχουν εκλεγεί και οι εκπρόσωποι των δήμων στην Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), ώστε να εκλεγεί το νέο διοικητικό συμβούλιο του οργάνου.
