Συνέντευξη
στη Μαίρη Φώτη
Πίσω από τα στατιστικά στοιχεία που δίνονται στη δημοσιότητα για να περιγραφούν οι μεταναστευτικές ροές, υπάρχουν άνθρωποι. Πίσω από τους αριθμούς και τις προσθαφαιρέσεις κρύβονται ανθρώπινα δράματα, κρύβονται μικροί ήρωες, κρύβονται ιστορίες που θα μπορούσαν να γίνουν ταινίες…
Ο πρόεδρος της Ενωσης Προσωπικού Λιμενικού Σώματος νομού Δωδεκανήσου κ. Στάθης Σαμαράς, μιλά σήμερα για το μεταναστευτικό από τη σκοπιά εκείνη που δεν έχει αναδειχθεί όσο θα έπρεπε και όσο της αξίζει.
Στη συνέντευξή του στην «δημοκρατική», περιγράφει με συγκλονιστικό τρόπο τα όσα έζησαν και ζουν οι άνδρες του Λιμενικού Σώματος που με αυταπάρνηση και με κίνδυνο πολλές φορές και της δικής τους ζωής πέφτουν στη θάλασσα για να διασώσουν ναυαγούς.
«Δεν υπάρχουν λαθραίοι άνθρωποι, υπάρχουν μόνο άνθρωποι», αναφέρει ο κ. Σαμαράς ο οποίος, αποκρυπτογραφώντας τους αριθμούς, περιγράφει σκηνές που εμείς βλέπουμε μόνο στις τηλεοράσεις και μιλά με σεβασμό για τους συναδέλφους του που έδωσαν αμέτρητες άνισες μάχες στη θάλασσα όλο αυτό το διάστημα.
«Εμείς στα πρόσωπα των παιδιών, βλέπουμε τα δικά μας παιδιά, στα πρόσωπα των γηραιότερων βλέπουμε τους γονείς μας», λέει και συγκινείται όταν θυμάται τους τρεις πρόσφυγες που δεν κατάφεραν να σώσουν στο ναυάγιο του «Ζέφυρου» το 2015, εκ των οποίων ένα παιδί με τη μητέρα του…
• Κύριε Σαμαρά όλα αυτά τα χρόνια που το μεταναστευτικό βρίσκεται σε έξαρση, εστιάζουμε –δυστυχώς- σε αριθμούς και στατιστικά, πίσω από τα οποία όμως κρύβονται ανθρώπινα δράματα. Εσείς είστε οι πρώτοι που βλέπουν μπροστά τους οι άνθρωποι αυτοί που έχουν αφήσει την πατρίδα τους. Πόσο έχει αλλάξει αυτό τη φύση της δουλειάς σας;
Εχει αλλάξει ολόκληρο το Λιμενικό. Το Λιμενικό στη συνείδηση των Ελλήνων, αλλά και παγκοσμίως, έχει αλλάξει τελείως. Είναι στη φύση της δουλειάς μας η αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος στη θάλασσα, είναι στη φύση της δουλειάς μας η πάταξη του λαθρεμπορίου, η δίωξη των ναρκωτικών… Αλλά η διαχείριση της ανθρώπινης ζωής με τέτοιο τρόπο δεν υπήρχε πριν. Αυτό το φαινόμενο, ποιος το φανταζόταν; Ούτε εμείς οι ίδιοι δεν φανταζόμασταν ότι θα καλούμασταν να αντιμετωπίσουμε μια τέτοια κατάσταση και μάλιστα σε τέτοιο μέγεθος και τέτοιο όγκο.
• Σας είχε προετοιμάσει κανείς για το τι ερχόταν;
Το μεταναστευτικό γενικότερα στα Δωδεκάνησα, αν και δεν υπηρετούσα εκείνη την περίοδο εδώ, έχει τις ρίζες του στη δεκαετία του ‘90. Αλλά ήταν ένα παροδικό φαινόμενο, το οποίο προφανώς τότε, είχε να κάνει με οικονομικούς μετανάστες που έψαχναν ένα καλύτερο αύριο μακριά από την πατρίδα τους και δεν είχε να κάνει με ανθρώπους που φεύγουν από εμπόλεμη ζώνη μόνο και μόνο για να σώσουν τις οικογένειές τους από τα κακά ενός πολέμου όπως συμβαίνει σήμερα. Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Οι άνθρωποι αυτοί, δεν έφυγαν από την πατρίδα τους επειδή το ήθελαν, ήταν διωγμένοι, έφυγαν για να σωθούν από τα δεινά ενός πολέμου. Δεν υπάρχουν λαθραίοι άνθρωποι…
• Φαντάζομαι πως σε όλο αυτό το διάστημα που το μεταναστευτικό είναι σε έξαρση, θα είδατε άγριες εικόνες…
Σαφώς… Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να βλέπεις σορούς παιδιών μέσα στη θάλασσα. Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να βλέπεις άνθρωπο να είναι τόσο κοντά σου αλλά δεν είναι μαζί σου… Καταλαβαίνετε τι θέλω να πω. Οι συνάδελφοι που βρίσκονται στα σκάφη, οι οποίοι είναι η αιχμή του δόρατός μας, είναι παιδιά τα οποία σμιλεύτηκαν με αυτή την κατάσταση. Εχουν αλλάξει χαρακτήρα, έχουν αλλάξει ως άνθρωποι. Το ίδιο κι εμείς που επικουρικά ωστόσο, είχαμε να διεκπεραιώσουμε όλη την υπόλοιπη διαδικασία. Αυτά τα παιδιά όμως, οι συνάδελφοι, έζησαν καταστάσεις πρωτόγνωρες. Ζούσαν σαν να βρίσκονται σε μια εμπόλεμη ζώνη, προσπαθώντας σαν μια ομάδα να σώσουν ανθρώπινες ζωές. Αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο γιατί δεν γινόταν σε στέρεο έδαφος, αλλά στη θάλασσα που είναι απρόβλεπτη. Παίζουν πολλά πράγματα ρόλο για το πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις μια κατάσταση τέτοια, σε υδάτινο περιβάλλον.
• Υποθέτω και το ψυχολογικό βάρος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι τεράστιο…
Αυτά που ο κόσμος έβλεπε και βλέπει μέσα από τα μόνιτορ των τηλεοράσεων, εμάς είναι η καθημερινότητά μας. Είναι εύλογο ότι όλο αυτό έχει αλλάξει τις ζωές μας τελείως.
• Ψυχολογική υποστήριξη σάς παρέχει η υπηρεσία;
Όχι, δεν έχουμε τέτοιες πολυτέλειες.
• Αρα μόνοι σας καλείστε να το διαχειριστείτε όλο αυτό.
Ο ένας με τον άλλον και όποιος αντέξει. Τα παιδιά είναι επαγγελματίες, είναι άνθρωποι που έχουν υψηλό το αίσθημα της ευθύνης. Η αλληλεγγύη αναπτύχθηκε και μεταξύ μας υπέρμετρα αυτή την περίοδο.
• Υπήρξαν φορές που λυγίσατε;
Πολλές φορές… Πάρα πολλές φορές… Ηταν δύσκολες καταστάσεις. Εχουμε λυγίσει για τον συνάνθρωπο. Εχουμε λυγίσει για τον συνάδελφο. Είχαμε περίπτωση που βούτηξε συνάδελφος στη θάλασσα για διάσωση και τον χάσαμε, δεν τον βλέπαμε. Μέχρι να εμφανιστεί είχαμε παγώσει όλοι. Άλλος συνάδελφος με αυτοθυσία βούτηξε την ώρα που τράβαγε η βάρκα κάτω κόσμο, κι εκείνος έκοψε σκοινιά για να μπορέσει να τους ανασύρει. Είχαμε περίπτωση συναδέλφου ο οποίος πρόλαβε να τραβήξει μωράκι λίγο πριν το τραβήξει το υδροτζέτ! Συνάδελφο που έπεσε να βοηθήσει ανθρώπους μέσα στη θάλασσα, τον χάσαμε μέσα στον πανικό. Τον είδαμε στην επιφάνεια μετά από ένα λεπτό. Σας μιλώ για τέτοιες καταστάσεις, πολλές, πάρα πολλές…
• Ακούγονται σαν σκηνές από ταινία αυτά που περιγράφετε.
Στο μυαλό μας μόνο ταινία δεν είναι, είναι η πραγματικότητά μας. Αν και ακόμα συνεχίζονται οι ροές, όχι στον βαθμό που ήταν μέχρι πριν από μερικά χρόνια, ευχόμαστε να μην ξαναζήσουμε ούτε να ξαναδούμε τέτοιες καταστάσεις.
• Το πιο δύσκολο περιστατικό που κληθήκατε να αντιμετωπίσετε ποιο ήταν;
Ο,τι περιστατικό είχε να κάνει με παιδιά… Το πιο δύσκολο ήταν στο ναυάγιο στον Ζέφυρο, όπου μια μητέρα προσπάθησε να κρατήσει στην επιφάνεια το παιδί της, δεν μπόρεσε, έχασε το παιδί χάθηκε και η ίδια… Αυτό ήταν το πιο συγκλονιστικό περιστατικό που έχω ζήσει εγώ. Οι συνάδελφοι στα σκάφη, συνεχώς βίωναν τέτοιες καταστάσεις γιατί δυστυχώς δεν μπορείς να τους σώσεις όλους… Είναι μια άνιση μάχη αυτή που δίνανε. Και μια ανθρώπινη ζωή να χανόταν, για εμάς ήταν σαν να μην είχαμε εκπληρώσει τον σκοπό μας γιατί ο σκοπός ήταν να σωθούν όλοι. Στο συγκεκριμένο ναυάγιο στον Ζέφυρο παρόλο που σώσαμε 100 ανθρώπους, αυτούς τους τρειςκουβαλάγαμε που δεν σώθηκαν… Μας κατέβαλε που δεν καταφέραμε να τους σώσουμε.
• Είναι συγκλονιστικό αυτό που λέτε.
Ετσι είναι… Εμείς στα πρόσωπα των παιδιών, βλέπουμε τα δικά μας παιδιά, στα πρόσωπα των γηραιότερων βλέπουμε τους γονείς μας. Δυστυχώς δίνεις άνιση μάχη με τον χρόνο, με τον καιρό, με το υδάτινο στοιχείο… Δεν μπορείς να προβλέψεις, δεν μπορείς να τα κατορθώσεις όλα, δεν γίνεται.
• Οι άνθρωποι αυτοί, φτάνοντας στη στεριά τι σας λένε;
Μας περιέγραφαν πολλοί πόσο ταλαιπωρήθηκαν στην Τουρκία, με απώτερο σκοπό να τους διώξουν από εκεί. Αυτοί οι άνθρωποι μόλις μας έβλεπαν, θεωρούσαν ότι έβλεπαν το δικό τους το θεό. Ηρθαν οι Ελληνες να μας σώσουν έλεγαν, αυτό περίμεναν, σε αυτό ήλπιζαν. Μόλις μας έβλεπαν, έβλεπες την ελπίδα στο πρόσωπό τους.
• Παράλληλα με το μεταναστευτικό καλείστε να αντεπεξέλθετε και σε άλλες δύσκολες καταστάσεις.
Οι συντεταγμένες της περιοχής μας είναι δύσκολες, είναι ιδιαίτερες και υπάρχει συνεχής εποπτεία από το Λιμενικό που καλείται να φυλάξει τα θαλάσσια σύνορά μας, επεμβαίνει σε περιπτώσεις όταν δεν υπάρχει τρόπος να μεταφερθεί κόσμος όπως είναι η διακομιδή, ασχολείται με την πάταξη του λαθρεμπορίου, τη δίωξη ναρκωτικών, το εμπόριο όπλων, παράνομη αλιεία…
• Είναι αυτές καταστάσεις που καλείστε να αντιμετωπίσετε στα νησιά μας;
Ναι, βέβαια. Στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδος, οι συνάδελφοι δεν τα έχουν αντιμετωπίσει όλα αυτά μαζί. Εδώ όμως όλα αυτά τα αντιμετωπίζουμε λόγω της ιδιαιτερότητας της περιοχής και των συντεταγμένων μας. Είμαστε σε ένα σταυροδρόμι Ανατολής-Δύσης. Η περιοχή είναι δύσκολη. Για αυτό φωνάζαμε για την ενίσχυση σε προσωπικό.
• Φαντάζομαι θα έχετε να αντιμετωπίσετε δύσκολες καταστάσεις και στις διακομιδές.
Βέβαια, το ναυαγοσωστικό μας γι αυτό υπάρχει για να μπορεί να χειρίζεται δύσκολες καιρικές συνθήκες. Υπάρχει το σούπερ πούμα που επίσης βοηθά στις διακομιδές… Είμαστε παντός καιρού. Βέβαια υπάρχουν και καιρικές συνθήκες που είναι απαγορευτικές και μόνο ο Θεός μπορεί να βοηθήσει σε αυτές τις περιπτώσεις.
• Πρέπει να είναι τελικά κάποιος ατρόμητος για να υπηρετήσει στο Λιμενικό Σώμα;
Όχι, πρέπει να έχει αγάπη στη θάλασσα, αγάπη προς τον συνάνθρωπο, αυξημένο το αίσθημα της προσφοράς… Πρέπει να το αγαπάει αυτό που κάνει. Δεν είναι εύκολο.
• Τι θα θέλατε να πείτε στα νέα παιδιά που σκέφτονται να ασχοληθούν με το επάγγελμα;
Η ζωή του λιμενικού δεν είναι εύκολη. Είναι χωρίς ωράριο, με πολλές απαιτήσεις κι αν μιλήσουμε για το οικονομικό… χωρίς ιδιαίτερες απολαβές από το κράτος. Δεν έχουμε σταθερό σπίτι, δεν έχουμε σταθερότητα γενικά στη ζωή μας. Βρισκόμαστε από τη μια μέρα στην άλλη να υπηρετούμε σε διάφορες περιοχές της Ελλάδος με αποτέλεσμα την συνεχόμενη αναπροσαρμογή- ιδιαίτερα αυτών που έχουν οικογένειες- του οικογενειακού προγραμματισμού. Είναι δύσκολη η ζωή. Μπαίνοντας όμως θα δει τα θετικά… Τα περισσότερα παιδιά μπαίνουν με άλλη φιλοσοφία αλλά πολύ σύντομα αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για ένα λειτούργημα και το αγαπάνε. Και γι αυτό εμείς, όσοι υπηρετούμε στην περιοχή, που οι περισσότεροι βρισκόμαστε μακριά από τις έδρες μας, οπότε οι σχέσεις σμιλεύονται περισσότερο, έχουμε δημιουργήσει μια πολύ ωραία οικογένεια στην οποία ο καθένας θα ήθελε να ανήκει.
