Στις συνεχείς προσπάθειες που πρέπει να καταβάλλονται για την εξάλειψη της έμφυλης βίας, αναφέρθηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε ομιλία του, με αφορμή την Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των γυναικών.
«Το πιο σημαντικό είναι ότι, πλέον, δεν ζούμε στην άγνοια, γιατί τα θύματα μιλούν και η Πολιτεία κινητοποιείται, η λέξη κλειδί είναι η εμπιστοσύνη, εμπιστοσύνη προς την Πολιτεία ότι θα δράσει» τόνισε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας σε εκδήλωση με θέμα «Πολιτικές για την εξάλειψη της βίας κατά των Γυναικών» με αφορμή την Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των γυναικών.
Ο πρωθυπουργός σημείωσε, εξάλλου, πως «το πρόβλημα δεν θα λυθεί, ούτε εύκολα, ούτε γρήγορα, καθώς είναι σύνθετο και απαιτεί ένα συνολικό όσο και οριζόντιο σχεδιασμό, ήτοι την εμπλοκή διαφόρων Υπουργείων και υπηρεσιών» για να επισημάνει ότι «μιλάμε για μία προσπάθεια που δεν θα έχει ημερομηνία λήξης, καθώς όσο υπάρχουν εγκλήματα έμφυλης ή ενδοοικογενειακής βίας τόσο πολίτες και κοινωνία θα πρέπει να αγρυπνούν».
Ακολουθεί η ομιλία του Πρωθυπουργού:
«Κυρία Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας, χρόνια σας πολλά. Κυρίες και κύριοι,
Η «παγκόσμια ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών» γίνεται σήμερα μία πρώτης τάξης αφορμή για να προτάξουμε την αντίδραση της πολιτείας και της κοινωνίας, απέναντι σε μία μάστιγα απλωμένη, δυστυχώς, σε ολόκληρο τον σύγχρονο κόσμο, κινητοποιώντας τους μηχανισμούς της πρώτης και οξύνοντας τις ευαισθησίες της δεύτερης.
Γιατί, πλέον, τη σιωπή τη διαλύουν οι ίδιες οι γυναίκες – θύματα, που βγαίνουν με γενναιότητα από τη σκιά καταγγέλλοντας παρενοχλήσεις, κακοποιήσεις, ακόμα και βιασμούς.
Το ελληνικό #MeΤoo, όπως ονομάστηκε, προκάλεσε ένα πραγματικό σοκ στην ελληνική κοινωνία πριν από δύο χρόνια, έφερε ωστόσο μία βίαιη ωρίμανση, θέτοντας και το κράτος αλλά και τους πολίτες μπροστά στις ευθύνες τους.
Έτσι και ο όρος «γυναικοκτονίες» μπήκε στο λεξιλόγιό μας, προσδιορίζοντας ακριβέστερα τις δολοφονίες έμφυλης βίας, ενώ σε αντίθεση με την ασυγχώρητη αδράνεια του παρελθόντος, η κυβέρνηση κινήθηκε ταχύτατα σε τρία πεδία, για τα οποία σας μίλησαν οι προλαλήσαντες ομιλητές. Επιτρέψτε μου να τα συνοψίσω εν τάχει: τις θεσμικές αλλαγές, την ενίσχυση της καταστολής, αλλά και το σημαντικότερο ίσως από όλα, τη φροντίδα των θυμάτων.
Καθώς μάλιστα η κακοποίηση των γυναικών συχνά πηγάζει ή και συνοδεύεται από ενδοοικογενειακή βία, συντάχθηκαν δύο πολύ σημαντικά εθνικά σχέδια δράσης. Το σχέδιο για την Ισότητα των Φύλων και για την προστασία των ανηλίκων, ώστε όλες οι δράσεις της πολιτείας να λειτουργούν ταυτόχρονα ως διπλή ασπίδα θωράκισης των πιο αδύναμων ομάδων της κοινωνίας, αλλά και η επαγρύπνηση των πολιτών να στραφεί με ακόμα μεγαλύτερη ένταση προς αυτές τις δύο απειλές που πολιορκούν ταυτόχρονα την καθημερινότητα.
Ξεκινώ με τις πολύ σημαντικές αλλαγές που έγιναν στον Ποινικό Κώδικα και στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για τις οποίες σας μίλησε και ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης, ο κύριος Κώτσηρας.
Η βαριά σωματική βλάβη περιλαμβάνει πλέον και τη μόνιμη παραμόρφωση και αναπηρία οδηγώντας σε ποινές κάθειρξης μέχρι 15 χρόνια. Αυστηρότερη έχει γίνει ακόμα η τιμωρία της εμπορίας ανθρώπων που μπορεί να φτάσει μέχρι και ισόβια. Το ίδιο και οι προϋποθέσεις για την υπό όρους απόλυση δραστών τέτοιων εγκλημάτων.
Είναι υποθέσεις, που θέλω να τονίσω, εκδικάζονται, πλέον, κατά προτεραιότητα. Σήμερα έχει επιτέλους ποινικοποιηθεί ένα καινούργιο έγκλημα, προϊόν και αυτό της εισόδου της τεχνολογίας στη ζωή μας. Αναφέρομαι στην εκδικητική πορνογραφία. Η δημοσιοποίηση, δηλαδή, οπτικοακουστικού υλικού από την προσωπική ζωή του θύματος χωρίς προφανώς τη συγκατάθεσή του.
Η προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας στους χώρους εργασίας διώκεται πλέον αυτεπαγγέλτως και οι κακοποιημένες γυναίκες -να το τονίσω αυτό, αποτελούσε πάγιο αίτημα της κοινωνίας των πολιτών- εξετάζονται πλέον υποχρεωτικά παρουσία ψυχολόγου. Ενώ και οι δικαστές που αναλαμβάνουν πλέον τα σχετικά περιστατικά έχουν εξειδικευτεί μέσα από σεμινάρια της Εθνικής Σχολής Δικαστών.
Τολμηρά βήματα, όμως, γίνονται και στο επίπεδο της εξιχνίασης και της δίωξης αυτών των εγκλημάτων. Δυστυχώς, αυξάνονται και εδώ όπως παντού, να τονίσω ότι στατιστικά η χώρα μας ακόμα βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάταξη σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όμως αν δει κανείς τα περιστατικά τα οποία έχει χειριστεί η Ελληνική Αστυνομία: από 8.776 υποθέσεις που χειρίστηκε πέρυσι, σήμερα στο 10μηνο έχουμε, ήδη, φτάσει τις 9.500.
Και οι καταγγελίες για βιασμό αυξήθηκαν από τις 172 το 2020 στις 292 το 2022. Ανάλογη αυξητική τάση παρουσιάζουν και οι μηνύσεις που αφορούν την προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι αυξήθηκε κατ΄ ανάγκη ο αριθμός των βιαστών. Αυτό σημαίνει ότι ταυτόχρονα με την ένταση του προβλήματος εντείνονται και οι ίδιες οι απαντήσεις της πολιτείας. Αυξάνονται οι καταγγελίες, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει, επιτέλους, ένα περιβάλλον το οποίο ευνοεί την αποκάλυψη τέτοιων εγκλημάτων.
Να τονίσω -το ανέφερε και ο αρμόδιος Υπουργός- ότι οι εξιχνιάσεις αυτών των υποθέσεων έχουν φτάσει στο 90%, το οποίο σημαίνει ότι η Ελληνική Αστυνομία κάνει καλά τη δουλειά της. Και το πιο σημαντικό, έχει αποκατασταθεί, επιτέλους, η εμπιστοσύνη των θυμάτων προς το κράτος, ειδικά προς την Ελληνική Αστυνομία.
Θυμίζω, ότι μόλις τρεις μήνες μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης, το Νοέμβριο του 2019, ιδρύθηκαν οι πρώτες υπηρεσίες αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας της ΕΛ.ΑΣ.
Σήμερα στο Σώμα λειτουργούν 73 επιτελικές υπηρεσίες αλλά το σημαντικότερο 18 επιχειρησιακά γραφεία αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας απλωμένα σε ολόκληρη την επικράτεια, 403 αστυνομικοί με κατάλληλες γνώσεις έχουν στελεχώσει αυτά τα γραφεία, οι περισσότερες γυναίκες για ευνόητους λόγους, και χειρίζονται αποτελεσματικά, και όταν λέω αποτελεσματικά εννοώ και με τη σχετική ευαισθησία – κατανόηση αυτές τις υποθέσεις.
Ταυτόχρονα η επιμόρφωση για την έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία διατρέχει πια όλη τη δομή της αστυνομίας. Έχουμε 229 πιστοποιημένους αξιωματικούς οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι να μεταδώσουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους σε 6.000 συναδέλφους τους. Με την ολοκλήρωση του προγράμματος θα έχουν εξειδικευτεί πάνω σε αυτά τα ζητήματα παραπάνω από 16.000 αστυνομικοί, το 1/3 δηλαδή της δύναμης του Σώματος.
Ενώ το σύνολο του προσωπικού της Ελληνικής Αστυνομίας είναι εφοδιασμένο με ένα γενικό οδηγό δράσης για τέτοιες περιπτώσεις.
Τελευταίο όπλο η δωρεάν εφαρμογή του panic button, του κουμπιού πανικού το οποίο είχαμε την ευκαιρία να μας παρουσιάσει το Ίδρυμα Vodafone. Σας ευχαριστούμε πολύ γι’ αυτή την ευγενική χορηγία. Πολύ σημαντικό να μπορεί μία γυναίκα εύκολα και με τρόπο ασφαλή και κρυπτογραφημένο να καλεί από το κινητό της σε βοήθεια και η αστυνομία, πια, να γνωρίζει και να εντοπίζει ταχύτατα το σημείο όπου μπορεί να εκδηλώνεται ένα περιστατικό άσκησης βίας κατά μιας γυναίκας.
Είναι μία ακόμα πρωτοβουλία που όχι μόνο προστίθεται στα καθημερινά αμυντικά μέσα των γυναικών. Υποψιάζομαι ότι θα λειτουργήσει και αποτρεπτικά για κάθε υποψήφιο παραβάτη.
Το τρίτο μέτωπο -όπως σας είπα- θεωρώ ότι είναι και το πιο σημαντικό. Αφορά την προστασία των θυμάτων. Εκεί να τονίσω την εξαιρετική δουλειά που έχει γίνει από το Υπουργείο, ειδικά από την αρμόδια Υφυπουργό.
Έχουμε σήμερα 44 Συμβουλευτικά Κέντρα που έχουν βοηθήσει, ως τώρα, σχεδόν 45.000 γυναίκες με προβλήματα στο σπίτι. Δεκαεννέα δομές στήριξης, όπου φιλοξενήθηκαν εκατοντάδες γυναίκες και παιδιά.
Η γραμμή 15900, κάνετε πραγματικά μια σπουδαία δουλειά προσφέροντας συμπαράσταση όλο το 24ωρο, αλλά και τα στοχευμένα προγράμματα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, τα οποία προσφέρουν εργασία σε γυναίκες που πέρασαν από μία τέτοια δοκιμασία.
Προσπαθώ να διαισθανθώ πόσο δύσκολο είναι για μία γυναίκα να πάρει αυτή την απόφαση να εγκαταλείψει την οικογενειακή στέγη. Συχνά αυτό θα οδηγηθεί σε ένα διαζύγιο και στη συνέχεια υπάρχει ο κίνδυνος της επαγγελματικής αποκατάστασης. Πώς θα τα βγάλει πέρα αυτή η γυναίκα που οικονομικά μπορεί να ήταν εξαρτημένη από τον κακοποιητή σύζυγό της;
Εκεί τα προγράμματά αυτά έχουν μία ξεχωριστή σημασία. Είναι σαφές, πάντως, ότι μιλάμε για μία προσπάθεια η οποία ουσιαστικά δεν θα έχει ποτέ ημερομηνία λήξης, γιατί όσο τα εγκλήματα αυτά υπάρχουν και θα υπάρχουν, υπήρχαν πάντα, τώρα απλά έχουμε δώσει μεγαλύτερη δύναμη στα θύματα να μιλήσουν, τόσο Πολιτεία και κοινωνία οφείλουν να αγρυπνούν. Ήδη στο δίκτυο το οποίο μόλις σας περιέγραψα, θα ενταχθούν σε λίγο δύο ακόμα κέντρα ημέρας για την υποστήριξη της οικογένειας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, αλλά και έξι ακόμα για την ενίσχυση ενηλίκων. Πρόκειται για δομές γενικού τύπου που θα χειρίζονται, όμως, και κρούσματα οικογενειακής βίας.
Κυρία Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι,
Θέλησα να συνοψίσω όσο πιο γρήγορα γίνεται αυτή τη δέσμη των κυβερνητικών μέτρων για τον εντοπισμό και την αυστηρή τιμωρία των δραστών, αλλά και για την φροντίδα των γυναικών θυμάτων κακοποίησης.
Όλα, ωστόσο, συνδυάζονται με προληπτικές πολιτικές που αφορούν πρωτίστως το χώρο της εκπαίδευσης, αλλά και αυτής καθ’ αυτής της οικογενειακής ζωής.
Γιατί είναι το ποιοτικό σχολείο τελικά το οποίο χτίζει ευαίσθητους και υπεύθυνους αυριανούς πολίτες. Θερμά συγχαρητήρια στα παιδιά του 3ου Γενικού Λυκείου Αιγάλεω για το πολύ όμορφο βίντεο, αλλά και για το γεγονός ότι στρέψατε τη δημιουργικότητά σας σε αυτό τον τόσο ευαίσθητο τομέα. Εσείς θα είστε οι πρωταγωνιστές της επόμενης μέρας στην αντιμετώπιση αυτού του διαχρονικού προβλήματος.
Αλλά το ξέρουμε καλά ότι και στο οικογενειακό περιβάλλον πρωτοεμφανίζονται συχνά τα αγκάθια της βίας. Γι΄ αυτό και η προστασία της γυναίκας δεν περνά μόνο μέσα από την καταστολή και την καταδίκη, περνά και μέσα από την ίδια την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας, σε αρμονία με την κοινωνική δικαιοσύνη.
Είναι πολύ σημαντικές οι πρωτοβουλίες που έχουν ψηφιστεί από το Υπουργείο Εργασίας για την ολοένα μεγαλύτερη και ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Αυτά τα δύο στοιχεία τελικά θα οδηγήσουν πραγματικά στην αδέσμευτη δυναμική γυναίκα.
Θέλω να επαναλάβω πόσο σημαντική είναι η προσπάθεια η οποία γίνεται στα σχολεία μας από πολύ νεαρή ηλικία να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας ώστε από πολύ μικρά, από την ηλικία του νηπιαγωγείου, να μπορούν να είναι ευαισθητοποιημένα στα θέματα αυτά.
‘Ακουσα με πολύ μεγάλη προσοχή τα όσα μας είπε η Διευθύντρια του 3ου Γενικού Λυκείου Αιγάλεω. Θεωρώ ότι η πρωτοβουλία που έχει αναλάβει το Υπουργείο Παιδείας να μπορεί να διανθίσει το κλασικό, το στερεότυπο ωρολόγιο πρόγραμμα, με δράσεις που συμπεριλαμβάνουν και θέματα όπως η σεξουαλική αγωγή, ζητήματα τα οποία ήταν ταμπού στα σχολεία μας, είναι εξαιρετικά σημαντική.
Χτίζει ακριβώς αυτή τη γενιά των ευαισθητοποιημένων πολιτών της επόμενης μέρας και είναι σημαντικό αυτά τα προγράμματα να ξεκινήσουν πριν φτάσουμε στην εφηβεία, όταν εκ των πραγμάτων οι εντάσεις και τα συναισθήματα μπορεί να βρίσκονται σε μεγαλύτερη έξαρση.
Προσωπικά θα στηρίξω με όλη μου τη δύναμη τις πρωτοβουλίες του Υπουργείου Παιδείας σε αυτή την κατεύθυνση και σε αυτή την προσπάθεια θέλουμε συμμέτοχους όχι μόνο τα παιδιά, αλλά και τους εκπαιδευτικούς μας που έχουν αγκαλιάσει αυτές τις δράσεις αντιλαμβανόμενοι το πόσο σημαντικές είναι για την συνολική εκπαίδευση των παιδιών μας.
Κλείνω με μία διπλή παραδοχή. Το πρόβλημα το οποίο συζητάμε σήμερα δεν θα λυθεί ούτε εύκολα, ούτε γρήγορα. Γιατί είναι εξαιρετικά σύνθετο, όλοι γνωρίζουμε ότι δεν αποτελεί μία ελληνική ιδιαιτερότητα, έχει πολλές και διαφορετικές αιτίες. Και γι’ αυτό και απαιτεί έναν συνολικό σχεδιασμό, οριζόντιο, στον οποίο όπως βλέπετε συμμετέχουν πολλά διαφορετικά υπουργεία και υπηρεσίες. Όλα όσα σας παρουσιάσαμε σήμερα αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου συνεκτικού σχεδίου για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.
Από την άλλη πλευρά το πιο σημαντικό. Τώρα δεν ζούμε στην άγνοια. Τα θύματα για πρώτη φορά μιλούν και η πολιτεία κινητοποιείται. Η κοινωνία η ίδια την εμπιστεύεται και ενεργοποιείται.
Αυτή είναι η λέξη κλειδί: εμπιστοσύνη. Εμπιστοσύνη των θυμάτων στη δυνατότητα της πολιτείας να τα προστατέψει. Εμπιστοσύνη δική μας στα θύματα και ευθύνη βαριά ώστε όταν θα έχουν το θάρρος να μιλήσουν, να ξέρουν ότι θα στρέψουμε όλη μας την προσοχή και όλη μας τη φροντίδα όχι μόνο να τα ακούσουμε αλλά για να κάνουμε ότι περνά από το χέρι μας από τη μια να τιμωρήσουμε τους υπεύθυνους και από την άλλη να βοηθήσουμε στο να θεραπεύσουμε αυτές τις πληγές. Οι οποίες μπορεί μερικές φορές -όπως είπατε κ. Λέων- να είναι σωματικά εμφανείς, όμως οι πιο επώδυνες πληγές είναι οι πληγές στην ψυχή. Αυτές χρειάζονται πολύ χρόνο για να θεραπευτούν.
Ξέρουμε, όμως, πια το δρόμο και είναι στο χέρι όλων μας να τον βαδίσουμε με τόλμη.
Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας».
Στην εκδήλωση μίλησαν επίσης ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστής Χατζηδάκης, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Τάκης Θεοδωρικάκος, η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων αρμόδια για τη Δημογραφική Πολιτική και την Οικογένεια Μαρία Συρεγγέλα, ο υφυπουργός Δικαιοσύνης αρμόδιος για Θέματα Διεθνούς Συνεργασίας και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων Γιώργος Κώτσηρας ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Παπαστράτος Χρήστος Χαρπαντίδης και ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Vodafone Ελλάδας Χάρης Μπρουμίδης.
Δράσεις και παρεμβάσεις της κυβέρνησης απέναντι στο πρόβλημα
Οι παρεμβάσεις που υλοποιούνται από την κυβέρνηση για την καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας αφορούν στην πρόληψη, την αντιμετώπιση περιστατικών βίας και τη φροντίδα και υποστήριξη των θυμάτων.
Σύμφωνα με πληροφορίες φέτος, έως και τον Οκτώβριο, είχαν καταγγελθεί περισσότερα από 9.500 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και 292 περιστατικά βιασμού, περισσότερα από ό,τι το αντίστοιχο διάστημα των περασμένων τριών ετών, γεγονός που καταδεικνύει πως έχει δημιουργηθεί ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει τα θύματα να καταγγείλουν κακοποιητικές συμπεριφορές. Περιστατικά που έμεναν στο σκοτάδι, σήμερα βγαίνουν στο φως.
Σε ό,τι αφορά τη φροντίδα γυναικών που κινδυνεύουν ή είναι θύματα κακοποίησης, λειτουργεί πλέον δίκτυο που περιλαμβάνει 64 δομές για την υποστήριξή τους.
Οι υφιστάμενες υποδομές περιλαμβάνουν 44 Συμβουλευτικά Κέντρα σε όλη τη χώρα, όπου τα θύματα έμφυλης βίας μπορούν να λάβουν κοινωνική, ψυχολογική και εργασιακή στήριξη. Τα Κέντρα έχουν προσφέρει βοήθεια σε σχεδόν 45.000 γυναίκες.
Στο ίδιο δίκτυο ανήκουν 19 Ξενώνες Φιλοξενίας, όπου τα θύματα μπορούν να διαμείνουν μαζί με τα παιδιά τους. Σε συνεργασία με τα Συμβουλευτικά Κέντρα, οι Ξενώνες διευκολύνουν την πρόσβαση στις υποστηρικτές υπηρεσίες, ενώ διευκολύνουν την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και την εγγραφή παιδιών σε σχολεία.
‘Αρχισε να λειτουργεί η εφαρμογή «panic button»
Στο μέτωπο της αποτροπής και της πρόληψης, με αξιοποίηση των δυνατοτήτων που δίνει η τεχνολογία, αναπτύχθηκε με τη βοήθεια του Ιδρύματος Vodafone και νομοθετήθηκε η εφαρμογή «panic button», η οποία έχει ήδη τεθεί σε πιλοτική λειτουργία στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη. Δίνει τη δυνατότητα σε γυναίκες που διατρέχουν άμεσο κίνδυνο να καλέσουν σιωπηλά σε βοήθεια, με το πάτημα ενός κουμπιού στο κινητό τους τηλέφωνο, μέσω του οποίου ειδοποιείται η Αστυνομία. Λειτουργεί ταυτόχρονα, καθόλη τη διάρκεια του 24ώρου και του έτους, η τηλεφωνική γραμμή SOS 15900.
Μέτρα για τη δημιουργία κουλτούρας πρόληψης της βίας στα σχολεία. Έχουν προσληφθεί 3.200 ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί
Στο ίδιο πεδίο επικεντρώνονται παρεμβάσεις που έχουν εφαρμοστεί στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Στο πλαίσιο των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων διδάσκονται θεματικές με στόχο τη δημιουργία κουλτούρας πρόληψης της βίας, την καταπολέμηση του σχολικού και διαδικτυακού εκφοβισμού και την καλλιέργεια του αλληλοσεβασμού. Έχουν, ακόμη, προσληφθεί 3.200 ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί για τις ανάγκες των μαθητών, ενώ υποστηρικτικοί φορείς, όπως τα Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης και Συνεργασίας (ΚΕΔΑΣΥ) παρεμβαίνουν άμεσα στα σχολεία σε κάθε εμφανιζόμενο περιστατικό.
Επιπρόσθετα, ολοκληρώθηκε στις αρχές Νοεμβρίου η πιλοτική εφαρμογή ενός εργαλείου εκτίμησης του βαθμού επικινδυνότητας εμφάνισης ενδοοικογενειακής βίας, για τον υπολογισμό του κινδύνου φονικής βίας, της σοβαρότητας της κατάστασης και της πιθανότητας επανάληψης περιστατικών βίας. Το εργαλείο, το οποίο παράλληλα διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ φορέων και την καλύτερη ενημέρωσή τους με σημαντικά στοιχεία, δοκιμάστηκε σε τρεις Δήμους και πλέον αξιολογείται ώστε να οριστικοποιηθεί η τελική μορφή και ο τρόπος εφαρμογής του.
Έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν 73 επιτελικά τμήματα και 18 επιχειρησιακά γραφεία στην ΕΛ.ΑΣ για την αντιμετώπισή της ενδοοικογενειακής βίας
Το ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας αποτελεί μέρος των καθηκόντων της Ελληνικής Αστυνομίας και την τελευταία τριετία έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν 73 επιτελικά τμήματα και 18 επιχειρησιακά γραφεία για την αντιμετώπισή της.
Τα επιτελικά τμήματα έχουν ενταχθεί στη διάρθρωση του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας, και των Γενικών Αστυνομικών Διευθύνσεων Αττικής, Θεσσαλονίκης και Περιφερειών, ενώ τα επιχειρησιακά γραφεία έχουν ενσωματωθεί σε Αστυνομικά Τμήματα της Αττικής, της Θεσσαλονίκης, της Κρήτης, της Αχαΐας, της Λάρισας, της Μαγνησίας, της Εύβοιας, των Ιωαννίνων, της Ακαρνανίας και των Σερρών.
Στις υπηρεσίες αυτές υπηρετούν πλέον περισσότερα από 400 στελέχη.
Ανάλογη μέριμνα έχει ληφθεί και στο μέτωπο της εκπαίδευσης για την αναγνώριση και τη σωστή αντιμετώπιση περιστατικών έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, περιλαμβανομένων εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή αξιοπρέπειας, πράξεις εκμετάλλευσης και εμπορίας, με έμφαση σε θυματοκεντρική προσέγγιση. Αυτό αποτυπώνεται στην αλλαγή του τρόπου εξέτασης των ενήλικων θυμάτων, ώστε να αποφεύγεται η δευτερογενής θυματοποίησή τους. Οι κακοποιημένες γυναίκες εξετάζονται υποχρεωτικά παρουσία ψυχολόγου.
Η ενδοοικογενειακή βία έχει ενταχθεί ως γνωστικό αντικείμενο στα προγράμματα σπουδών των Σχολών της Αστυνομικής Ακαδημίας και από το 2020 έχουν διοργανωθεί πλήθος εκπαιδευτικών δράσεων. Περίπου 115 δράσεις και εκδηλώσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης πολιτών έχουν πραγματοποιηθεί με άμεση ανάμειξη των ειδικών επιτελικών τμημάτων και επιχειρησιακών γραφείων.
Αυστηροποίηση των ποινών στον νέο Ποινικό Κώδικα
Με τις αλλαγές που έγιναν στον Ποινικό Κώδικα, υπάρχει αυστηροποίηση των ποινών που έχουν σχέση με εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.
Μεταξύ άλλων, πλέον ο βιασμός ανηλίκου και ο θανατηφόρος βιασμός τιμωρούνται μόνο με ισόβια κάθειρξη, η αιμομιξία αναβαθμίστηκε ποινικά σε κακούργημα και η αποπλάνηση ανηλίκων τιμωρείται ως κακούργημα σε όλες τις μορφές της, ενώ προηγουμένως υπήρχε περίπτωση πλημμεληματικής τιμωρίας.
Παράλληλα, οι ποινές για το αδίκημα της βαριάς σωματικής βλάβης, το οποίο πολλές φορές διαπράττεται στο πλαίσιο της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας αυστηροποιήθηκαν σε έως 15 χρόνια στη φυλακή, ενώ σε αυτή την έννοια βλάβης προστέθηκαν η αναπηρία και η μόνιμη παραμόρφωση. Με τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα χαρακτηρίστηκε αξιόποινη η μη συμμόρφωση συζύγων ή συντρόφων σε δικαστικές αποφάσεις που επιβάλλουν περιοριστικά μέτρα.
Στο ίδιο πλαίσιο, αυξήθηκε η προβλεπόμενη ποινή κάθειρξης για κατάχρηση ανθρώπων που είναι ανύμποροι να αντισταθούν, ενώ ποινικοποιήθηκε η εκδικητική πορνογραφία (revenge porn).
Επίσης, έγιναν πιο αυστηρές οι προϋποθέσεις όσον αφορά την απόλυση όσων εκτίουν ποινή ισόβιας κάθειρξης για αδικήματα αυτού του είδους, καθώς ο χρόνος πραγματικής έκτισης αυξήθηκε από τα 16 στα 18 έτη. Προκειμένου δε να θεμελιωθεί δικαίωμα αίτησης απόλυσης υπό όρους, απαιτείται ελάχιστος χρόνος πραγματικής παραμονής σε σωφρονιστικό κατάστημα που θα αντιστοιχεί στα 3/5 της επιβληθείσας ποινής, αντί των 2/5.
Οι παρεμβάσεις που έγιναν προβλέπουν επίσης τη μετάθεση της έναρξης παραγραφής των εγκλημάτων αυτών όταν τα θύματα είναι παιδιά. Συγκεκριμένα, με τις τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα η προθεσμία της παραγραφής ξεκινά από την ενηλικίωση του θύματος, με παρέκταση ενός επιπλέον έτους εφόσον πρόκειται για πλημμέλημα ή τριών επιπλέον ετών εφόσον πρόκειται για κακούργημα.
Για περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας σε βάρος παιδιών, τέθηκαν στο Αστικό Δίκαιο κριτήρια που ορίζουν την κακή άσκηση της γονικής μέριμνας, με βάση τα οποία το δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να αφαιρέσει μερικώς ή ολικώς την άσκηση τη μέριμνα ή την επιμέλεια από τον υπαίτιο γονέα.
Το δικαστήριο μπορεί μάλιστα, προκειμένου να διασφαλιστούν τα συμφέροντα του ανηλίκου, να διατάξει -μεταξύ άλλων- την καταδίκη του γονέα για ενδοοικογενειακή βία ή για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή για εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.
