Γράφει ο
Νεκτάριος Καλογήρου
«…αλλά τα Χριστούγεννα του 2001 δεν κάναμε τίποτα από αυτά τα πράγματα. Πρώτα απ’ όλα, τα κοτόπουλά μας είχαν πεθάνει από κάποια ασθένεια λίγες εβδομάδες νωρίτερα, επειδή δεν είχαμε την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουμε φάρμακα. Είχε απομείνει μόνο μία μοναχική κότα, που έγινε ένα είδος σκυθρωπού συμβόλου όλων αυτών που είχαμε χάσει. Κανείς δεν τόλμησε να την αγγίξει».
Το απόσπασμα είναι παρμένο από την πραγματική ιστορία – βιβλίο «Το αγόρι που δάμασε τον άνεμο», των Kamkwamba William & Maeler Bryan και στέκεται στη θέληση ενός παιδιού από την Αφρική (του Kamkwamba) να μην υποταχθεί στη μοίρα που ήθελε τον τόπο του να είναι μια από τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές του κόσμου. Το παιδί, με το θάνατο από τον υποσιτισμό και τις αρρώστιες να κυριαρχεί γύρω του, κατάφερε με σπασμένους σωλήνες, εξαρτήματα από τις χωματερές να κατασκευάσει μια μικρή ανεμογεννήτρια και με αυτή να φωτίσει την καλύβα του. Το επίτευγμά του εντοπίσθηκε τυχαία από τον Τύπο και το παιδί έγινε σύμβολο ολόκληρης της ηπείρου. Με τα ελάχιστα αγγλικά που γνώριζε, ο William Kamkwamba το μόνο που είπε σ’ ένα TEDex επιστημών ήταν: «Προσπάθησα πολύ και το ‘κανα» και όλοι οι εκπρόσωποι από την Αφρική ξέσπασαν σε λυγμούς.
Η ιστορία της πείνας που προκάλεσε η λειψυδρία δεν είναι ένα παραμύθι που συνέβη κάπου μακριά, που ξεκινά με το κάπου και το κάποτε ώστε το παιδί να μη φοβηθεί γι’ αυτά που θα ακούσει. Είναι μια απολύτως σύγχρονη ιστορία, που εξελίσσεται όσο διαβάζονται αυτές οι γραμμές. Στην ημερίδα για το περιβάλλον, που υλοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο από τον Σύλλογο Διευθυντών Ξενοδοχείων Ρόδου, κατέστη ξεκάθαρο πως μέχρι το έτος 2030 η μέση θερμοκρασία στη Μεσόγειο μπορεί ν’ αυξηθεί κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου. Η μεταβολή αυτή θα σημάνει την απαρχή φαινομένων έντονης λειψυδρίας και ερημοποίησης. Στις περιόδους των βροχοπτώσεων, τα φαινόμενα θα είναι ακραία και οι πλημμύρες θα οξύνουν ακόμα περισσότερο τα προβλήματα. Ηδη, τα τελευταία χρόνια, στις χειμερινές καιρικές συνθήκες στα νησιά μας κυριαρχούν οι καταιγίδες, παρά οι γνωστές – ποτιστικές βροχοπτώσεις, τα δε καλοκαίρια είναι σαφώς πιο ζεστά.
Ο δρ. Άγγελος Σωτηρόπουλος, μέλος της διοίκησης της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας Φύσης, στη διάρκεια της ημερίδας “τουρισμός και περιβάλλον”, παρέθεσε σειρά δεδομένων που στοιχειοθετούν στην πράξη την εξέλιξη του σοβαρού αυτού φαινομένου. Στο ίδιο θέμα ο κ. Θεόδωρος Αργυρίου μέλος της Περιβαλλοντικής Διαχείρισης ΙΝΚΑ Ρόδου μίλησε για «την ήδη καταγραφόμενη άνοδο της στάθμης των υδάτων στις ακτές της Αφρικής».
Ίσως το πιο σημαντικό αποτέλεσμα της ημερίδας του Συλλόγου Διευθυντών Ξενοδοχείων Ρόδου είναι η ανάγκη για δημιουργία «περιεχομένου», το οποίο μάλιστα για να έχει βαρύτητα θα πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικό της κοινωνίας. «Ένα “περιεχόμενο” δεν αρκεί να είναι πλούσιο και καλά δομημένο, μα θα πρέπει να εκφράζει την επίσημη φωνή του φορέα ή της κοινωνίας που υπηρετεί» εξήγησε σχετικά προς τη “δ” ο ειδικός σε θέματα τουριστικού marketing κ. Γιάννης Φώτης. Η επεξήγηση αυτή έρχεται να ενισχύσει εκείνο που ο σύμβουλος του Πρωθυπουργού σε θέματα περιβάλλοντος κ. Γιώργος Κρεμλής τόνισε στη διάρκεια της ημερίδας: «Πρέπει όλοι να δουλέψουμε συντονισμένα και οργανωμένα, ακολουθώντας την ίδια κατεύθυνση κι έχοντας τον ίδιο στόχο. Με τον τρόπο αυτό να δημιουργηθεί ένα ενιαίο brand για τη Ρόδο ή τον κάθε τόπο της χώρας μας, που θα εμπεριέχει την πράξη όλων εκείνων που ορίζει η περιβαλλοντική μας συνείδηση». Προηγουμένως ο κ. Κρεμλής έφερε πλειάδα παραδειγμάτων για το πώς σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας οι περιβαλλοντικές πρακτικές του ενός φορέα, αναιρούνται από την αδιαφορία του άλλου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ένα νησί του Αιγαίου, όπου η ανακύκλωση στη διανομή των απορριμμάτων, συνυπάρχει με μια ντουζίνα παράνομες χωματερές όπου τα μέλη της τοπικής κοινωνίας ρίχνουν χύμα κάθε είδους σκουπίδια.
Η ώρα της δικής
σου δράσης
Η αναφορά στο αγόρι που δάμασε τον άνεμο δεν είναι τυχαία. Η γενέτειρα του Kamkwamba εξαρτάται από τη μονοκαλλιέργεια του καλαμποκιού, η οποία με τη σειρά της είναι απόλυτα εξαρτημένη από τις βροχοπτώσεις. Εάν στην περίοδο (ή στη σεζόν) των βροχοπτώσεων δεν πέσει η βροχή που απαιτείται, τότε ολόκληρη η κοινωνία υποφέρει το χειμώνα από στερήσεις και πείνα. «Το να έχεις μια αποθήκη γεμάτη καλαμπόκι, ισοδυναμεί με το να έχεις στην τράπεζα ένα εκατομμύριο δολάρια. Τη χρονιά της λειψυδρίας, στην αποθήκη συγκεντρώσαμε μόλις 12 σακιά καλαμπόκι, αυτά ήταν για να περάσουμε μέχρι τη συγκομιδή του επόμενου έτους; “Πατέρα, πώς θα τα ζήσουμε;” ρώτησα».
Άραγε τι θα συνέβαινε εάν, για παράδειγμα στη Ρόδο, για μια χρονιά, για κάποιο λόγο δεν ερχόντουσαν τουρίστες;
Το ερώτημα αυτό δεν τέθηκε στη διάρκεια της ημερίδας, όμως η απάντησή του ήρθε έμμεσα από την εισήγηση του κ. Γιώργου Ματσίγκου, που από τη θέση του προέδρου του Συλλόγου Διευθυντών Ξενοδοχείων Ρόδου στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη «εμπλουτισμού του τουριστικού προϊόντος με ενδυνάμωση των οικολογικών πρακτικών της κοινωνίας, την ενδυνάμωση των στοιχείων του τοπικού πολιτισμού, το rebranding που κι αυτό θα έρθει μέσα από ειλικρινείς συνεργασίες μεταξύ των φορέων». Ήταν πλούσια η εισήγηση του κ. Ματσίγκου, ωστόσο ολόκληρη στεκόταν στην ανάγκη αύξησης των παραγόντων που θα οδηγήσουν έναν ταξιδιώτη να επιλέξει τη Ρόδο για τις διακοπές του. Ένας από τους παράγοντες αυτούς είναι ο περιορισμός του Food Waste, δράση που μπορούν να υλοποιήσουν όλοι οι πολίτες στα σπίτια τους και για την οποία μίλησε με πληθώρα στοιχείων ο εκπρόσωπος Ελλάδος της Travelife κ. Σωτήρης Μυλωνάς. Σύμφωνα με τα αυτά που παρουσίασε, «αν το φαγητό που πετιέται κάθε χρόνο ήταν κράτος, θα ήταν σε έκταση το τρίτο μεγαλύτερο στον κόσμο». Μάλιστα η κακή διαχείριση του φαγητού ως απόρριμμα προκαλεί τεράστιες εκπομπές μεθανίου, που αποτελεί τη βασικότερη αιτία εκπομπής CO2 στην ατμόσφαιρα. «Το food waste είναι σήμερα το Νο1 πρόβλημα σε ολόκληρο τον κόσμο» τόνισε ο κ. Μυλωνάς, τονίζοντας ταυτόχρονα την ανάγκη να εκπαιδευτούν όλοι οι πολίτες για την οικιακή διαχείρισή του. Αυτού του είδους οι δράσεις είναι εύκολες για να υιοθετηθούν από κάθε νοικοκυριό και ξεκινούν από την επαναχρησιμοποίηση του φαγητού που περίσσεψε, μέχρι την κομποστοποίηση εκείνου που τελικώς δεν προορίζεται για περαιτέρω κατανάλωση. Με μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο παρουσιάζονται δεκάδες τρόποι περιορισμού της σπατάλης στο φαγητό. Με την ίδια αναζήτηση μπορούν να βρεθούν λύσεις για τη διαχείριση των υφασμάτων, των πλαστικών, του γυαλιού και όλων των άλλων υλικών που καθημερινά καταλήγουν στους κάδους των σκουπιδιών.
Ένας προς έναν και όλοι οι υπόλοιποι ομιλητές της ημερίδας «Περιβάλλον και Τουρισμός» μίλησαν με βαθιά γνώση για το αντικείμενό τους. Αυτοί ήταν οι κύριοι Κώστας Χρυσοχοΐδης, Κώστας Ταρασλιάς, Κωνσταντίνος Δεριζιώτης και Νίκος Λειβαθηνός, καθώς και οι κυρίες Τσαμπίκα Κιαχαγιά-Μαγιόγλου, Ματούλα Συρίγου και Σοφία Κατρανίτσα, των οποίων οι εισηγήσεις έχουν ήδη παρουσιαστεί διεξοδικά από τον Τύπο των τελευταίων ημερών. Σημαντική ήταν η δράση των κυριών Τίνας Ξάνθη και Μαρίας Παθιάκη της διοίκησης του Συλλόγου Διευθυντών που δεν έκαναν εισηγήσεις, όμως με τη δουλειά τους έδωσαν βήμα για να ακουστούν οι επιστήμονές και οι φορείς.
Κοινός παρονομαστής της πολύ σπουδαίας ημερίδας του Συλλόγου Διευθυντών Ξενοδοχείων ήταν το “περιεχόμενο”, δηλαδή οι γνώσεις και οι δράσεις για το περιβάλλον να μη μείνουν ως αρμοδιότητα των φορέων, αλλά να αποκτήσουν συλλογική διάσταση, να γίνει ο τόπος το παράδειγμα της αειφορίας και της συνείδησης για τον πλανήτη και το Αύριο. Μόνο έτσι, η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού θα θωρακιστεί από τις πάσης φύσεως “λειψυδίες”.
Για την ιστορία, ο Kamkwamba, το αγόρι που δάμασε τον άνεμο, έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο για τη δύναμη της θέλησής του, έτσι συγκέντρωσε χρήματα για να σπουδάσει, να αποκτήσει εισοδήματα και να χρηματοδοτήσει τη λειτουργία σχολείων, αλλά και τη δημιουργία ανεμογεννητριών σε όλα τα χωριά της επαρχίας του. Με τις ανεμογεννήτριες, παράγεται ηλεκτρικό ρεύμα που τροφοδοτεί αντλίες για την υδροδότηση των περιοχών που πλήττονται από τη λειψυδρία, θέτοντας έτσι ένα τέρμα στους θανάτους από πείνα. «Το ήθελα πολύ, το προσπάθησα και το έκανα!».
