• «To παιδικό βιβλίο έχει σημειώσει τεράστια εξέλιξη στα τελευταία χρόνια και αποτελεί ένα πολύτιμο “όχημα” συναισθηματικής εκπαίδευσης των μικρών αναγνωστών» • «Η υπερβολική έκθεση στις οθόνες επηρεάζει τόσο την υγεία και την αντίληψη του παιδιού, όσο και την ποιότητα της ανάγνωσης» • «Θα συμβούλευα τα παιδιά να εξερευνούν συνεχώς τον συναισθηματικό τους κόσμο ώστε να μπορέσουν να ανακαλύψουν την καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους»
Σε μια εποχή όπου οι αξίες επαναπροσδιορίζονται και η ανάγκη για ουσιαστική παιδεία γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική, η συγγραφέας και σεναριογράφος Χαρά Κουρλέση στη συνέντευξή μας σήμερα στη «δημοκρατική», μας υπενθυμίζει πως το παιδικό βιβλίο δεν είναι απλώς ένα εργαλείο ψυχαγωγίας, αλλά ένας πολύτιμος φάρος αρχών και αξιών, συναισθηματικής καλλιέργειας και κοινωνικής ενσυναίσθησης.
Η Χαρά Κουρλέση, πέρα από απλώς μια βραβευμένη ταλαντούχα δημιουργός, είναι μια παιδαγωγός με όραμα και αποστολή.
Μέσα από τις σελίδες των έργων της, τα παιδιά ταξιδεύουν σε φανταστικούς κόσμους· ανακαλύπτουν τη δική τους φωνή, αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες και χτίζουν γέφυρες ενσυναίσθησης.
Παράλληλα, με το καινοτόμο της έργο στον χώρο της αγγλόφωνης σεναριογραφίας για παιδιά και εφήβους, αποδεικνύει πως η εκπαίδευση μπορεί να συνδυάζει τη γλώσσα, την τέχνη και την τεχνολογία, εμπνέοντας τις νέες γενιές να αφηγηθούν τις δικές τους ιστορίες με φαντασία, αυτογνωσία και ελπίδα.
• Τι σας εμπνέει περισσότερο όταν γράφετε για παιδιά; Υπάρχει κάποιο μήνυμα που θέλετε να περνάτε μέσα από τις ιστορίες σας;
Η συγγραφή παιδικών βιβλίων αντανακλά τη βαθιά επιθυμία μου να διαμορφώσω έναν καλύτερο κόσμο, αναδεικνύοντας τις πανανθρώπινες αρχές και αξίες που η ίδια διαθέτω στη ζωή, όπως η καλοσύνη, ο σεβασμός, η αλληλεγγύη και η συνέπεια. Επομένως, πέρα από πηγή ψυχαγωγίας, το παιδικό βιβλίο αποτελεί ένα μοναδικό και αδιαμφισβήτητο εργαλείο πνευματικής ενδυνάμωσης και καθοδήγησης των παιδιών που σε αυτή την τρυφερή ηλικία αναζητούν τη δική τους πυξίδα και προσπαθούν να ανακαλύψουν τη μοναδική τους ταυτότητα στον κόσμο. Μέσα από τα βιβλία μου πάντα προσπαθώ να ενισχύσω αυτή την προσπάθεια των παιδιών συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην κοινωνική και συναισθηματική τους ανάπτυξη.
• Πιστεύετε ότι το παιδικό βιβλίο μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο συναισθηματικής εκπαίδευσης;
To παιδικό βιβλίο έχει σημειώσει τεράστια εξέλιξη στα τελευταία χρόνια και αποτελεί ένα πολύτιμο “όχημα” συναισθηματικής εκπαίδευσης των μικρών αναγνωστών. Μέσα από την ανάγνωση μιας παιδικής εικονογραφημένης ιστορίας τα παιδιά μπορούν να αναγνωρίσουν, να κατανοήσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματα τους. Η ανάπτυξη της συναισθηματικής τους νοημοσύνης αλλά και της ενσυναίσθησης, της ικανότητας να αναγνωρίζουν και να κατανοούν τα συναισθήματα των άλλων, οδηγεί τα παιδιά στην ωριμότητα αλλά και στη συναισθηματική ασφάλεια και πληρότητα. Επιπλέον, μέσα από το περιεχόμενο ενός ποιοτικού παιδικού βιβλίου, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί έχουν τη δυνατότητα να συζητήσουν με τα παιδιά θέματα που αφορούν στη διαχείριση “δύσκολων” συναισθηματικά καταστάσεων, όπως το πένθος.
• Υπάρχει χώρος για το παιδικό βιβλίο στην εποχή της τεχνολογίας;
Σαφέστατα! Γι’ αυτό στις μέρες μας τα παραδοσιακά έντυπα βιβλία συνυπάρχουν με τις ψηφιακές εκδόσεις, οι οποίες λόγω του χαρακτήρα τους εμπλουτίζουν την κλασική αφήγηση με ήχο, εικόνα και διαδραστικά στοιχεία προσφέροντας στα παιδιά έναν εναλλακτικό και πρωτότυπο τρόπο αλληλεπίδρασης με την πληροφορία που είναι ιδιαίτερα προσφιλής στα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Προσωπικά βέβαια θεωρώ ότι η υπερβολική έκθεση στις οθόνες επηρεάζει τόσο την υγεία και την αντίληψη του παιδιού, όσο και την ποιότητα της ανάγνωσης. Δεν είναι τυχαίο ότι προηγμένες χώρες, όπως η Σουηδία και η Φινλανδία, επιστρέφουν στην έντυπη γραφή και ανάγνωση, περιορίζοντας τη χρήση των ψηφιακών συσκευών στο σχολείο.
• Πιστεύετε πως το γράψιμο – ειδικά για παιδιά – μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο; Κι αν ναι, πώς αλλάζει εσάς την ίδια κάθε βιβλίο που γράφετε;
Η “μαγεία” της συγγραφικής τέχνης είναι ακριβώς αυτή – να βλέπεις τον κόσμο μέσα από τα μάτια των χαρακτήρων του έργου σου. Και όσο πιο πολυδιάστατοι και διαφορετικοί είναι οι χαρακτήρες των έργων μου από εμένα, τόσο πιο πολύ κεντρίζεται το ενδιαφέρον μου να “μπω στα παπούτσια τους”, να κατανοήσω τους προβληματισμούς και τα διλήμματα τους αλλά και να αντιληφθώ τα αίτια της συμπεριφοράς τους στις εκάστοτε συνθήκες. Απολαμβάνω λοιπόν να συνθέτω χαρακτήρες που έχουν εντελώς διαφορετική ιδιοσυγκρασία και τρόπο σκέψης από εμένα, αφού μέσα από τα εμπόδια και τις εμπειρίες που βιώνουν αντλώ πολύτιμα μηνύματα για τη ζωή. Στο τέλος κάθε βιβλίου που γράφω έχω ένα μοναδικό συναίσθημα ικανοποίησης όμοιο με αυτό της Αριστοτελικής “κάθαρσης”, προσφέροντας πάντα στους αναγνώστες μια ξεκάθαρη προοπτική ελπίδας και πίστης σε ένα καλύτερο μέλλον.
• Η ενσυναίσθηση, η προσαρμοστικότητα και οι κοινωνικές δεξιότητες είναι θεματικές που αγγίζετε στα έργα σας. Πιστεύετε ότι αυτές οι αρετές καλλιεργούνται ή γεννιόμαστε με αυτές;
Παρόλο που οι περισσότερες από αυτές τις πολύτιμες για την εποχή μας ιδιότητες έχουν εγγενή χαρακτηριστικά, οι αρετές αυτές καλλιεργούνται συστηματικά μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία, τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις αλλά και τις εμπειρίες της ζωής. Παρά την έμφυτη προδιάθεση που μπορεί δηλαδή να έχουμε, η έκθεση μας σε καταστάσεις που προϋποθέτουν ή προάγουν την ανάπτυξη αυτών των αρετών επηρεάζει καθοριστικά την κοινωνική και πνευματική μας εξέλιξη. Και η μυθοπλαστική αφήγηση μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά σε αυτό, ενεργοποιώντας και προβληματίζοντας τους αναγνώστες μέσα από ευφάνταστες και πρωτότυπες πλοκές ιστοριών, όπου αυτές οι αρετές και δεξιότητες παίζουν πρωταρχικό ρόλο.
• Σε έναν κόσμο που αλλάζει διαρκώς, ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος του συγγραφέα παιδικών βιβλίων;
Σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο όπως ο δικός μας, το χρέος ενός συγγραφέα παιδικών βιβλίων είναι όχι μόνο να αφουγκράζεται τον παλμό της κοινωνίας και να αντιλαμβάνεται τις προκλήσεις της σύγχρονης ζωής αλλά και να τα μετουσιώνει σε τέχνη. Με άλλα λόγια, ο συγγραφέας πρέπει να διαθέτει τη δημιουργική σκέψη και τη διορατικότητα ώστε να ενσωματώνει τα σύγχρονα προβλήματα και τις κοινωνικές ανησυχίες σε πρωτότυπες ιστορίες που καλλιεργούν τον γόνιμο προβληματισμό και προάγουν την κριτική σκέψη. Λαμβάνοντας υπόψη μάλιστα το γεγονός ότι αποδέκτες του έργου μας είναι οι πολίτες του μέλλοντος που μέσα από τα γραπτά μας διαπλάθουν τον χαρακτήρα τους και διαμορφώνουν τη σκέψη τους, θεωρώ ότι ο συγγραφέας παιδικών βιβλίων καλείται να διαδραματίσει έναν απαιτητικό αλλά καίριο ρόλο στη σύγχρονη κοινωνία.
• Πείτε μας για το πρωτοποριακό πρόγραμμα αγγλόφωνου κινηματογραφικού σεναρίου που διδάσκετε σε παιδιά και εφήβους.
Η αγάπη μου για τα νέα παιδιά, τα οποία πάντα χαίρομαι να βοηθώ ώστε να αναπτύξουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους, αλλά και η αγάπη μου για τη συγγραφή σεναρίου αποτελούν τους βασικούς λόγους που με οδήγησαν στον σχεδιασμό αυτού του καινοτόμου για το δημόσιο σχολείο προγράμματος. Ούσα η ίδια σεναριογράφος, αποφάσισα να διδάξω στους μαθητές μου τις επαγγελματικές τεχνικές συγγραφής σεναρίου ώστε να μπορούν να γράψουν τα δικά τους, πρωτότυπα σενάρια ταινίας μικρού μήκους στα αγγλικά διασκευάζοντας το πρώτο μου παιδικό βιβλίο με τίτλο “Ο Αφεντούλης και το δώρο της φιλίας” (εκδόσεις “Διάνοια”). Μέσα από το πρόγραμμα διασκευής παιδικού βιβλίου σε αγγλόφωνο σενάριο μικρού μήκους, τα παιδιά βελτιώνουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες στα αγγλικά και κατανοούν την έννοια και διαδικασία της διασκευής λογοτεχνικού έργου σε σενάριο αναπτύσσοντας παράλληλα τον κινηματογραφικό και οπτικοακουστικόγραμματισμό. Το πρόγραμμά μας έχει ήδη λάβει το χρυσό βραβείο καινοτομίας στα βραβεία ξενόγλωσσης εκπαιδευτικής αριστείας, ELT EXCELLENCE AWARDS 2024 και αυτή η σπουδαία διάκριση τιμά ιδιαίτερα το δημιουργικό μας έργο.
• Πώς ανταποκρίνονται τα παιδιά στο κάλεσμα της δημιουργικής γραφής και της συγγραφής σεναρίου; Υπάρχει κάποιο περιστατικό που σας έχει μείνει αξέχαστο;
Αισθάνομαι βαθιά ευγνωμοσύνη αφού τόσο τα παιδιά που συμμετέχουν στο πρόγραμμα δημιουργικής γραφής όσο και οι γονείς τους πάντα με τιμούν με την αγάπη και την εμπιστοσύνη τους. Με συγκινεί η συγκλονιστική προσπάθεια των παιδιών να εντρυφήσουν στη συγγραφή σεναρίου συνθέτοντας τα δικά τους πρωτότυπα σενάρια μικρού μήκους. Αυτό που σίγουρα θα μου μείνει αξέχαστο είναι η πλούσια δημιουργική σκέψη των παιδιών, ο νεανικός ενθουσιασμός και ο ζήλος τους, ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες μου ώστε να ανταποκριθούν στις προσδοκίες του προγράμματος και να συνθέσουν πρωτότυπες σκηνές και καλογραμμένα σενάρια μικρού μήκους. Επίσης είμαι ιδιαίτερα χαρούμενη καθώς πρόσφατα ενημερώθηκα από μαθήτριά μου που συμμετείχε στον περσινό κύκλο μαθημάτων ότι έχει ξεκινήσει και γράφει το πρώτο της σενάριο ταινίας μεγάλου μήκους με βάση τις γνώσεις και τις δεξιότητες που αποκόμισε από το πρόγραμμα αγγλόφωνου σεναρίου. Αυτό για εμένα λέει πάρα πολλά τόσο για την ποιότητα όσο και για την επίδραση του προγράμματος στα παιδιά. Δεν σας κρύβω πόσο υπερήφανη αισθάνομαι που αυτή η πρωτότυπη πρωτοβουλία καταφέρνει να εξάψει τις πνευματικές αναζητήσεις και να διεγείρει τις δημιουργικές προσπάθειες των μαθητών.
• Πώς γεννιέται μια ιδέα για εσάς; Πώς ξεκινά μια ιστορία σαν το “Amersa’s gift” ή τη “Malgo” αφού και τα δύο έχουν λάβει το πρώτο βραβείο σεναρίου στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Επιδαύρου;
Εκατοντάδες ιδέες γεννιούνται καθημερινά στο μυαλό μου, δυσκολεύομαι όμως να βρω τον δημιουργικό χρόνο που χρειάζεται για να τις αναπτύξω σε ολοκληρωμένα έργα καθώς η καθημερινότητά μου είναι πάρα πολύ απαιτητική. Μια καλή και πρωτότυπη ιδέα σίγουρα αποτελεί μια δυνατή εκκίνηση για τον δημιουργό αλλά η ιδέα από μόνη της δεν αρκεί για να υπάρξει ένα άρτιο και πρωτότυπο αποτέλεσμα. Χρειάζεται συνέπεια, σκληρή δουλειά και πειθαρχία σε σημείο που να γίνεσαι επιμελητής των ίδιων των έργων σου. Τόσο το “Amersa’s gift” που εμπνέεται από το προσφυγικό, όσο και η “Μalgo” που αφορά στη διαχείριση του τραύματος, είναι έργα στα οποία έχω επενδύσει πολύτιμο χρόνο για να δουλέψω πάνω στην πλοκή, στους χαρακτήρες αλλά και στη γενικότερη σύνθεσή τους. Προσωπικά κάθομαι να γράψω ένα βιβλίο ή ένα σενάριο αφού έχω αναπτύξει ολόκληρη την ιδέα στο μυαλό μου και γνωρίζω την ιστορία από την αρχή ως το τέλος της ώστε να μπορώ να αντιληφθώ το εύρος και την καλλιτεχνική της αξία.
• Τι σημαίνει για εσάς “επιτυχία” ως δημιουργός; Είναι τα βραβεία; Η αναγνώριση; Ή κάτι πιο εσωτερικό, πιο υπαρξιακό με δεδομένο ότι έχετε βραβευθεί ως η καλύτερη πρωτοεμφανιζόμενη σεναριογράφος σε ένα από τα πιο δημοφιλή Φεστιβάλ Κινηματογράφου των ΗΠΑ, το «Top Shorts»;
Είμαι πάντα ευγνώμων απέναντι στον Θεό και στους ανθρώπους για την επιβράβευση των έργων μου που είναι πάντα αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς και συστηματικής προσπάθειας. Η επιτυχία για εμένα λοιπόν δεν είναι αυτοσκοπός αλλά μια συνεχής διαδικασία παραγωγικής δραστηριότητας που μου επιτρέπει να αγγίζω τις καρδιές των ανθρώπων, να αφυπνίζω τα συναισθήματά τους και να τους εμπνέω. Επιτυχία είναι να συνεχίζω το δημιουργικό μου ταξίδι ανακαλύπτοντας νέους τρόπους έκφρασης που αγκαλιάζει το κοινό και απολαμβάνοντας την αγάπη και την εμπιστοσύνη του κόσμου. Επομένως, οι σημαντικότατες διακρίσεις που έχω λάβει σε Διεθνή Φεστιβάλ Κινηματογράφου, όπως το “Τop Shorts”, όπου ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος αποτελούν για εμένα το “πράσινο φως”, μια ανεκτίμητη ενθάρρυνση και ένα πολύτιμο κίνητρο για να συνεχίσω τη διαδρομή στο γεμάτο προκλήσεις δημιουργικό μονοπάτι.
• Η συμμετοχή σας στο WIFT.GR (Women in Film and Television Greece) πώς προέκυψε και ποιος είναι ο σκοπός του;
Τo WIFT.GR αποτελεί το κορυφαίο δίκτυο γυναικών που δραστηριοποιούνται σε όλους τους τομείς των οπτικοακουστικών μέσων στην Ελλάδα. Είναι μέρος ενός διεθνούς δικτύου που στοχεύει στην ενδυνάμωση των γυναικών και στην προώθηση της ισότητας των δύο φύλων στον κινηματογράφο καιστην τηλεόραση. Λειτουργεί υποστηρικτικά διοργανώνοντας κοινωνικές εκδηλώσεις, συμβουλευτικά σεμινάρια και φεστιβάλ που συμβάλλουν στην επαγγελματική ανάπτυξη και ανάδειξη του δημιουργικού έργου των μελών του. Ως σεναριογράφος χαίρομαι ιδιαίτερα που έχω τη δυνατότητα να είμαι μέλος ενός τόσο επιφανούς και δυναμικού σωματείου. Το συμπεριληπτικό περιβάλλον του δικτύου αλλά και οι ευκαιρίες που προσφέρει για ανταλλαγή ιδεών και καθοδήγηση σε πρακτικά ζητήματα είναι μερικοί από τους λόγους που αποφάσισα να μετάσχω σε αυτή την υπέροχη γυναικεία πρωτοβουλία και εύχομαι στο μέλλον να διευρύνουμε το δίκτυο ακόμη περισσότερο.
• Αν μπορούσατε να αφήσετε ένα μόνο μήνυμα στα παιδιά μέσα από το έργο σας, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί; Και στους γονείς;
Θα συμβούλευα τα παιδιά να εξερευνούν συνεχώς τον συναισθηματικό τους κόσμο ώστε να μπορέσουν να ανακαλύψουν την καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους που αναμφίβολα είναι εκείνη που διαθέτει μια καρδιά γεμάτη αγάπη, κατανόηση, ευγνωμοσύνη και συμπόνια. Μέσα από την ενασχόληση με τις τέχνες, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό αλλά και μέσα από την κοινωνική αλληλεπίδραση και την ανιδιοτελή προσφορά, τα παιδιά μπορούν να εμπλουτίσουν τις ζωές τους φτάνοντας σε ένα επίπεδο αυτογνωσίας που τους επιτρέπει να ανακαλύψουν την εσωτερική τους φωνή και δύναμη. Όσο για τους γονείς θα τους συμβούλευα να είναι πάντα δίπλα στα παιδιά τους με περισσότερο συγκαταβατική και λιγότερο επικριτική διάθεση. Επίσης είναι εξαιρετικά σημαντικό οι γονείς να προτρέπουν τα παιδιά τους να απολαμβάνουν τα οφέλη της ανάγνωσης και να καλλιεργούν τα δημιουργικά τους ταλέντα, όπως οι δικοί μου γονείς με έφεραν από μικρή ηλικία σε επαφή με την ανάγνωση βιβλίων, τον κινηματογράφο, τον χορό και το θέατρο.
