Το φαινόμενο των υπερ-πυρκαγιών αποτελεί μία νέα πραγματικότητα την οποία όμως δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μόνο με αύξηση των κλασικών πυροσβεστικών μέσων, αλλά απαιτούνται και νέα τεχνολογικά μέσα και εφαρμοσμένες πρακτικές δασοπυρόσβεσης.
Του Νίκου Αυλώνα
Το 2021, η Πυροσβεστική Υπηρεσία κατέγραψε ότι εκδηλώθηκαν 8.728 πυρκαγιές σε όλη την Ελλάδα, με τις καμένες εκτάσεις να ανέρχονται συνολικά στα 1.301.239 στρέμματα. Το 88% της συνολικά καμένης έκτασης προκλήθηκε από 13 ακραίες δασικές πυρκαγιές (mega-fires) που εκδηλώθηκαν το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου, καίγοντας περίπου 1.148.000 στρέμματα. Σε επίπεδο ΑΕΠ, τη μεγαλύτερη ζημιά προκαλεί η καταστροφή κατοικιών και επιχειρήσεων, η τεράστια απώλεια φυτικού και ζωικού κεφαλαίου, οι ζημιές στις υποδομές της χώρας (π.χ. ΔΕΔΔΗΕ), αλλά και η ευρύτερη επίδραση που έχει στον τουρισμό.
Η καλοκαιρινή περίοδος ξεκίνησε φέτος με ένα πρωτοφανές κύμα καύσωνα να πλήττει Νότια και Δυτική Ευρώπη, με φωτιές να έχουν ήδη ξεσπάσει σε Ελλάδα, Γερμανία και Ισπανία και την Ιταλία να ετοιμάζεται να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω ξηρασίας ρεκόρ. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Νότια Ευρώπη παρουσιάζει υψηλό κίνδυνο πυρκαγιών, με το ποσοστό κινδύνου να βαίνει αυξανόμενο από 0 έως 2,5% κατ’ έτος, η Ελλάδα συγκαταλέγεται για ακόμη μία χρονιά ανάμεσα στις πλέον ευαίσθητες περιοχές του πλανήτη. Με δεδομένο ότι οι καταστροφικές πυρκαγιές δεν επηρεάζουν μόνο το περιβάλλον και τα οικοσυστήματα, αλλά έχουν καταλυτική επίδραση και στην κοινωνία και την οικονομία, γίνεται σαφές ότι το κλειδί για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου των ακραίων πυρκαγιών είναι η σωστή προετοιμασία.
Το φαινόμενο των υπερ-πυρκαγιών, λοιπόν, αποτελεί μία νέα πραγματικότητα την οποία όμως δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μόνο με αύξηση των κλασικών πυροσβεστικών μέσων, αλλά απαιτούνται και νέα τεχνολογικά μέσα και εφαρμοσμένες πρακτικές δασοπυρόσβεσης.
Όπως έχει τονίσει και το UNEP, οι πυρκαγιές και η κλιματική αλλαγή επιδεινώνονται αμοιβαία. Οι πυρκαγιές επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή μέσω της αυξημένης ξηρασίας, των υψηλών θερμοκρασιών του αέρα, της χαμηλής σχετικής υγρασίας, των κεραυνών και των ισχυρών ανέμων με αποτέλεσμα θερμότερες, ξηρότερες και μεγαλύτερες περιόδους πυρκαγιών. Ταυτόχρονα, η κλιματική αλλαγή επιταχύνεται από τις πυρκαγιές, κυρίως λόγω της καταστροφής ευαίσθητων και πλούσιων σε άνθρακα οικοσυστημάτων.
Ορισμένες χώρες ήδη πρωτοστατούν στην εφαρμογή αυτών των μέτρων διασφαλίζοντας ότι όλα τα πρωτόκολλα διαχείρισης ενσωματώνονται με συνέπεια στις εθνικές πολιτικές, τον σχεδιασμό και την εφαρμογή και ότι η ισορροπία μεταξύ τους είναι κατάλληλη και αποτελεσματική.
Η Φινλανδία και η Αυστραλία αποτελούν σημεία αναφοράς για τα επιτυχημένα συστήματα αντιμετώπισης των πυρκαγιών που εφαρμόζουν.
Η Φινλανδία, μορφολογικά, διαθέτει ένα πυκνό οδικό δίκτυο και πολλές λίμνες και ποτάμια, που δημιουργούν εμπόδια στην επέκταση των πυρκαγιών. Όμως έχει επενδύσει και σε ένα διευρυμένο σύστημα υποδομών για τη διαχείριση των δασών. Π.χ. στο πλαίσιο των αναδασώσεων έχει χωρίσει τα μελλοντικά δάση σε μικρά διαμερίσματα, με όρια που επισημαίνονται από εξαιρετικά φαρδιά μονοπάτια ή από δέντρα με διαφορετικά ύψη. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα λιγότερες πυρκαγιές, καθώς οι φλόγες συνήθως δεν εξαπλώνονται πέρα από ένα ενιαίο διαμέρισμα.
Η Αυστραλία, με εντελώς διαφορετική μορφολογία και κλίμα, έχει εκπονήσει ένα κυβερνητικό Πρόγραμμα Ενισχυμένης Διαχείρισης Πυρκαγιών (EBMP), μέσω του οποίου υποστηρίζει τη βελτίωση της ανταπόκρισης σε δασικές πυρκαγιές, την εύρεση λύσεων για την πρόληψη και την εκπόνηση έρευνας για τη μείωση του κινδύνου πυρκαγιάς. Αξίζει να αναφέρουμε ότι έχει επενδύσει μόλις σε ένα έτος σε τεχνολογικό εξοπλισμό αξίας 42,5 εκατομμυρίων δολαρίων για την καταπολέμηση των πυρκαγιών, στον οποίο περιλαμβάνονται στόλοι από drones, (τα επονομαζόμενα UAV COW) και άλλα οχήματα που όλα διαθέτουν φορητό WiFi. Το ενδιαφέρον είναι ότι η χρήση των drones δεν περιορίζεται μόνο για αεροπορική επιτήρηση, εικόνες κ.λπ. που προωθούνται στο επιχειρησιακό κέντρο επιτήρησης, προκειμένου να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης. Πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι έχουν προχωρήσει στην πιλοτική χρήση drones για το άναμμα ελεγχόμενων πυρκαγιών. Συγκεκριμένα, πέταξαν UAV εξοπλισμένα με εμπρηστικές συσκευές για να ανάψουν φλόγες σε καθορισμένα σημεία σε μια ζώνη 7.413 στρεμμάτων. Σύμφωνα με δηλώσεις των αξιωματούχων, η τεχνική της χρήσης drones για το άναμμα μικρότερων εστιών φωτιάς, ως μέσο μάχης με πολύ μεγαλύτερες πυρκαγιές, παρείχε αυξημένη ακρίβεια και ασφάλεια σε σύγκριση με τις χειροκίνητες μεθόδους.
Οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο μιλούν για επιδείνωση των φαινομένων, ενώ παράλληλα τονίζουν ότι για την αντιμετώπισή τους πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην πρόληψη με κάθε τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι και στην Ελλάδα η πολιτεία οφείλει να μην ανακαλύψει εκ νέου τι δεν λειτούργησε καλά και φέτος και να έχει ήδη επενδύσει σε τεχνολογίες και σύγχρονα μέτρα πρόληψης, αλλά και στην εκπαίδευση του κοινού (με τη συμβολή και κυρίως συντονισμό και άμεση ενεργοποίηση των τοπικών κοινοτήτων), στη στρατηγική συνεργασία με άλλα Ευρωπαϊκά κράτη, για την ταχύτερη και αρτιότερη αντιμετώπιση ενός φαινομένου που θα επιδεινώνεται σε ετήσια βάση.
Η κλιματική κρίση πλέον θα έχει στο προσεχές μέλλον πολύ μεγαλύτερες επιπτώσεις και στην οικονομία χωρών που δεν είναι έτοιμες να την αντιμετωπίσουν, αντίστοιχες με αυτές ενός πολέμου και όπως συχνά λέγεται, ο πόλεμος κερδίζεται πριν να ξεκινήσει – στον σχεδιασμό.
Πηγή skai.gr
