| Τρομοκρατία, κρίση, προσφυγικό, capital controls, Brexit, πραξικόπημα Τουρκίας
Του Αντώνη Τσιμπλάκη |
Τη «σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι» αποτέλεσε για τις εταιρείες κρουαζιέρας η απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, με αποτέλεσμα τώρα να ξανασχεδιάζουν τα προγράμματά τους για το 2017, μειώνοντας σημαντικά τη μεταφορική ικανότητα του στόλου από την Ανατολική Μεσόγειο.
Ήδη από πέρσι οι ταραχές, οι τρομοκρατικές επιθέσεις, αλλά και το προσφυγικό είχαν προβληματίσει ιδιαίτερα τη βιομηχανία, η οποία αναζητούσε νέες αγορές για να αυξήσει την απόδοσή της.
Συνολικά έξι αιτίες, τρομοκρατία, κρίση, μεταναστευτικό, capital controls, Brexit και, τώρα, το πραξικόπημα, διώχνουν την κρουαζιέρα από την Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλά κρουαζιερόπλοια να αποχωρήσουν, με τη χώρα μας τελικά να σώζεται το φετινό καλοκαίρι επειδή αποτέλεσε το λιμάνι καταφυγής για τα περισσότερα πλοία που παρέμειναν στην περιοχή μας. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, όμως, ήδη πολλές εταιρείες αναπροσαρμόζουν τα πλάνα τους.
Το 2017 η Royal Caribbean και η Celebrity αποσύρουν από ένα πλοίο από την περιοχή μας, ενώ παίζεται η τύχη ακόμα δύο πλοίων. Μια σειρά ακόμα από μεγάλες εταιρείες, όπως η Costa ή και η AIDA (η οποία είχε αποσυρθεί πλήρως φέτος από την περιοχή), μείωσαν στο μισό περίπου τη χωρητικότητα που θα διαθέσουν του χρόνου, ενώ συρρίκνωσαν και τα δρομολόγιά τους, με τα προγραμματισμένα calls στα λιμάνια να είναι κατά 50% λιγότερα από πέρσι. Αντίστοιχες περικοπές σχεδιάζει και η Wind Star.
Επιβαρυντικό στοιχείο για τον χάρτη της κρουαζιέρας στην Ελλάδα το 2017 αποτελεί και η απόφαση της κυβέρνησης να σταματήσει από την επόμενη χρονιά την έκδοση της προσωρινής βίζας των δύο ημερών για τους Τούρκους πολίτες οι οποίοι ήθελαν να κάνουν κρουαζιέρα στα ελληνικά νησιά του Βορείου Αιγαίου.
Η απόφαση αυτή γνωστοποιήθηκε στους εκπροσώπους της κρουαζιέρας από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και αναμένεται ότι θα περιορίσει ακόμα περισσότερο τις ροές της κρουαζιέρας προς τη χώρα μας, αφού η έκδοση προσωρινής βίζας για κρουαζιέρες από την πλευρά των Τούρκων είχε αναπτύξει μια αγορά στην οποία στηρίζονταν σε μεγάλο βαθμό τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου.
Το θετικό είναι ότι μέχρι σήμερα η Carnival δεν έχει αλλάξει σχεδιασμό για το 2017 και διατηρεί κρουαζιερόπλοιο 5.000 επιβατών στη Μεσόγειο, με το πρόγραμμά της να περιλαμβάνει και την Ελλάδα.
Χαρακτηριστικές είναι και οι δηλώσεις του προέδρου της Ένωσης Εφοπλιστών Κρουαζιερόπλοιων και Φορέων Ναυτιλίας Θεόδωρου Κόντε, ο οποίος αναλύει τις έξι βασικές αιτίες της κρίσης και τονίζει ότι «τα ερωτηματικά πληθαίνουν για την πορεία της κρουαζιέρας στην Ανατολική Μεσόγειο, ατενίζοντας το άμεσο μέλλον.
Μέσα σε έναν χρόνο συνέβησαν και συμβαίνουν γεγονότα που προβληματίζουν σοβαρά τους operators για τις θαλάσσιες διακοπές στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδος. Η τρομοκρατία, η οικονομική κρίση, το μεταναστευτικό, τα capital controls, το Brexit, η προσπάθεια πραξικοπήματος στην Τουρκία είναι μόνο μερικά απ’ όσα επηρεάζουν αρνητικά τον προγραμματισμό διακοπών στην περιοχή μας».
1) Τρομοκρατία: Οι τρομοκρατικές ενέργειες που έχουν συμβεί τελευταία σε πολυσύχναστους χώρους, αεροδρόμια, μέσα μεταφοράς με στόχους τις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, αλλά και τη γείτονα Τουρκία έχουν επηρεάσει αρνητικά την πληρότητα των τουριστικών προγραμμάτων και έχουν διαφοροποιήσει τους αρχικούς προορισμούς για την παρούσα σεζόν.
Τα μέτρα ασφαλείας έχουν βέβαια ενταθεί και υπάρχει πάντα ο προβληματισμός και η ανησυχία των επιβατών διερωτώμενοι ποιος θα είναι ο επόμενος στόχος. Καταστάσεις βέβαια που δεν βοηθούν καθόλου τον τουριστικό κλάδο γενικότερα, μια που οι τουρίστες δεν περνούν ξέγνοιαστα τις διακοπές τους. Είναι ένας συνεχής πόλεμος με άγνωστη έκβαση, επιδρώντας αρνητικά σε όλα τα επίπεδα.
2) Οικονομική κρίση: Παράγων ιδιαίτερα κατασταλτικός για τις διακοπές, μια που τυγχάνουν να είναι τελευταίες στη λίστα προγραμματισμού εξόδων. Η κρίση βέβαια μαστίζει ιδιαίτερα την Ευρώπη και όχι μόνο και ένας μεγάλος αριθμός από τον πληθυσμό των κυρίως πελατών κρουαζιέρας προσανατολίζονται σε low budget διακοπές, συνήθως οδικώς, ή κρουαζιέρες μικρής διαρκείας και κατά προτίμηση χωρίς αεροπορική μεταφορά.
Ο διαρκώς μειωμένος προϋπολογισμός εκμετάλλευσης των πλοίων, για να έχουν ένα ανταγωνιστικό προϊόν, αλλά και το μειωμένο ενδιαφέρον πελατών προς το θαλάσσιο τουρισμό μειώνουν σημαντικά τα οικονομικά οφέλη.
3) Το μεταναστευτικό: Είναι πρόβλημα που έχει αντιμετωπίσει η Ελλάδα έντονα από την αρχή της περιόδου, με πολύ αρνητικά αποτελέσματα στον τουρισμό των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου και όχι μόνο. Η κατάσταση που υπάρχει ακόμη σε πολλά σημεία, όπως το παλαιό αεροδρόμιο, το λιμάνι του Πειραιά και άλλους προορισμούς, δίνει εικόνα δυστυχίας, με κίνδυνο παρουσίας λοιμώξεων, αλλά και ληστειών, που κάθε άλλο παρά βοηθά το τουριστικό ρεύμα.
Τελευταίως, έχουμε νέα αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος, με επιπλέον επιδείνωση του αρνητικού κλίματος, με τα γνωστά αποτελέσματα.
4) Capital controls: Ένας ακόμη παράγων που δυσκόλεψε ιδιαίτερα τη διαχείριση των πλοίων, αλλά και των τουριστικών πρακτόρων, μια που οι περιορισμοί κεφαλαίων για πληρωμές περιόρισαν ιδιαίτερα την κίνηση, με φυσικά σχετικές απώλειες για το κράτος.
Επίσης οι επισκέπτες σε πολλές περιπτώσεις δεν εξυπηρετήθηκαν στην αγορά, με αποτέλεσμα να υπάρξει σημαντική απώλεια στο εμπόριο. Μόνη λύση είναι η άρση των capital controls άμεσα και θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό την τουριστική ανάπτυξη με τα γνωστά οικονομικά οφέλη.
5) Το Brexit: Ένα γεγονός που θα φανεί πιο έντονα σύντομα στην αγορά τουριστών από Μεγάλη Βρετανία και κυρίως για διακοπές και θαλάσσιο τουρισμό που προγραμματίζεται μετά την απόφαση του δημοψηφίσματος.
Οι Άγγλοι φαίνεται ότι θα περιοριστούν κυρίως στον ενδοχώριο τουρισμό ή σε πλησίον προορισμούς, αποφεύγοντας τη συναλλαγή σε άλλα νομίσματα. Έτσι, λοιπόν, και η κρουαζιέρα αναμένεται να πληγεί από τη μείωση των Βρετανών τουριστών, αλλά και οι tour operators στη Μεγάλη Βρετανία θα αναγκαστούν να αυξήσουν τις τιμές λόγω συναλλαγματικής διαφοράς προς κάλυψη των εξόδων (καύσιμα, πλήρωμα κ.λπ.).
Η συντομότερη ισορρόπηση του νομίσματος και η διεκπεραίωση συμφωνίας με την Ευρώπη θα βοηθήσουν στην ομαλή διακίνηση τουριστικού ρεύματος.
6) Τουρκία – πραξικόπημα: Το πρόσφατο γεγονός της Τουρκίας είναι μία επιπλέον αιτία ανησυχίας στην τουριστική αγορά πρωτίστως στην Τουρκία, αλλά ίσως επηρεάσει αρνητικά και εμάς, ιδιαίτερα στον θαλάσσιο τουρισμό, μια που οι προορισμοί συνήθως συμπεριλαμβάνουν Ελλάδα και Τουρκία συνδυαστικά.
Φαίνεται να έχουμε κάποιο όφελος με τις άμεσες προσεγγίσεις στα ελληνικά λιμάνια, με αντίστοιχες ακυρώσεις στα τουρκικά. Αυτό βέβαια είναι μόνο για το άμεσο χρονικό διάστημα στην παρούσα σεζόν, αλλά δεν θα βοηθήσει για τον μελλοντικό προγραμματισμό των επόμενων ετών, καθώς ορισμένοι tour operators τείνουν να αλλάξουν προορισμούς.
Τα δύσκολα χρόνια
Ο πρόεδρος της ΕΕΚΦΝ Θεόδωρος Κόντες εκτιμά ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι δύσκολα για τον κλάδο. «Οι απεργιακές κινητοποιήσεις και οι φορολογικές επιβαρύνσεις που επιβάλλονται τελευταίως στο τουριστικό προϊόν και όχι μόνο επιδεινώνουν την κατάσταση και θέτουν τη χώρα μας εκτός ανταγωνισμού, με αποτέλεσμα να προβλέπεται περαιτέρω μείωση της κίνησης σε συνδυασμό με τα άλλα γεγονότα που προαναφέραμε.
Η παρούσα αύξηση της κίνησης και ιδιαίτερα η αύξηση του home porting στον Πειραιά μας ικανοποιεί περιστασιακά, αλλά δεν μας χαροποιεί ιδιαίτερα για το μέλλον του κλάδου του θαλάσσιου τουρισμού με τη συσσώρευση όλων αυτών των σοβαρών γεγονότων, που επιδρούν αρνητικά στον τουρισμό και αναγκάζουν τους tour operators να αναζητήσουν άλλους πιο ήσυχους / ασφαλείς και ανταγωνιστικούς προορισμούς, όπως π.χ. η Ασία.
Η Μεσόγειος, βέβαια, ελπίζουμε να διατηρήσει το ενδιαφέρον των πελατών λόγω των ιστορικών μνημείων, της κουλτούρας, αλλά και του ευχάριστου κλίματος με τις καταγάλανες θάλασσες, αλλά θα πρέπει να υποστηριχθεί ο κλάδος του θαλάσσιου τουρισμού με κάθε τρόπο για να περάσουμε όσο είναι δυνατόν ανώδυνα τα επόμενα δύσκολα χρόνια λόγω των γεγονότων που μας περιβάλλουν».
