«Πρέπει να σταματήσει η αλλοίωση της πολιτιστικής ταυτότητας της Ρόδου»

Η Ρόδος γνώρισε μεγάλη τουριστική ανάπτυξη, δέχθηκε πολλές επιρροές και υιοθέτησε ξένα πρότυπα με αποτέλεσμα στο διάβα των δεκαετιών να έχει απολέσει τη δική της ξεχωριστή πολιτιστική ταυτότητα. Κυρίως στην πόλη της Ρόδου δεν μπορεί να διακρίνει κανείς την παράδοση και το λαϊκό πολιτισμό, που αναζητούν πλέον όλο και πιο επιτακτικά οι ξένοι επισκέπτες του νησιού. Μια ηλιαχτίδα ελπίδας για την αναβίωση των παραδόσεων, των ηθών και εθίμων της Ρόδου αποτελεί η Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων της Ρόδου με τα 48 μέλη της
Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων της Ρόδου, κ. Παναγιώτης Εγγλέζος, σε συνέντευξή του στη «δημοκρατική», μιλά για την ανάγκη διατήρησης της τοπικής μας νησιωτικής παράδοσης, τη σωστή αξιοποίηση και προβολή όλων των δεδομένων της πολιτιστικής μας ταυτότητας προκειμένου να σταματήσει η αλλοίωσή της.
• Η Ρόδος βιώνει ίσως το πιο ενδιαφέρον πολιτιστικό καλοκαίρι…. Ποιος είναι ο απολογισμός των δράσεών της Ομοσπονδίας;
Το πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα του καλοκαιριού οδεύει σταδιακά προς το τέλος του. Διοργανώθηκαν πολύ αξιόλογες εκδηλώσεις απ’ όλους τους συλλόγους μέλη της Ομοσπονδίας μας. γαστρονομικές, πολιτιστικές, ανταμνώματα αποδήμων…
Για ένα ακόμη καλοκαίρι οι κατά τόπους σύλλογοι προσπάθησαν να χαρίσουν ζωντάνια στα χωριά, προσελκύοντας κόσμο. Αυτό επετεύχθη με τη συνεργασία των μελών μας με την Ομοσπονδία αλλά και με τη στήριξη του Τμήματος Πολιτισμού της Περιφέρειας και εσχάτως με τη συνεισφορά του δήμου Ρόδου μέσω του ΔΟΠΑΡ. Το ευχάριστο είναι ότι όλοι οι σύλλογοι πλέον έχουν την ίδια αντιμετώπιση από Δήμο και Περιφέρεια… Δεν υπάρχει δηλαδή ξεχωριστή αντιμετώπιση όσον αφορά την επιχορήγηση, όπως παλιά, που δίνονταν οι επιδοτήσεις ανάλογα με τις γνωριμίες και συμπάθειες… Αυτά αποτελούν πλέον παρελθόν.
Από την πρώτη μέρα της σύστασης της Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγου Ρόδου μέχρι και σήμερα, ο Περιφερειάρχης είναι συνεργάτης μας, μας στηρίζει ουσιαστικά. Το ίδιο βέβαια και ο δήμαρχος… Και οι δύο έχουν ζητήσει να υπάρχει άριστη συνεργασία με την Ομοσπονδία. Αυτό έχει φανεί άλλωστε μέσα από την επιτυχία που σημειώνουν οι εκδηλώσεις στο νησί μας.
• Κύριε Εγγλέζο, πιστεύετε ότι οι Ροδίτες και δη τα νέα παιδιά γνωρίζουν την πολιτιστική παράδοση του νησιού;
Η προσπάθεια να αναδειχθούν ο πολιτιστικός πλούτος, η λαογραφία και οι παραδόσεις του τόπου μας είναι σύνθετη και απαιτητική. Οι πολιτιστικοί σύλλογοι έχουν κατηγορηθεί πολλάκις ότι οργανώνουν μόνο πανηγύρια… Όμως τα πανηγύρια αναδεικνύουν όλες αυτές τις πτυχές των παραδόσεων και εθίμων του κάθε τόπου. Πλέον, με τις προσπάθειες της ομοσπονδίας, μέσα από φυλλάδια, διαλέξεις κλπ. τα πανηγύρια αυτά, έχουν εμπλουτιστεί με αναφορές στην ιστορία των χωριών, στον παραδοσιακό τρόπο ζωής…
Προσπαθούμε να αναβιώσουμε αυτή την παράδοση του νησιού με κάθε δυνατό τρόπο. Στοχεύουμε να εδραιώσουμε στη συνείδηση του κόσμου ότι πρέπει να αναβιώσουμε τους παραδοσιακούς μας χορούς, τη μουσική και τα έθιμά μας. Είναι επιτακτική ανάγκη να επιστρέψουμε στις ρίζες μας. Η κουλτούρα μας έχει αλλοιωθεί, έχει κρητικοποιηθεί σχεδόν εξολοκλήρου…
Τα τελευταία χρόνια έχουν επικρατήσει στη Ρόδο τα κρητικά ακούσματα με αποτέλεσμα να αναγκάζονται πολιτιστικοί σύλλογοι να ακολουθούν τη μόδα. Για να μπορέσει να βγάλει τα έξοδα της μία εκδήλωση, θα πρέπει να παίξει κρητικός λυράρης. Όμως οι σύλλογοι είναι οι τελευταίοι που φταίνε για όλο αυτό που γίνεται. Δεν μπορείς από τη μία μέρα στην άλλη να αλλάξεις εδραιωμένες συνήθειες. Θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο σε οργανωμένη βάση, με τη συμμετοχή όλων των αρμόδιων φορέων. Τόσο η Περιφέρεια όσο και ο δήμος θα πρέπει να στηρίξουν την προσπάθεια της αναβίωσης της μουσικοχορευτικής μας παράδοσης και του πολιτισμού του τόπου μας γενικότερα. Θα πρέπει π.χ. να «φιλτράρονται» οι εκδηλώσεις που στηρίζουν ώστε να αποφεύγουν να χρηματοδοτούν εκδηλώσεις οι οποίες δεν προάγουν την κουλτούρα και τον πολιτισμό της Ρόδου και της Δωδεκανήσου. Μόνο έτσι θα καταπολεμηθεί η μάστιγα της υιοθέτησης ξένων προτύπων. Υπήρξαν πολλές περιπτώσεις όπου οι σύλλογοι της Ρόδου εκπροσώπησαν το νησί σε εκδηλώσεις εκτός νομού και έπαιζαν κρητικά. Παντού ακούγονται κρητικά… Επιτρέψτε μου να πω, ότι η Ομοσπονδία έχει άριστες σχέσεις με το σύλλογο Κρητών Ρόδου. Και εκείνοι διαπιστώνουν την ολοκληρωτική επικράτηση των κρητικών ακουσμάτων. Ως Ομοσπονδία προσπαθούμε να τελειώσει αυτή η μόδα, αλλά δεν μπορούμε να το καταφέρουμε μόνοι μας. Είναι μεγάλη ανάγκη να διατηρήσουμε την τοπική μας νησιωτική παράδοση ζωντανή, να αξιοποιήσουμε σωστά όλα τα δεδομένα της πολιτιστικής μας ταυτότητας, προκειμένου να σταματήσει η αλλοίωσή της.
• Ποιο είναι το βασικό σας σχέδιο για να φέρετε και πάλι στο προσκήνιο τη μουσικοχορευτική παράδοση της Ρόδου;
Είμαστε σε συνεργασία με την Περιφέρεια και τον ίδιο τον Περιφερειάρχη ώστε να δημιουργήσουμε τη δική μας παραδοσιακή ορχήστρα που θα αποτελείται από Ροδίτες μουσικούς. Αυτή την ορχήστρα θα την πλαισιώνουν νέα παιδιά και κυρίως απόφοιτοι του μουσικού σχολείου, το οποίο κάνει άριστη δουλειά και παράγει μουσικούς οι οποίοι γνωρίζουν πολύ καλά τη μουσική παράδοση της Ρόδου. Θα φέρουμε κοντά μας και τους παλιούς μουσικούς που έχουν απομείνει στη Ρόδο… Στόχος μας είναι αυτή η ορχήστρα να πλαισιώνει τα χορευτικά συγκροτήματα στις διάφορες εκδηλώσεις. Βρισκόμαστε λοιπόν σε αυτή τη διαδικασία, η οποία ελπίζω ότι θα ολοκληρωθεί και θα καταφέρουμε να αναδείξουμε τη δική μας πλούσια μουσική κληρονομιά. Σήμερα πέρα από δυο, τρεις ροδίτικους χορούς δικούς μας δεν χορεύουμε κανένα άλλο…
• Υπάρχουν ευτυχώς πολλοί πολιτιστικοί σύλλογοι στο νησί. Θα μπορούσαν κάτω από την ομπρέλα της Ομοσπονδίας να αναδείξουν τα ήθη, τα έθιμα και τις τοπικές παραδόσεις;
Όπως ανέφερα, το τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ρόδος είναι η εισαγωγή και υιοθέτηση των ξενόφερτων συνηθειών. Στη διαμόρφωση της τάσης αυτής έχει διαδραματίσει όλα αυτά τα χρόνια καθοριστικό ρόλο ο τουρισμός. Ευτυχώς έχουμε καταφέρει να υπάρχουν σε αρκετά από τα διοικητικά συμβούλια των πολιτιστικών συλλόγων στα χωριά και νέα παιδιά που ενδιαφέρονται για τη διάσωση της μουσικοχορευτικής μας παράδοσης, των ηθών και εθίμων μας.
Ευτυχώς ακόμη στα χωριά αναβιώνουν τα τοπικά έθιμα. Δεν θα κουραστώ να λέω ότι πρέπει να αγωνιστούμε για να μην ξεχάσουμε τις ρίζες μας. Στην πόλη έχουμε ξεχάσει τα πάντα… Οι νέοι δεν γνωρίζουν τίποτε για τον τρόπο ζωής των παππούδων τους. Η συνεχής υιοθέτηση ξένων προτύπων δυστυχώς έχει αλλοιώσει τα πάντα. Πρέπει να αντιστραφεί όλο αυτό που συμβαίνει, γι΄αυτό και χρειαζόμαστε τη συνεργασία και τη συμπαράσταση όλων των εμπλεκόμενων φορέων..
Οφείλω να πω ότι η Ομοσπονδία μας απαριθμεί 48 συλλόγους οι περισσότεροι από τους οποίους εδρεύουν στα χωριά. Εχουμε επισκεφθεί τους περισσότερους από αυτούς και διαπιστώνουμε κάθε φορά ότι το επίπεδο είναι υψηλό. Υπάρχουν σύλλογοι οι οποίοι μπορούν να συναγωνιστούν μεγάλους και αναγνωρισμένους συλλόγους σε όλη την Ελλάδα. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που δίνει κουράγιο στην ομοσπονδία να συνεχίσει την προσπάθεια της. Υπάρχουν σύλλογοι που με νύχια και δόντια προσπαθούν να σώσουν την παράδοσή μας και το μόνο που χρειάζεται είναι η αλληλοβοήθεια και η υποστήριξη. Η βοήθεια μεταξύ των συλλόγων είναι δεδομένη σε ό,τι και αν χρειαστεί. Χρειαζόμαστε τη βοήθεια από το Δήμο και την Περιφέρεια για να αναδειχθούν οι πολιτιστικοί σύλλογοι που παράγουν έργο… Πρέπει όμως να γίνει δουλειά και στα σχολεία… Για να γνωρίζουν τα παιδιά και να μην υιοθετούν τόσο εύκολα τα ξενόφερτα πρότυπα, θα πρέπει να γίνεται έστω και μία ώρα τη βδομάδα μάθημα για τον πολιτισμό και τις παραδόσεις του τόπου μας.
• Ο Πολιτισμός μπορεί να λειτουργήσει ως ενισχυτής του τουρισμού;
Απολύτως… Ο τουρίστας δεν ενδιαφέρεται πλέον μόνο για τον ήλιο και τη θάλασσα. Αυτά μπορεί να τα βρει και αλλού. Πλέον οι ξένοι επισκέπτες μας έρχονται διαβασμένοι και θέλουν να δουν από κοντά τα ήθη και τα έθιμά μας, να βιώσουν μία ξεχωριστική πολιτιστική εμπειρία… Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι στις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται κάθε καλοκαίρι στα χωριά, συμμετέχουν πολλοί τουρίστες. Το πολιτιστικό καλεντάρι της ομοσπονδίας μας διανέμεται μέσα από γραφεία πληροφοριών, τουριστικά πρακτορεία ενώ υπάρχει και στο διαδίκτυο. Ο ξένος επισκέπτης θέλει να δει και να ζήσει την κουλτούρα μας… Ο πολιτιστικός τουρισμός αποτελεί άλλωστε μία από τις δημοφιλέστερες εναλλακτικές μορφές τουρισμού… Όταν λοιπόν έχουμε να δείξουμε κάτι διαφορετικό από τα καθιερωμένα, προσελκύουμε και κόσμο με εξειδικευμένα ενδιαφέροντα. Ο τουρίστας θέλει να γνωρίζει τον τρόπο ζωής του προορισμού που επιλέγει.
• Κύριε Εγγλέζο, η γιορτή γιαπρακιού στη Σάλακο είναι μία από τις πιο επιτυχημένες εκδηλώσεις στη Ρόδο. Η γαστρονομία μπορεί να είναι μέρος της πολιτιστικής παράδοσης ενός τόπου;
Η γαστρονομία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσής μας. Ένα από τα μεγάλα γαστρονομικά φεστιβάλ του καλοκαιριού είναι και η γιορτή γιαπρακιού στη Σάλακο. Ως πρόεδρος και του Πολιτιστικού Συλλόγου της Σαλάκου, είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος που καταφέραμε να αναδείξουμε αυτή τη γιορτή και κυρίως μία ροδίτικη γαστρονομική πρόταση ακόμη και στο εξωτερικό. Το γιαπράκι δεν λείπει ποτέ από το κυριακάτικο τραπέζι των Σαλακενών. Έτσι πήραμε την έμπνευση για τη γιορτή αυτή η οποία εδώ και μία δεκαετία σχεδόν καταγράφει μεγάλη επιτυχία.
Εξίσου σημαντική επιτυχία είχε πέρυσι και η γαστρονομική βραδιά αφιερωμένη στα Γιαπράκια της Σαλάκου και στη Ροδίτικη κουζίνα που διοργανώθηκε στην Αθήνα στο πλαίσιο του το Slow food, Convinium of Attica. Τα σαλακενά γιαπράκια άφησαν τις καλύτερες εντυπώσεις και έτσι μας έγινε πρόταση να παρουσιάσουμε τον τρόπο παρασκευής τους στο εξωτερικό. Την «10η Γιορτή Γιαπρακιού 2017» θα τιμήσει με την παρουσία του ο Κοσμήτορας του Slow Food Αττικής Γρηγόρης Χριστοδούλου και η δημοσιογράφος γεύσης Κατερίνα Βονάτσιου, εκπροσωπώντας το έντυπο Athens Voice.
Φέτος η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου. Στο πάρκο του Αγ. Γεώργιου Σαλάκου στις 20:30 θα διοργανωθεί η μεγάλη παραδοσιακή γιορτή με ντόπιους καλλιτέχνες και τα χορευτικά σχήματα από τους συλλόγους, Τερψιχόρη των Καλυθιών και του Πολιτιστικού Συλλόγου Σαλακου. Τους ντόπιους καλλιτέχνες θα πλαισιώσει η Ιωάννα Λεγάκη και στο βιολί θα είναι ο Μαυρουδής Αντωνίου. Οι χιλιάδες επισκέπτες θα απολαύσουν τα μοναδικά Σαλακενά Γιαπράκια δωρεάν.
Την προηγούμενη μέρα οι γυναίκες της Σαλάκου θα παρασκευάσουν τα παραδοσιακά γιαπράκια με περισσή φροντίδα και μεράκι ενώ φέτος για πρώτη φορά θα συμμετέχουν τουριστικοί επισκέπτες οι οποίοι θα έχουν μία μοναδική και αυθεντική γαστρονομική βιωματική εμπειρία. Κορίτσια 10 ετών έως γυναίκες 90 ετών θα ετοιμάσουν 110 κατσαρόλες με γιαπράκια. Θα είναι μία ιεροτελεστία η οποία θα συνοδεύεται με μουσική, χορό και τραγούδι μέχρι πρωίας…