Δεκτή η αγωγή χρησικτησίας δύο κατοίκων της Ιαλυσού κατά του Ελληνικού Δημοσίου

Με την υπ’ αριθμ. 228/2022 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Δωδεκανήσου ευδοκίμησε αγωγή χρησικτησίας που άσκησαν δύο κάτοικοι της Ιαλυσού κατά του Ελληνικού Δημοσίου.
Πιο συγκεκριμένα, το δικαστήριο απέρριψε την έφεση που άσκησε το Ελληνικό Δημόσιο και έκρινε ότι στο πρόσωπο του ημεδαπού συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την μεταγραφή στην ιδιοκτησία του ακινήτου του Ελληνικού Δημοσίου στο οποίο ασκεί και ασκούσε πράξεις νομής από 30ετίας.
Πρόκειται μια πρωτότυπη απόφαση, σπάνια, καθώς ο κανόνας θέλει τα ακίνητα του Ελληνικού Δημοσίου να μην είναι δεικτικά χρησικτησίας
Για τα ακίνητα που ανήκουν ή τα διεκδικεί το Ελληνικό Δημόσιο ως ανήκοντα σε αυτό όπως είναι γνωστό δεν μπορεί να προβληθεί η κτήση της κυριότητας με χρησικτησία και συνεπώς δεν μπορεί ένας ιδιώτης να ισχυριστεί ότι απέκτησε την κυριότητα ενός ακινήτου το οποίο ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο.
Σημαντική ρωγμή στις διατάξεις για την προστασία των δημοσίων κτημάτων επέφερε η διάταξη του άρθρου 4 του Ν. 3127/2003, με την οποία επαναφέρεται ο θεσμός της κτήσης κυριότητας με ανεπίληπτη νομή του βυζαντινορωμαϊκού δικαίου και αναγνωρίζεται δικαίωμα κυριότητας στα αστικά ακίνητα στο νομέα του υπό συγκεκριμένους όρους.
Με το άρθρο 4 του Ν. 3127/2003 “Τροποποίηση και συμπλήρωση των Νόμων 2308/1995 και 2664/1998 για την Κτηματογράφηση και το Εθνικό Κτηματολόγιο και άλλες διατάξεις” ορίζονται τα εξής: “Σε ακίνητο που βρίσκεται μέσα σε σχέδιο πόλεως ή μέσα σε οικισμό που προϋφίσταται του έτους 1923 ή μέσα σε Οικισμό κάτω των 2.000 κατοίκων, που έχει οριοθετηθεί, ο νομέας του θεωρείται κύριος έναντι του Δημοσίου εφόσον: α) νέμεται, μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού, αδιαταράκτως για δέκα (10) έτη το ακίνητο, με νόμιμο τίτλο από επαχθή αιτία, υπέρ του ίδιου ή του δικαιοπαρόχου του, που έχει καταρτισθεί και μεταγραφεί μετά την 23-02-1945, εκτός εάν κατά την κτήση της νομής βρισκόταν σε κακή πίστη, ή β) νέμεται, μέχρι την έναρξη ισχύος του Νόμου αυτού, το ακίνητο αδιαταράκτως για χρονικό διάστημα τριάντα (30) ετών, εκτός εάν κατά την κτήση της νομής βρισκόταν σε κακή πίστη. Στο χρόνο νομής που ορίζεται στις περιπτώσεις α’ και β’ προσμετράται και ο χρόνος νομής των δικαιοπαρόχων που διανύθηκε με τις ίδιες προϋποθέσεις.
Σε κακή πίστη βρίσκεται ο νομέας, εφόσον δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 1042 του ΑΚ”. “Οι διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζονται για ακίνητο εμβαδού μέχρι 2.000 τ.μ.
Για ενιαίο ακίνητο εμβαδού μεγαλύτερου των 2.000 τ.μ., οι διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζονται μόνον εφόσον στο ακίνητο υφίσταται κατά την 31-12-2002 κτίσμα που καλύπτει ποσοστό τουλάχιστον τριάντα τοις εκατό (30%) του ισχύοντος συντελεστή δόμησης στην περιοχή” (§ 2).
Με τις διατάξεις αυτές, που αποτελούν κοινό δίκαιο, το οποίο, καθώς υπαγορεύτηκε από το γενικότερο συμφέρον, ισχύει σε όλη την επικράτεια, επομένως και στη Δωδεκάνησο θεσπίζεται εξαίρεση από τον κανόνα ότι επί δημοσίων κτημάτων νομέας κατά πλάσμα του νόμου είναι το Δημόσιο και ότι αυτά είναι ανεπίδεκτα κτητικής ή αποσβεστικής παραγραφής.
Στην από 15-05-2018 αγωγή του οι ενάγοντες εξέθεσαν ότι δυνάμει άτυπης δωρεάς του πατρός τους το έτος 1991 περιήλθε σε αυτούς, εξ αδιαιρέτου, τμήμα οικοπέδου εμβαδού 1.342,95 τ.μ, μετά της σε αυτό ευρισκομένης ισογείου οικίας, επιφάνειας 96,17 τ.μ και τριών αποθηκών συνολικής αυτών επιφάνειας 41,24, που κείται στη θέση “Μπαμπακιές” εντός του οικισμού Πλατανιών, φέρεται δε να ανήκει, σύμφωνα με το Κτηματολόγιο, στο εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο, ως διάδοχο του Ιταλικού Δημοσίου, πλην όμως το εν λόγω τμήμα ακινήτου με τα εντός αυτού ευρισκόμενα κτίσματα ανήκε αρχικά στη προγιαγιά των εναγόντων, η οποία το μεταβίβασε λόγω ατύπου δωρεάς στον υιό της (παππού των εναγόντων), ο οποίος το δώρισε περαιτέρω ατύπως στον υιό του (πατέρα των εναγόντων) το έτος 1960, ο δε τελευταίος, περί το έτος 1991, το μεταβίβασε, επίσης συνεπεία ατύπου δωρεάς, στους ενάγοντες κατά ποσοστό εξ αδιαιρέτου σε έκαστο, καθ’ όλο δε το χρονικό διάστημα της υπ’ αυτών κατοχής του ακινήτου, ήτοι πέραν της τριακονταετίας, οι δικαιοπάροχοι των εναγόντων και στη συνέχεια και οι ίδιοι οι ενάγοντες, ασκούσαν επ’ αυτού διακατοχικές πράξεις, συνεχώς και αδιατάρακτα, με διάνοια κυρίων και με καλή πίστη.
Επί της άνω αγωγής, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, το οποίο δίκασε αντιμωλία των διαδίκων κατά την τακτική διαδικασία, εξέδωσε οριστική απόφασή του, με την οποία έκανε δεκτή την αγωγή.
Το δικαστήριο έκρινε ότι οι ενάγοντες ποτέ δεν ενοχλήθηκαν από οποιονδήποτε και ειδικότερα από τα όργανα του Ελληνικού Δημοσίου, εξαιτίας δε της μακροχρόνιας, αδιατάρακτης νομής, τόσο των ιδίων όσο και των δικαιοπαρόχων τους, ουδέποτε προβληματίστηκαν για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του ακινήτου τους, ενώ το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο ουδέποτε ενδιαφέρθηκε για το επίδικο και ουδέποτε ενήργησε υλικές πράξεις επ’ αυτού, ούτε ενόχλησε τους ενάγοντες ή τους δικαιοπαρόχους τους, καθιστώντας γνωστή την κυριότητά του.
Ενόψει των ανωτέρω, αποδείχθηκε ότι οι ενάγοντες και οι προκάτοχοί τους, όταν επελήφθησαν της νομής του ακινήτου ήταν καλής πίστης, καθώς είχαν την πεποίθηση ότι απέκτησαν την κυριότητα του ακινήτου, χωρίς να τους βαρύνει βαριά αμέλεια ότι δεν απέκτησαν αυτήν, αφού ουδόλως αποδείχθηκε ότι η συμπεριφορά τους παρεξέκλινε από αυτήν του μέσου επιμελούς ανθρώπου, ώστε να εμφανίζεται ασυνήθης και να φανερώνει πλήρη αδιαφορία τους για τυχόν δικαιώματα τρίτων επί του ακινήτου και δη του Ελληνικού Δημοσίου.

Την υπόθεση χειρίστηκε ο δικηγόρος κ. Σάββας Λυριστής.