Υπό έντονη αμφισβήτηση τίθεται τρεις μήνες πριν από το τέλος του έτους ο δημοσιονομικός στόχος για είσπραξη τουλάχιστον 750 εκατ. ευρώ από την αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ. Εκτός από το «σταυρόλεξο» με τον φόρο στην παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών (αξίας 168 εκατ. ευρώ για το 2015 και 230 εκατ. ευρώ για το 2016), το οικονομικό επιτελείο έχει αποκτήσει άλλο έναν μεγάλο «πονοκέφαλο»: Τη σταδιακή κατάργηση του ειδικού καθεστώτος στα νησιά. Ενώ το μέτρο πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή από την προσεχή Πέμπτη (1/10), οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών επικαλούνταν μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα… αδυναμία εφαρμογής του νόμου και έκδοσης της υπουργικής απόφασης, που απαιτείται για να ενεργοποιηθεί το μέτρο. Το «πακέτο» βρίσκεται ήδη στα χέρια του νέου υπουργού Οικονομικών με την ένδειξη «εξαιρετικά επείγον», καθώς αποτελεί έναν ακόμη σκόπελο για τη διαπραγμάτευση. Με τα έσοδα του Προϋπολογισμού να βυθίζονται (σ.σ.: τον Αύγουστο το άνοιγμα έφτασε στα 4,2 δισ. ευρώ έναντι του στόχου και ενώ η φοροκαταιγίδα τώρα αρχίζει) και την εκπλήρωση του αναθεωρημένου δημοσιονομικού στόχου (πρωτογενές έλλειμμα 0,25%) να τίθεται εν αμφιβόλω, η παραμικρή καθυστέρηση ή ολιγωρία στην εφαρμογή των διατάξεων που έχουν ψηφιστεί οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη συζήτηση για λήψη νέων μέτρων.
Η ασάφεια της διάταξης
ΟΠΩΣ παραδέχεται αρμόδια κυβερνητική πηγή μιλώντας στην «Ε», το πρόβλημα με την κατάργηση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ με τους μειωμένους συντελεστές στις νησιωτικές περιοχές της χώρας οφείλεται στην ασάφεια της σχετικής νομοθετικής διάταξης, η οποία, μάλιστα, έχει ήδη τροποποιηθεί μία φορά. Οταν τον περασμένο Ιούλιο ψηφιζόταν για πρώτη φορά το μέτρο, η διάταξη είχε την ακόλουθη μορφή: «Οι προβλεπόμενες στις παραγράφους 4, 5 και 6 του άρθρου 21 του Ν. 2859/2000 μειώσεις των συντελεστών καταργούνται σταδιακά ως ακολούθως: Από 1/10/2015 στα αναπτυγμένα τουριστικά νησιά με το υψηλότερο κατά κεφαλή εισόδημα και από 1/6/2016 στα λιγότερο αναπτυγμένα νησιά. Εξαιρούνται της καταργήσεως και παραμένουν σε ισχύ έως τις 31/12/2016 οι ισχύοντες σήμερα συντελεστές ΦΠΑ για τα πλέον απομακρυσμένα νησιά. Με κοινή απόφαση των υπουργών Εσωτερικών, Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Οικονομικών ορίζονται ειδικότερα τα υπαγόμενα στις παραπάνω ρυθμίσεις νησιά της παρ. 4 του όρθρου 2ΐ του Ν. 2859/2000 (Α’ 248)».
Ανεκπλήρωτη
Κατόπιν εορτής, δηλαδή μετά την ψήφιση της διάταξης, έγινε αντιληπτό από την κυβέρνηση ότι η σταδιακή εφαρμογή του μέτρου με αυτή τη μορφή δεν μπορεί να υλοποιηθεί. Ο λόγος; Ο νόμος παρέπεμπε σε συγκρίσεις βάσει του κατά κεφαλήν εισοδήματος. Ομως, στοιχεία η Ελληνική Στατιστική Αρχή για το κατά κεφαλήν εισόδημα σε επίπεδο δήμου δεν διαθέτει. Η Μύκονος και η Κίμωλος ανήκουν στον ίδιο νομό, όμως δεν έχουν το ίδιο κατά κεφαλήν εισόδημα. Αυτό, βέβαια, μπορεί να το… υποθέσει κάποιος εμπειρικά, αλλά πουθενά δεν αποτυπώνεται. Ακόμη και τα στοιχεία σε επίπεδο νομού παραπέμπουν στο 2012, έκτοτε, όμως, έχουν μεσολαβήσει δύο μνημόνια και τρία χρόνια ύφεσης. Το πρόβλημα κατέστη σαφές στην πολιτική ηγεσία, η οποία με τον εφαρμοστικό νόμο του Αυγούστου προχώρησε σε τροποποίηση της διάταξης. Ετσι, η σημερινή της μορφή έχει ως εξής: «Οι προβλεπόμενες στις παραγράφους 4,5 και 6 του άρθρου n του Ν. 2859/2000 μειώσεις των συντελεστών ΦΠΑ καταργούνται σταδιακά ως ακολούθως: Από 1/10/2015 στην πρώτη ομάδα νησιών, από 1/6/2016 στη δεύτερη ομάδα νησιών και από 1/1/2017 στα υπόλοιπα νησιά. Με κοινή απόφαση των υπουργών Εσωτερικών, Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Οικονομικών ορίζονται ειδικότερα τα υπαγόμενα στις παραπάνω ρυθμίσεις νησιά της παρ. 4 του άρθρου 21 του Ν. 2859/2000».
Από το ένα άκρο ο… νομοθέτης έφτασε στο άλλο. Από την παραπομπή σε ένα οικονομικό μέγεθος το οποίο δεν υπάρχει, φτάσαμε σε μια διάταξη που απαιτεί τη σταδιακή υλοποίηση ενός μέτρου και μάλιστα σε βάθος 15 μηνών χωρίς κανένα κριτήριο. Πρακτικά, καλούνται να νομοθετήσουν οι νέοι υπουργοί Οικονομικών και Εσωτερικών με… απόφαση. Τι φοβουνται αρμοδια κυβερνητικά στελέχη; Κύμα προσφυγών από τους τοπικούς παράγοντες που θα βρεθούν στο… πρώτο κύμα. Εστω και για λόγους ισορροπιών στο εσωτερικό του νησιού οι τοπικοί άρχοντες θεωρείται δεδομένο ότι θα αμφισβητήσουν το όποιο κριτήριο. Οι υπηρεσιακοί παράγοντες είχαν βάλει διάφορα σενάρια στο τραπέζι μέχρι και πριν από την ημερομηνία των εκλογών. Από το φορολογητέο εισόδημα έως την… απόσταση από την πρωτεύουσα. Και τα δύο κριτήρια προκαλούν προβλήματα. Υπάρχουν απομακρυσμένα νησιά που «βυθίζονται» από τους εύπορους τουρίστες και άλλα που αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματα με τα μεταναστευτικά κύματα. Υπάρχουν επιχειρήσεις που θησαυρίζουν στη Μύκονο και τη Σαντορίνη, αλλά διατηρούν τη φορολογική έδρα τους στην Αθήνα, με αποτέλεσμα το δηλούμενο εισόδημα στη Μύκονο να είναι ανύπαρκτο.
Αμφισβήτηση των δανειστών
ΕΚΤΟΣ από την οργή των τοπικών παραγόντων, οι νέοι υπουργοί θα αντιμετωπίσουν και την αμφισβήτηση των δανειστών. Ελλείψει στοιχείων, δεν θα είναι εύκολο να τεκμηριώσει το νέο οικονομικό επιτελείο πόσα νησιά θα πρέπει να μπουν στο «πρώτο κύμα», έτσι ώστε να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι. Επίσης, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι δανειστές θα αντιμετωπίσουν το θέμα ΦΠΑ συνολικά. «Δεν εφαρμόσατε ακόμη τον ΦΠΑ στην εκπαίδευση, ενώ έπρεπε να ισχύσει από τις 20 Ιουλίου, δεν έχετε αποσαφηνίσει το καθεστώς με τον ΦΠΑ στα νησιά» θα είναι το επιχείρημά τους.
Ποια είναι τα νησιά για τα οποία γίνεται όλη αυτή η ιστορία; Ο κώδικας του ΦΠΑ τα απαριθμεί: Λέσβος, Χίος, Σάμος, Δωδεκάνησα, Κυκλάδες Θάσος, Σαμοθράκη, Βόρειες Σποράδες και Σκύρος. Η οικονομική διακύβευση είναι πολύ μεγάλη, καθώς σε όλα αυτά τα νησιά οι συντελεστές του φόρου μειώνονται 30%. Συγκεκριμένα, στα νησιά εφαρμόζονται σήμερα συντελεστές 4,5%, 9% και 16%, αντί για 6%, 13% και 23%.
