Επί θύραις βρίσκεται η μεγάλη μεταρρύθμιση του Aσφαλιστικού, για την οποία έχει δεσμευτεί η κυβέρνηση.
Μπροστά στα ελλείμματα των Ταμείων και στην υποχρέωση για περιστολή της κρατικής συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 450 εκατ. ευρώ φέτος και 1,8 δισ. το 2016, στο τραπέζι βρίσκονται, σύμφωνα με πληροφορίες, σενάρια για κλιμακωτές περικοπές των συντάξεων (άθροισμα κύριας και επικουρικής) άνω των 1.000 ευρώ.
Αναμένονται παρεμβάσεις στις υψηλές συντάξεις άνω των 1.500 ευρώ, που εκτιμάται πως μπορεί να φτάσουν στο 6%, ποσοστό που αναμένεται να κλιμακώνεται γύρω στο 10% για αποδοχές άνω των 2.000 ευρώ. Αν με τις περικοπές στις υψηλές συντάξεις δεν εξασφαλίζονται οι δημοσιονομικοί στόχοι, τότε οι μειώσεις αναμένεται να επεκταθούν και σε ποσά 1.000 – 1.500 ευρώ, με τα σενάρια να κάνουν λόγο για «ψαλίδι» κοντά στο 3%. Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες δεν αποκλείεται να ενισχυθούν, ως αντιστάθμισμα, κατώτατες συντάξεις, αν το επιτρέπουν τα δημοσιονομικά.
Ο υπουργός Εργασίας, Γ. Κατρούγκαλος, δήλωσε την Παρασκευή πως δεν πρόκειται να εφαρμόσει οριζόντιες μειώσεις και ότι το νέο σύστημα θα εξασφαλίζει την κοινωνική αναδιανομή υπέρ των μικρών και μεσαίων εισοδημάτων. Στην ατζέντα και οι σαρωτικές αλλαγές στη δομή του συνταξιοδοτικού συστήματος, με βάση το πόρισμα της επιτροπής σοφών.
Το επικρατέστερο σενάριο προβλέπει εθνική σύνταξη χωρίς εισοδηματικά κριτήρια με χρηματοδότηση από τη φορολογία, ανταποδοτική σύνταξη με «ατομικούς λογαριασμούς» και πρόσθετο εισόδημα από επαγγελματικά Ταμεία.
Το προωθούμενο μοντέλο προβλέπει επίσης ενοποίηση κύριας και επικουρικής σύνταξης και ενιαιοποίηση κανόνων για εισφορές και παροχές, με στόχο να δημιουργηθεί ένα ομοιόμορφο σύστημα και να εκλείψει ο κατακερματισμός των διαφόρων ασφαλιστικών καθεστώτων.
Το ήπιο & το σκληρό σενάριο για 911.500 συνταξιούχους
Κλιμακωτές περικοπές στις συντάξεις άνω των 1.000 ευρώ και σαρωτική αναμόρφωση του συνταξιοδοτικού συστήματος περιλαμβάνει η δύσκολη ατζέντα του Οκτωβρίου για το Ασφαλιστικό. Μπροστά στα ελλείμματα των Ταμείων και τη δέσμευση για περιστολή της κρατικής συνταξιοδοτικής δαπάνης, στο τραπέζι βρίσκονται, σύμφωνα με πληροφορίες, σενάρια για «ψαλίδι» έως 6% καταρχήν στις συντάξεις 1.500 – 2.000 ευρώ, που θα κλιμακώνεται γύρω στο 10% για αποδοχές (άθροισμα κύριας και επικουρικής) άνω των 2.000 ευρώ. Αν με τις περικοπές στις υψηλές συντάξεις δεν εξασφαλίζονται οι δημοσιονομικοί στόχοι, τότε οι μειώσεις αναμένεται να επεκταθούν και σε ποσά 1.000 – 1.500 ευρώ, με τα σενάρια να κάνουν λόγο για «ψαλίδι» κοντά στο 3%.
450 εκατ. ευρώ
Ειδικοί, ωστόσο, της κοινωνικής ασφάλισης εκτιμούν πως δεδομένων και των στόχων για μείωση της δαπάνης κατά 450 εκατ. ευρώ για φέτος και 1,8 δισ. ευρώ το 2016, οι περικοπές δεν αποκλείεται να είναι μεγαλύτερες και να κυμαίνονται μεσοσταθμικά στο 11% αν επικεντρωθούν σε αποδοχές άνω των 1.000 ευρώ ή κοντά στο 6% αν αφορούν το σύνολο των συνταξιούχων. Ακραία σενάρια δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο υψηλότερων περικοπών, μέχρι και 15%, όπως επίσης και επιβολή πλαφόν αποδοχών κοντά στα 2.000 ευρώ.
Ο υπουργός Εργασίας, Γ. Κατρούγκαλος, δήλωσε την Παρασκευή πως δεν πρόκειται να εφαρμόσει οριζόντιες μειώσεις και ότι το νέο σύστημα θα εξασφαλίζει την κοινωνική αναδιανομή υπέρ των μικρών και μεσαίων εισοδημάτων. Ο ίδιος έχει πει πως «αν χρειαστεί ψαλίδισμα, αυτό θα πέσει μόνο στις μεγάλες συντάξεις», ενώ στους στόχους είναι να αποφευχθεί η εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εργασίας, οι συνταξιούχοι με εισόδημα πάνω από 1.500 ευρώ δεν υπερβαίνουν τους 360.000 και είναι το 13,5% του συνόλου. Αν προστεθούν και όσοι εισπράττουν από 1.000 -1.500 ευρώ τότε φτάνουν στους 911.500 (34,3% του συνόλου), οι οποίοι απολαμβάνουν περίπου το 60% της συνολικής συνταξιοδοτικής δαπάνης. Πέρα από τις παρεμβάσεις στις καταβαλλόμενες συντάξεις, η μεγάλη μεταρρύθμιση του Οκτωβρίου περιλαμβάνει σαρωτικές αλλαγές στη δομή του συνταξιοδοτικού συστήματος. Βάση για τις εκ βάθρων αλλαγές θα είναι το πόρισμα της επιτροπής σοφών που συστάθηκε πριν από τις εκλογές. Το επικρατέστερο σενάριο προβλέπει την καθιέρωση εθνικής σύνταξης χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, με χρηματοδότηση από τη φορολογία. Το ποσό θα προσδιορίζεται από δείκτες που συναρτώνται με το κατώφλι της σχετικής φτώχειας (σήμερα στα 400 ευρώ). Σε αυτήν θα προστίθεται ανταποδοτική σύνταξη με «ατομικές μερίδες».
Οι εργαζόμενοι θα έχουν «ατομικούς λογαριασμούς» και η σύνταξή τους θα υπολογίζεται με βάση το ύψος των εισφορών που έχουν καταβάλλει. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως τα ποσοστά αναπλήρωσης που ισχύουν θα μειωθούν ειδικά για τους νέους ασφαλισμένους, όσους δηλαδή πρωτοασφαλίστηκαν μετά την 1/1/1993. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν εισηγήσεις για περιορισμό του ποσοστού αναπλήρωσης στο 50% με 55% του συντάξιμου μισθού από 70% που είναι σήμερα. Για πρόσθετο εισόδημα οι ασφαλισμένοι θα πρέπει να καταφεύγουν σε επαγγελματικά Ταμεία.
Το προωθούμενο μοντέλο, που προβλέπει επίσης ενοποίηση κύριας και επικουρικής σύνταξης, θα αφορά κυρίως τους νέους ασφαλισμένους, για τους οποίους υπάρχει δυνατότητα δημιουργίας «ατομικών λογαριασμών», αλλά δεν αποκλείεται να επεκταθεί και σε μερίδα παλιών ασφαλισμένων με μεταβατική περίοδο. Οι παλιοί ασφαλισμένοι (πριν το 1993) θα υποστούν ενιαιοποίηση κανόνων για εισφορές και παροχές, με ενιαίο μοντέλο υπολογισμού συντάξεων, στο πλαίσιο και της ενοποίησης των Ταμείων σε μία ή το πολύ τρεις οντότητες. Στόχος είναι να εκλείψει ο κατακερματισμός των ασφαλιστικών καθεστώτων, με εξάλειψη των ενδιάμεσων διατάξεων, όπου αυτό δεν οδηγεί σε ακραίες αρρυθμίες. Οι αλλαγές αναμένεται να συνοδευτούν από παρεμβάσεις στο σύστημα είσπραξης εισφορών με σύνδεση με τις φορολογικές δηλώσεις, ώστε να βελτιωθεί η εισπραξιμότητα και να αντιμετωπιστεί η εισφοροδιαφυγή.
Στο στόχαστρο
«Στο τραπέζι είναι εκ νέου το ψαλίδι στις συντάξεις, με τον λογαριασμό να πηγαίνει ξανά στους πολίτες. Στο στόχαστρο έχουν μπει όσοι προέρχονται από τις ΔΕΚΟ και τις τράπεζες, που είχαν πληρώσει για πολλά χρόνια εξαιρετικά υψηλές εισφορές, προσδοκώντας μια ικανοποιητική σύνταξη. Τιμωρούνται με συνεχείς περικοπές. Και σαν να μην έφτανε αυτό, συζητείται η σημαντική μείωση των ποσοστών αναπλήρωσης για τους νυν εργαζόμενους», τονίζει ο Γιώργος Κωνσταντινόπουλος, αντιπρόεδρος της ΟΤΟΕ.
Για τους «παλιούς»
Υπολογισμός αποδοχών με ενιαίο μοντέλο
Στους μεγάλους χαμένους της μεταρρύθμισης που αναμένεται να προχωρήσει με διαδικασίες-εξπρές συγκαταλέγονται οι εργαζόμενοι στα ειδικά Ταμεία (ΔΕΚΟ – Τράπεζες) και οι ανεξάρτητα απασχολούμενοι (γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί) που παραδοσιακά πλήρωναν υψηλότερες εισφορές
και εισέπρατταν μεγαλύτερη σύνταξη. Συνολικά από τις αλλαγές εκτιμάται πως επηρεάζονται περί τα τρία εκατομμύρια σφαλισμένοι
και σχεδόν ένα εκατομμύριο συνταξιούχοι. Ειδικότερα:
• Ασφαλισμένοι που μπήκαν στην αγορά εργασίας πριν από το 1993 και αντιμετωπίζονται με μια πληθώρα καθεστώτων, ενίοτε προνομιακών. Προτείνεται θέσπιση ενιαίου μοντέλου για τον υπολογισμό των συντάξεών τους.
Με δεδομένο πως θα υπάρξει περίοδος χάριτος, στο επίκεντρο βρίσκονται 400.000 άτομα που μπήκαν στην αγορά εργασίας από το 1987 έως το 1992.
• Εργαζόμενοι που μπήκαν στην αγορά εργασίας μετά την 1η Ιανουαρίου 1993. Στο πλαίσιο των αλλαγών αναμένεται να έχουν χαμηλότερο ποσοστό αναπλήρωσης.
• Συνταξιούχοι που λαμβάνουν σύνταξη άνω των 1.000 ευρώ και βρίσκονται στη ζώνη υψηλού κινδύνου για τις επερχόμενες περικοπές.
• Aσφαλισμένοι στα «ειδικά Ταμεία» που έχουν υπαχθεί στο ΙΚΑ αλλά διατηρούν τις καταστατικές τους διατάξεις. Συζητείται να επιταχυνθεί η εξίσωση των εισφορών όλων των μισθωτών με «μοντέλο» ΙΚΑ σε ευρύτερο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
• Eλεύθεροι επαγγελματίες, λόγω του νέου τρόπου υπολογισμού των εισφορών στον ΟΑΕΕ, με σύνδεση των εισφορών με το εισόδημα.
ΕΘΝΟΣ Γιάννης Φώσκολος
