Τήλος: Αυτό είναι το πραγματικό success story

Και μιλώντας για αναπτυξιακά εργαλεία, εφέτος έγινε και το μπαμ στον τουρισμό: “Αυτό το καλοκαίρι είχαμε τη μεγαλύτερη τουριστική κίνηση, αγγίζει τα ποσοστά της προ κρίσης εποχής.

Οι 25000 αφίξεις μαζί με τα κότερα, πιστέψτε με, δεν είναι μεγάλο νούμερο. Μπορούμε καλύτερα, ειδικά για μία τουριστική περίοδο που αρχίζει τον Μάιο και ολοκληρώνεται τον Οκτώβρη. Μπορούμε και τις 50.000 αφίξεις!”

Ο στόχος όμως δεν είναι να ζει το νησί μόνο από τον τουρισμό: “Θέλουμε να πετύχουμε αύξηση του πληθυσμού που ζει μόνιμα πάνω στο νησί. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με μόνιμες θέσεις εργασίας σε επιχειρήσεις του πρωτογενούς τομέα αλλά και στον τουρισμό, εφόσον εξασφαλιστεί η επιμήκυνση της τουριστικής σεζόν. Ο τουρισμός όμως πρέπει να σταματήσει να είναι μονοκαλλιέργεια, όχι μόνο για την Τήλο αλλά για όλη την Ελλάδα. Η καταστροφή της χώρας είναι ότι δεν έχουμε παραγωγή. Δεν υπήρχε μεγαλύτερη μπανανόφλουδα από αυτή που μας έριξαν με τις επιδοτήσεις που εν τέλει έγιναν πολυτελή αυτοκίνητα και τίποτα άλλο”.

Και αναλύει ένα πραγματικά επαναστατικό στόχο: “Έχουμε κάνει ήδη άνοιγμα για καλλιέργειες αρωματικών φυτών, βοτάνων κτλ. Ένα μεγάλο μου όνειρο είναι η καθολική απαγόρευση των φυτοφαρμάκων στο νησί. Δεν υπάρχει όμως νομοθετικό πλαίσιο.

Πρέπει να το υιοθετήσει η κοινωνία και αυτό είναι πολύ δύσκολο. Και πρέπει επιτέλους η τοπική αυτοδιοίκηση να λειτουργεί ως μικρό κυβερνείο. Να παίρνουμε τα ποσοστά που πρέπει από αυτά που παράγονται στο νησί και να τα κάνουμε έργα. Και να μου επιτρέπεις, κυρία κεντρική εξουσία, να νομοθετώ”. Αλήθεια, ποιος μπορεί να διαφωνήσει μ’ όλα αυτά;

Πίσω στο νησί, μπήκαμε στο αυτοκίνητο του Στάθη Κοντού, του ανθρώπου που είναι το δεξί χέρι της Μαρίας Καμμά στο δήμο της Τήλου. Ειρήσθω εν παρόδω, άλλη μία “λοξή” περίπτωση. Κάτοικος Τήλου έγινε τα τελευταία τρία χρόνια. Έστειλε το βιογραφικό του στη δήμαρχο, η Καμμά τον κάλεσε και τον προσέλαβε. Ο ίδιος παντρεύτηκε εν συνεχεία ντόπια και έγινε ένα σώμα-μια ψυχή με το νησί.

Στα βόρεια της Τήλου, πάνω σ’ ένα μικρό ύψωμα, βρίσκεται η ανεμογεννήτρια, το έργο το οποίο θα εξασφαλίσει την ενεργειακή αυτονομία του τόπου και έκανε να ακουστεί το όνομα του νησιού στα πέρατα της Ευρώπης.

Ο Στάθης μας εξηγεί: “Η κατασκευή τελείωσε πέρυσι και το συνολικό κόστος έφτασε τα 15 εκατομμύρια ευρώ. Τα 11 από αυτά δόθηκαν από τα ευρωπαϊκά ταμεία, τα υπόλοιπα από ιδιώτη, συγκεκριμένα από ελληνική εταιρία που έχει τοποθετήσει και τα φωτοβολταϊκά στο νησί. Ήταν προϋπόθεση για να προχωρήσει το έργο. Έπρεπε κάποιο ποσό να καλυφθεί από ιδιωτική πρωτοβουλία αλλιώς δεν θα μπορούσαμε να πάρουμε τα χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η εταιρία πήρε ένα ρίσκο από την άποψη ότι το έργο έχει ένα πειραματικό χαρακτήρα και μάλιστα σε περίοδο κρίσης”.

Τι ακριβώς δίνει το έργο από άποψη ενέργειας; “Στο πικ της η ανεμογεννήτρια θα δίνει στο νησί 0,8 μεγαβάτ ενέργεια το χρόνο και μαζί με τα φωτοβολταϊκά θα μπορεί να καλύψει σχεδόν το 100% των ενεργειακών αναγκών. Κατά το χειμώνα επίσης η ενέργεια που θα παράγει θα είναι περισσότερη σε σχέση με αυτή που θα χρειαζόμαστε. Από εκεί και πέρα είναι θέμα του ΔΕΔΔΗΕ πως θα κάνει την κατανομή της παραγόμενης ενέργειας.

Στο μικροδίκτυο της Τήλου ανήκουν επίσης η Κως και η Νίσυρος. Οπότε, ότι ενέργεια παράγουμε εμείς, ο ΔΕΔΔΗΕ μπορεί να τη διανείμει στα άλλα δύο νησιά ανάλογα με τις ανάγκες τους. Το σημαντικό είναι ότι επειδή θα υπάρχουν μεγάλα αποθέματα από πηγές ανανεώσιμες ενέργειας, οι ντιζελομηχανές στη Κω θα δουλεύουν λιγότερο”.

Θέσεις εργασίας; “Μέχρι αυτή τη στιγμή το έργο έχει χαρίσει και δύο θέσεις εργασίας σε Τηλιακούς. Όταν “απλωθεί”, φιλοδοξούμε να χαρίσει και άλλες αφού οι ανάγκες θα μεγαλώσουν. Αυτό το καιρό το σύστημα βρίσκεται στη φάση του τεσταρίσματος, πόσο γρήγορα φορτίζει, πόσο γρήγορα αποφορτίζει, πόση ενέργεια παράγει, τι συμβαίνει σε μία ενδεχόμενη διακοπή ρεύματος.

Η ανεμογεννήτρια είναι τόσο εξελιγμένη που μπορούν ακόμα και να την φρενάρουν ανεξάρτητα από το πόσο φυσάει στο νησί. Η όλη ρύθμιση γίνεται αυτόματα σχεδόν από την Αθήνα, τα πάντα είναι αυτοματοποιημένα άλλωστε”.

Ο τρόπος με τον οποίο η Τήλος απέκτησε πρόσβαση στο σχετικό ευρωπαϊκό κονδύλι συνιστά από μόνος του ένα μικρό success story! “Για να πάρουμε το ευρωπαϊκό κονδύλι, η πρόταση της Τήλου βγήκε πρώτη ανάμεσα σε 70! Το φοβερό είναι ότι την ίδια πρόταση- και μαλιστα σε μεγαλύτερη κλίμακα- την είχαμε καταθέσει και στο ΕΣΠΑ στην Ελλάδα αλλά δεν μας αξιολόγησαν καλά. Μικρύναμε λίγο την κλίμακα, πήγαμε κατευθείαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και βγήκαμε πρώτοι. Οταν έγινε η συνδιάσκεψη στο Παρίσι για την κλιματική αλλαγή πριν από περίπου δύο χρόνια, η Ελλάδα το μόνο χειροπιαστό που είχε να παρουσιάσει ήταν αυτό το έργο. Εμείς δεν κληθήκαμε ποτέ βέβαια”.

Και κάπως έτσι φτάσαμε στις βραβεύσεις αλλά και στην καθολική αναγνώριση: “Το έργο έχει συγκεντρώσει ήδη πολλά βραβεία. Η ευρωπαϊκή επιτροπή χωρίζει τα έργα για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες σε τέσσερις κατηγορίες και δέχεται προτάσεις. Ειδική επιτροπή τα αξιολογεί και ξεχωρίζει 4 από κάθε κατηγορία. Από εκεί και πέρα ψηφίζει ηλεκτρονικά ο κόσμος. Εμείς το 2017 πήραμε το πρώτο βραβείο της επιτροπής αλλά και το βραβείο του κοινού με πολύ μεγάλο ποσοστό. Ο επίτροπος δεν το πίστευε! Πάνω από το 50% ήταν το ποσοστό.

Ήρθε και έλεγξε το έργο κλιμάκιο της ευρωπαϊκής επιτροπής. Τους είδαμε ευχαριστημένους. Ο αρμόδιος επίτροπος μας είπε ότι τον ενδιαφέρει να γίνουν στην Ελλάδα έργα 100 φορές μεγαλύτερα από αυτό της Τήλου. Έτσι, μας ανέλυσε, θα συγκροτηθεί μία πολύ ενδιαφέρουσα νέα οικονομία. Θα αναπτυχθεί, ας πούμε, στην Ευρώπη η τεχνολογία της μπαταρίας στην οποία προς το παρόν πρωτεύουν οι Ιάπωνες. Μια νέα αγορά μέσα στην Ευρώπη”. Μία νέα αγορά που θα έχει ως σημείο αναφοράς τη μικρή Τήλο, συμπληρώνουμε.

Πολύ κοντά στην ανεμογεννήτρια βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα. Είναι ουσιαστικά η κουκίδα του τέλους στην Τήλο, ο δρόμος εκεί τελειώνει. Δεν κατοικείται πλέον αλλά το φροντίζει, σχεδόν σε καθημερινή βάση,ο παπάς του Μεγάλου Χωριού.

Τα κελιά παραμένουν σε πολύ καλή κατάσταση, δείγμα της φροντίδας, ενώ τα έργα συντήρησής του συνεχίζονται παρά το γεγονός ότι το μοναστήρι δεν φιλοξενεί καλόγερους. Ηδη δύο αρχαιολόγοι έχουν αναλάβει τη δύσκολη δουλειά και εργάζονται με αυταπάρνηση όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Το μοναστήρι, που ιδρύθηκε μόλις τρία χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, αποτέλεσε κέντρο ζωής για το νησί τα χρόνια της ακμής του. Ουσιαστικά η κάθε οικονομική συναλλαγή γινόταν με νόμισμα που είχε κόψει το μοναστήρι το οποίο εξελίχθηκε σε σημείο αναφοράς.

“Καρφωμένο” πάνω στα βράχια, επιχείρησε να βρει πολλές φορές πρόσβαση στη θάλασσα έτσι ώστε να βελτιωθεί η επαφή του με τον έξω κόσμο χωρίς όμως ποτέ να τα καταφέρει. Τα σχέδια για πρόσβαση στη λωρίδα της θάλασσας που “αγγίζει” το ύψωμα έμειναν σχέδια και έτσι σταδιακά το μοναστήρι οδηγήθηκε σε παρακμή και μαρασμό.

Πλέον όμως τα πράγματα αρχίζουν και αλλάζουν. Οι ντόπιοι οργανώνουν ανήμερα του Αγίου Παντελεήμονα ένα πανηγύρι που γράφει ιστορία ενώ ολοένα και περισσότεροι τουρίστες το επισκέπτονται για να πάρουν λίγα από τα vibes ηρεμίας που αυτός ο τόπος χαρίζει απλόχερα.

Επιστροφή στα Λιβάδια, στο λιμάνι του νησιού. Το καμπ των προσφύγων απέχει ελάχιστα από το κέντρο, μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα. Η πύλη ανοίγει, αντικρίζουμε ένα καμπ σχεδόν έρημο. Δύο μικρά παιδιά παίζουν αμέριμνα αλλά είναι Ελληνόπουλα που μένουν ακριβώς δίπλα.

Είναι Παρασκευή και οι πρόσφυγες, οι περισσότεροι τουλάχιστον, έχουν μεταβεί στη Ρόδο για δουλειές. Η Αναστασία, επικεφαλής του καμπ που εργάζεται για τη ΜΚΟ “SolidarityNow” μας εξηγεί: “Αυτή την περίοδο βρίσκονται στο καμπ 12 άτομα τα έξι από αυτά παιδιά. Το μεγαλύτερο εξ αυτών σε ηλικία νηπίου. Άλλοι βρίσκονται ένα χρόνο εδώ, άλλοι λιγότερο. Οι περισσότερο τώρα έχουν ταξιδέψει για προσωπικές ανάγκες τους στη Ρόδο.

Στις δομές έχουν δικαίωμα να μείνουν για ένα χρόνο αφότου πάρουν τη θετική απάντηση για το άσυλο. Η κάθε οικογένεια βέβαια, εφόσον έρχεται και η θετική απάντηση, έχει διαφορετικά σχέδια για το μέλλον. Κάποιοι έχουν εφοδιαστεί με διαβατήρια ας πούμε, οπότε έχουν μεγαλύτερο περιθώριο κινήσεων. Οι περισσότεροι που έφυγαν από μας πήγαν κατά κύριο λόγο στη Γερμανία. Εδώ έχουμε μόνο Σύρους, πρόσφυγες πολέμου”.

Με τα παιδιά τι γίνεται; “Πέρυσι είχαμε 14 παιδάκια στο δημοτικό σε τμήμα ένταξης. Και εδώ προσπαθούμε πολύ να απασχολούμε τα παιδιά και όχι μόνο. Κάνουμε ζωγραφική, χειροτεχνία, μουσική. Για τις γυναίκες πλέξιμο και κέντημα. Πέρυσι το καλοκαίρι με μία εθελόντρια οργανώσαμε μαθήματα κολύμβησης”.

Η Τήλος τους έχει αγκαλιάσει; “Οι σχέσεις με την τοπική κοινωνία είναι καλές, δεν έχει παρατηρηθεί κάποιο πρόβλημα όλα αυτά τα τελευταία χρόνια”.

Και όσο για την ίδια; “Βρίσκομαι εδώ δύο χρόνια και δύο μήνες, δεν κατάγομαι από το νησί, ήρθα για τη δουλειά στο καμπ. Έχω προσαρμοστεί πλήρως, η ζωή εδώ μ’ αρέσει, δεν θα μπορούσα να μείνω και διαφορετικά. Δυσκολίες βέβαια υπάρχουν, κυρίως το χειμώνα με τα απαγορευτικά όταν αποκόβεται το νησί, αλλά είναι διαχειρίσιμες. Στο νησί εκ των πραγμάτων υπάρχει παρεΐστικη ατμόσφαιρα. Ανεκτίμητο να πηγαίνεις στη δουλειά σου το πρωί και να περπατάς κατά μήκος της παραλίας, να βλέπεις συνέχεια θάλασσα”.

Εκεί γνωρίσαμε και τον Αμπουαχμέντ την ιστορία του οποίου διαβάσατε την προηγούμενη εβδομάδα στο news247.gr. Εκεί υπάρχουν δεκάδες τέτοιες ιστορίες που δεν θα μάθετε ποτέ τίποτα γι’ αυτές. Εκεί όμως οι πρόσφυγες ελπίζουν. Μπορούν τουλάχιστον να ονειρεύονται ότι θα αφήσουν στο παρελθόν τους εφιάλτες που τους στοιχειώνουν. Και η Τήλος τους δίνει αυτή τη δυνατότητα.

Το Μεγάλο Χωριό είναι τρόπον τινά η πρωτεύουσα της Τήλου. Εκεί εδρεύει ο Δήμος του νησιού, εκεί υπάρχει το Γυμνάσιο και το Λύκειο (Δημοτικό και Νηπιαγωγείο στα Λιβάδια).

Στο εν λόγω σχολείο φοιτούν 26 παιδιά σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου και του Λυκείου. Μην σπεύσετε να χαρακτηρίσετε τον αριθμό μικρό, για τα δεδομένα του νησιού των 400, συνολικά, ψυχών, είναι αρκετά μεγάλος.

Σφύζει από ζωή το γυμνάσιο. Τη βιβλιοθήκη του θα την ζήλευαν πολλά σχολεία των Αθηνών και των άλλων μεγάλων αστικών κέντρων. Λογοτεχνία, ιστορία, ποίηση, τα πάντα μπορεί να βρει σ’ αυτήν ένας ανήσυχος, πνευματικά, μαθητής.

Το προκάτ κτίριο δεν είναι ότι καλύτερο βέβαια. Τοποθετήθηκε με έξοδα του δήμου στα μέσα της δεκαετίας του 90, κάνει τη δουλειά του αλλά είναι φανερό ότι πρέπει να γίνει κάτι καλύτερο σ’ αυτόν τον τομέα.

Οι καθηγητές, στην πλειοψηφία τους αναπληρωτές που διορίζονται την τελευταία στιγμή, δίνουν και την ψυχή τους για να κρατήσουν ψηλά το φρόνημα και το γνωστικό επίπεδο των παιδιών. Ο Ιάσονας Θηλυκός, φιλόλογος από τη Θεσσαλονίκη διανύει ήδη την έκτη χρονιά του στο νησί με το οποίο έχει δεθεί.

Στις πρόβες για τη γιορτή της 28ης Οκτωβρίου ο Ιάσονας παίζει κιθάρα και τα παιδιά τραγουδούν. Τα αντιφασιστικά τραγούδια δίνουν και παίρνουν αλλά εκεί που πραγματικά τα παιδιά τα δίνουν όλα είναι στο Bella Ciao, στο ιταλικό αντιστασιακό τραγούδι του Β’ παγκοσμίου πολέμου.

Από τα τείχη φαίνεται ολοκάθαρα και η παραλία της Ερίστου, ένα από τα θέρετρα του νησιού, με φρι-κάμπινγκ δυνατότητα αλλά και αρκετά ξενοδοχεία. Είναι ο τόπος μέσα από τον οποίο συνδέθηκε με την Τήλο ο Αλέξης Τσίπρας. Στα μετεφηβικά του χρόνια ο Πρωθυπουργός είχε προτιμήσει πολλές φορές την Εριστο για κάμπινγκ αποκτώντας μία σχέση ζωής με το νησί. Δεν είναι τυχαίο προφανώς το γεγονός ότι και το περσινό Πάσχα ο Τσίπρας το πέρασε οικογενειακώς στην Τήλο όπου προσπαθούσε να απαλλαχθεί (μάταια όμως) από το άγρυπνο βλέμμα της φρουράς του. Έντονη σχέση με το νησί έχει και ο έτερος κυβερνητικός εταίρος, ο Πάνος Καμμένος.

Η Τήλος δεν διαθέτει μόνο ποδοσφαιρική ομάδα (που αγωνίζεται στην 2η ερασιτεχνική κατηγορία της Δωδεκανήσου) αλλά έχει και ποδοσφαιρική ακαδημία. Και πολύ καλά κάνει.

Τα παιδιά στην προπόνηση εκείνης της ηλιόλουστης Κυριακής δεν χόρταιναν να κυνηγούν την μπάλα στο γήπεδο με το συνθετικό χλοοτάπητα (μια χαρά για τα τα δεδομένα του νησιού). Μαζί αγόρια και κορίτσια έκαναν άσκηση στην ντρίπλα, στο σουτ και στο τελείωμα των φάσεων με ένα κέφι που μόνο ανάταση ψυχής θα μπορούσε να σου προκαλέσει.

Με το θερμόμετρο στους 28 βαθμούς κελσίου η θάλασσα μας κάλεσε μετά την προπόνηση. Οκτώβρης ήταν, μέσα του μήνα για την ακρίβεια αλλά στην Τήλο ο χρόνος κυλά πιο αργά. Με τους δικούς του ρυθμούς.

Ο Ιάσονας έκανε την αρχή, βούτηξε στην πανέμορφη παραλία της Πλάκας εκεί που μπορείς να κολυμπάς και να θαυμάζεις μέσα από τη θάλασσα την ομορφιά των… παγωνιών που κατακλύζουν την παραλία. Παγώνια, ναι καλά διαβάσατε. Που κάνουν μάλιστα εξαιρετική παρέα με τα…κατσίκια που έτσι και αλλιώς υπάρχουν διάσπαρτα στο νησί κατά χιλιάδες.

Το νερό, ακόμα και τον Οκτώβρη, είναι υπέροχο. Ζεστό όπως τον Ιούλιο και κρυστάλλινα καθαρό. Δίπλα μας δύο Αγγλίδες απολαμβάνουν τον ήλιο σαν να ήταν ντάλα καλοκαίρι. Αλλά προφανώς για τις ίδιες ήταν. Τι άλλο να ζητήσει κανείς από τη ζωή του;

Η περιήγηση έφτανε σιγά σιγά στο τέλος της αλλά θα ήταν μισή αν δεν επισκεπτόμασταν και τον οικισμό του Μικρού Χωριού, του χωριού-φάντασμα το οποίο δεν κατοικείται αλλά συγκεντρώνει όλους τους ξενύχτηδες τουρίστες το καλοκαίρι. Σας μπερδέψαμε; Σ’ αυτό λοιπόν το χωριό-φάντασμα λειτουργεί το πιο…οργιώδες μπαρ του νησιού το καλοκαίρι, στη μέση του πουθενά! Το οποίο μάλιστα μπορείτε να προσεγγίσετε με λεωφορείο αν δεν θέλετε να οδηγήσετε.

Μέσα στα χαλάσματα (όρθια, εκτός από το σπίτι του μπαρ, έχουν μείνει ελάχιστα οικήματα) ανακαλύπτει κανείς την Τήλο των προηγούμενων χρόνων, μία Τήλο που δεν είχε κατέβει ακόμη στα Λιβάδια. Στις πέτρες διαβάζει κανείς τα ονόματα των ιδιοκτητών οι οποίοι πάντως δεν έχουν προς το παρόν ενδιαφέρον να “σηκώσουν” ξανά τα σπίτια τους. Ζωή στον τόπο δίνει το καλοκαίρι το επιχειρηματικό δαιμόνιο του ιδιοκτήτη του μπαρ.

Για το τέλος, ένας ακόμη περίπατος στον παραλιακό πεζόδρομο στα Λειβάδια, φαγητό στον πάντα φιλόξενο “Κρητικό”, μία μπύρα στο “Ινό”, το μπαρ με την εξαιρετική διακόσμηση και τα ροκ ακούσματα, ένας καφές στο χέρι από τις καφετέριες της πλατείας και τακτοποίηση των αναμνήσεων στο σκληρό δίσκο του μυαλού λίγο πριν πιάσει λιμάνι το “Πάτμος” για να μας μεταφέρει, μετά από 15 ώρες, στον γκρίζο Πειραιά. Οι σχεδόν 3700 λέξεις που γράφτηκαν είναι η σταγόνα στον ωκεανό όσων είδαμε και όσων νιώσαμε σ’ αυτήν την άκρως ερωτεύσιμη κουκίδα του χάρτη. Πότε φεύγει, ρε παιδιά, το επόμενο πλοίο για Τήλο;