Γράφει η Δρ. Ειρήνη Αγγελίδου-Χαιρέτη Μαιευτήρας χειρουργός
γυναικολόγος-ογκολόγος, Ειδικός μαστολόγος- χειρουργός μαστού
– Επιστημονική διευθύντρια του Κέντρου Μαστού Euromedica Γενική Κλινική Δωδεκανήσου Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Επιστημονικός
– Συνεργάτης ΙΑΣΩ Αθηνών και Ιατρικού Κέντρου Αθηνών
– Εξειδικευμένη στον προγεννητικό έλεγχο στη Γερμανία και μέλος του FMF (Fetal medicine Foundation)
– Εξειδικευμένη στη λαπαροσκοπική και ενδοσκοπική χειρουργική στη Γερμανία και μέλος της ευρωπαϊκής γυναικολογικής εταιρείας λαπαροσκόπησης-ενδοσκόπησης ESGE
– Τ. Επιμελήτρια Προπαιδευτικής Πανεπιστημιακής Κλινικής Δρέσδης Γερμανίας και υπεύθυνη του Κέντρου Μαστού
https://www.euromedica-rhodes.gr/obstetrics-gynecology/breast-center/
https://www.facebook.com/dr.EirinhAngelidou/?ref=aymt_homepage_panel#
https://breastcenterrhodes.gr
Η 25η Οκτωβρίου, αποτελεί μια ημέρα-σύμβολο. Είναι αφιερωμένη στην Μάχη κατά του Καρκίνου του Μαστού.
Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί το συχνότερο καρκίνο του γυναικείου φύλου με περίπου 1.600.000 νέα περιστατικά το χρόνο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 450.000 στην Ευρώπη και 6000 περιστατικά στην Ελλάδα. 1 στις 8 γυναίκες θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού στη διάρκεια της ζωής της. 1 στις 4 είναι μικρότερη των 55 ετών. Ο καρκίνος του μαστού αφορά σπανιότερα (1% των περιστατικών) και στους άνδρες. Η θνητότητα όμως μειώνεται ευτυχώς κατά 2,3% το χρόνο εξαιτίας της βελτίωσης της πρόληψης και των θεραπευτικών μέσων.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουν όλοι τους παράγοντες κινδύνου και να ενισχύουν τους προστατευτικούς παράγοντες, ώστε να προληφθεί πρωτογενώς ο καρκίνος του μαστού.
Παράγοντες κινδύνου: η αύξηση της ηλικίας, η λευκή φυλή, η γενετική προδιάθεση, το οικογενειακό ιστορικό (η ύπαρξη 1 συγγενούς με καρκίνο μαστού διπλασιάζει τον κίνδυνο ενώ 2 συγγενών τον 5πλασιάζει, όπως επίσης και η παρουσία καρκίνου των ωοθηκών στην οικογένεια αυξάνει τον κίνδυνο, ειδικά σε νεότερες ηλικίες ), ο προηγηθείς καρκίνος ( του μαστού, των ωοθηκών), η αυξημένη πυκνότητα και οι υπερπλαστικές αλλοιώσεις του μαστού, η προηγηθείσα ακτινοθεραπεία στο θώρακα, η πρώιμη εμμηναρχή, η καθυστερημένη εμμηνόπαυση, η ατοκία, η αυξημένη ηλικία κατά τον 1ο τοκετό (>30 ετών). Επίσης η παχυσαρκία, το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης και η κατανάλωση αλκοόλ.
Προστατευτικοί παράγοντες: Ο παρατεταμένος μητρικός θηλασμός άνω του 1,5 έτους, η σωματική άσκηση ( περπάτημα και άσκηση 3-5 ώρες την εβδομάδα), η υγιεινή διατροφή (με φυτικές ίνες, πολυακόρεστα λίπη, συμπληρώματα βιταμίνης D και A), η αποφυγή μακροχρόνιων ορμονικών θεραπειών υποκατάστατης στην εμμηνόπαυση και μακροχρόνιας χρήσης αντισυλληπτικών, η αντιμετώπιση της αϋπνίας και η αποφυγή χρήσης τοξικών ουσιών στην εμβρυική και παιδική ζωή προστατεύουν από την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού.
Από τις ασθενείς μόνο 10% έχουν γενετικό υπόβαθρο, λόγω μεταλλάξεων των γονιδίων κυρίως BRCA-1 και BRCA-2, αλλά και άλλων νεότερων γονιδίων. Με μία εξέταση αίματος σήμερα μπορούν οι γυναίκες να διαγνωσθούν αν είναι φορείς των μεταλλάξεων αυτών και να μπουν σε πρόγραμμα εντατικής παρακολούθησης από τα 25 έτη της ζωής τους σε ειδικό μαστολόγο και κέντρο μαστού και να συζητηθούν μαζί τους οι δυνατότητες των προληπτικών θεραπειών.
Για την καλή πρόγνωση, μεγάλη σημασία παίζει η πρώιμη διάγνωση.
Η απεικονιστική διάγνωση του καρκίνου του μαστού έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο. Σύμφωνα με τις πανευρωπαϊκές και αμερικανικές κατευθυντήριες γραμμές του 2020 όλες οι γυναίκες πρέπει να υποβάλλονται από την ηλικία των 40 ετών και άνω σε μαστογραφία ανά 1 με 2 έτη. Μελέτες έδειξαν μείωση της θνησιμότητας με τη χρήση της μαστογραφίας κατά 25%. Με τη βοήθεια της σύγχρονης ψηφιακής μαστογραφίας οι προκαρκινικές αλλοιώσεις, συχνά με τη μορφή των συρρεουσών αποτιτανώσεων, αλλά και ο καρκίνος του μαστού μπορούν να διαγνωστούν σε πολύ πρώιμο στάδιο με άριστη πρόγνωση. Ο ακτινογραφικά πυκνός μαστός όμως, που είναι αρκετά συχνό φαινόμενο ( περίπου 50% των γυναικών) και οι νέες ασθενείς κάτω των 40 ετών αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα της μαστογραφίας (και της ψηφιακής). Συστήνεται η διενέργεια επιπρόσθετων εξετάσεων, όπως το σύγχρονο υπερηχογράφημα υψηλής ανάλυσης, το οποίο αποτελεί τη διαγνωστική μέθοδο εκλογής σε γυναίκες κάτω των 40 ετών και σε όλες τις γυναίκες με πυκνό μαστό. Αναγνωρίζει αλλοιώσεις κάτω των 5 χιλ. και αποτιτανώσεις εντός των γαλακτοφόρων πόρων. Τα αποτελέσματα εξαρτώνται από τον τεχνολογικό εξοπλισμό και την εμπειρία του ιατρού. Πρόσθετες τεχνικές που βοηθούν είναι το έγχρωμο Doppler, η ελαστογραφία και η 3D υπερηχογραφία, η μαγνητική τομογραφία και η τομοσύνθεση. Έτσι σήμερα διαθέτουμε στη φαρέτρα μας σύγχρονα απεικονιστικά μέσα για την έγκαιρη διάγνωση, πριν καν εμφανιστεί ο διηθητικός καρκίνος ή πριν ο καρκινικός όγκος γίνει ψηλαφητός (σε μεγέθη μόλις μερικών χιλιοστών), ώστε να εξασφαλίζουμε στους ασθενείς μας εξαιρετικά υψηλά ποσοστά επιβίωσης κοντά στο 100%. Αυτή είναι και η αξία του ετήσιου προληπτικού ελέγχου σε εξειδικευμένο μαστολόγο.
Δυστυχώς όμως, ακόμα και σήμερα προσέρχονται αρκετές γυναίκες, που δεν τηρούν τον συστηματικό προληπτικό έλεγχο, επειδή ψηλάφησαν κάποιο μεγάλο όγκο στο μαστό τους.
Μόλις διαγνωστεί το ύποπτο, συμπαγές εύρημα (ψηλαφητό ή μη) γίνεται σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες σίγουρη και ασφαλής ιστολογική διάγνωση με σύστημα βιοψίας υπό υπερηχογραφική ή μαστογραφική καθοδήγηση (core biopsy), υπό τοπική αναισθησία, χωρίς νοσηλεία, ανώδυνα (όχι παρακέντηση με λεπτή βελόνη). Επί καλοήθους ευρήματος αποφεύγεται το περιττό χειρουργείο, ενώ επί προκαρκινικού ή κακοήθους ευρήματος η ιστολογική διάγνωση κατευθύνει τη θεραπευτική αντιμετώπιση, εξατομικευμένα για την κάθε ασθενή με βάση το βιολογικό-μοριακό προφίλ του νεοπλάσματος, με εξαιρετικά αποτελέσματα στην επιβίωση και στην ποιότητα ζωής. Παλαιότερες τακτικές, με τις οποίες η ασθενής μάθαινε τη διάγνωση μετά το χειρουργείο μέσω ταχείας βιοψίας, χωρίς ενημέρωση, χωρίς γνώση της βιολογίας του όγκου και χωρίς σωστό προεγχειρητικό σχεδιασμό, θεωρούνται ξεπερασμένες και επηρεάζουν αρνητικά την πρόγνωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Για παράδειγμα υπάρχουν συγκεκριμένοι τύποι καρκίνου του μαστού, όπως ο τριπλά αρνητικός, ο φλεγμονώδης και αυτός με υπερέκφραση του υποδοχέα HER2, που οι ασθενείς ωφελούνται από την προεγχειρητική συστηματική θεραπεία και το χειρουργείο πρέπει να γίνει σε 2ο χρόνο.
Στη χειρουργική θεραπεία σήμερα, που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο αντιμετώπισης των νεοπλασιών του μαστού, διατηρούμε το μαστό στο 80 % των περιπτώσεων με μεθόδους ογκοπλαστικής (δηλαδή τεχνικές πλαστικής χειρουργικής με έξυπνες τομές και εσωτερικές μεταφορές κρημνών μαζικού αδένα ή και δέρματος για κάλυψη του κενού που αφήνει η αφαίρεση του όγκου από το μαστό ή με τη μέθοδο της μείωσης ή της ανόρθωσης των μαστών). Στις περιπτώσεις που πρέπει να εφαρμοστεί η μαστεκτομή η μοντέρνα τεχνική με διατήρηση δέρματος ή και θηλής και άμεση αποκατάσταση με προθέματα σιλικόνης, διατατήρες (expanders) ή μυοδερματικούς κρημνούς του σώματός μας (π.χ. από την πλάτη ή την κοιλία) προσφέρουν πολύ καλά αισθητικά αποτελέσματα.
Έτσι η χειρουργική του μαστού δεν συνεπάγεται πλέον τον ακρωτηριασμό της γυναίκας, αλλά μία τεχνικά εξειδικευμένη, αισθητικά προσανατολισμένη επέμβαση που εξασφαλίζει ποιότητα ζωής. Σήμερα η χειρουργική του μαστού απαιτεί ειδική, υψηλού επιπέδου εκπαίδευση. Στα πλαίσια αυτά πραγματοποιήσαμε στις 11-13 Μαΐου-2018, στο κέντρο μαστού μας, το 1ο Διεθνές Ελληνογερμανικό Σεμινάριο Ογκοπλαστικής Χειρουργικής του Μαστού, όπου επιδείξαμε με LIVE Χειρουργεία τις νεότερες χειρουργικές τεχνικές.
Με την ομάδα μου, στο κέντρο μαστού μας, πραγματοποιούμε καθημερινά όλο το φάσμα των χειρουργικών επεμβάσεων καλοήθων και κακοήθων παθήσεων του μαστού, εφαρμόζοντας όλες τις σύγχρονες τεχνικές ογκοπλαστικής χειρουργικής, καθώς και την τεχνική του λεμφαδένα φρουρού, που αποτελεί την πλέον ενδεδειγμένη χειρουργική θεραπεία της μασχάλης στον καρκίνο του μαστού. Με την τεχνική του λεμφαδένα φρουρού οι ασθενείς μας δεν παρουσιάζουν προβλήματα των άνω άκρων τους, τύπου λεμφοιδημάτων, πόνου, υπαισθησιών και παραισθησιών, που παρατηρούνταν παλιά και μπορούν να συνεχίζουν την εργασία και την καθημερινότητά τους απρόσκοπτα. Παράλληλα πραγματοποιούμε με τους συνεργάτες μου την πλέον σύγχρονη διαγνωστική, θεραπεία και γενετική-γονιδιακή συμβουλευτική των παθήσεων του μαστού και την παρακολούθησή τους, κατόπιν συζήτησης των περιστατικών μας σε ογκολογικό συμβούλιο. Το ποσοστό ίασης των ασθενών μου με καρκίνο του μαστού είναι >97%.
Με τα σύγχρονα διαγνωστικά μέσα και μοντέρνες, ασφαλείς χειρουργικές τεχνικές, καθώς και την εξέλιξη της ακτινοθεραπείας και των συστηματικών θεραπειών (χημειοθεραπειών, ορμονικών χειρισμών, νέων ανοσοθεραπειών και μοριακών-στοχευμένων θεραπειών) ο καρκίνος του μαστού μπορεί να ιαθεί. Το άλφα και το ωμέγα στην προσπάθεια αυτή είναι η πρώιμη διάγνωση και η έγκαιρη θεραπεία με ποσοστά ίασης άνω του 86 % στα σύγχρονα κέντρα μαστού διεθνώς και στο δικό μας κέντρο άνω του 97%. Ο προληπτικός ετήσιος έλεγχος σε ειδικό μαστολόγο σώζει ζωές και εξασφαλίζει υγεία και ποιότητα ζωής.
