Του Αργύρη Παπαστάθη
Το μείγμα Τσακαλώτου μπορεί να παρήγαγε κοινωνικό μέρισμα, αλλά σκοτώνει την ανάπτυξη ψαλιδίζοντας τα οφέλη ακόμη και από το καλοκαιρινό τουριστικό κύμα. Την ίδια ώρα παγιώνει τα capital controls για ολόκληρο το 2018, σε διάψευση της ρητής δέσμευσης του υπουργού ότι θα αίρονταν έως τα φετινά Χριστούγεννα.
H υπερφορολόγηση και το αδιάκοπο κυνήγι στα μικρομεσαία στρώματα, με ρυθμό που έφτασε στις 6.000 κατασχέσεις λογαριασμών την ημέρα από την πλευρά της κυβέρνησης, μπορεί να συνέβαλαν στη διανομή κοινωνικού μερίσματος, αλλά έχουν βαριές συνέπειες για την οικονομία και το τραπεζικό σύστημα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συνέλεξε το «ΘΕΜΑ», το μείγμα που επέλεξε το υπουργείο Οικονομικών οδηγεί σε ρυθμό ανάπτυξης κάτω και από το «επίσημο» 1,6% του ΑΕΠ για τη φετινή χρονιά (έναντι αρχικού στόχου 2,7%), καθώς, παρά το αυξημένο τουριστικό κύμα που έφερε ζεστό χρήμα στη χώρα το καλοκαίρι, τα πρώτα στοιχεία για το πώς πήγε το γ’ τρίμηνο του έτους (Ιούλιος – Σεπτέμβριος) δεν είναι ενθαρρυντικά εξαιτίας των παρενεργειών της υπερφορολόγησης.
Οι εκτιμήσεις αυτές προέρχονται από στελέχη του υπουργείου Οικονομικών και της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ) τα οποία παρακολουθούν τα μεγέθη και τις χρηματικές ροές. Θα επιβεβαιωθούν ή θα διαψευστούν βεβαίως από τα επίσημα δεδομένα του γ’ τριμήνου που θα ανακοινωθούν στις 4 Δεκεμβρίου από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ). Πώς φτάσαμε όμως στις εκτιμήσεις των οικονομολόγων για ανάπτυξη «λίγο πάνω από 1%» το 2017; Η απάντηση είναι «σταδιακά και με πολλούς φόρους». Τον Νοέμβριο του 2016 η πρόβλεψη της Κομισιόν και της κυβέρνησης για τη φετινή χρονιά έκανε λόγο για ανάπτυξη 2,7%. Η καθυστέρηση όμως της αξιολόγησης και το νέο κύμα άμεσων και έμμεσων φόρων οδήγησαν τον Μάιο του 2017 την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε επί τα χείρω αναθεώρηση της αρχικής πρόβλεψης στο 2,1% του ΑΕΠ. Λίγες ημέρες μετά ο πήχης κατέβηκε κι άλλο στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο, για να προσγειωθεί στο 1,6% στον Προϋπολογισμό του 2018. Με αυτό τον τρόπο η ίδια η κυβέρνηση «διέψευσε» τη δήλωση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα φέτος τον Οκτώβριο, που σε εκδήλωση στη Λάρισα είχε εκτιμήσει ότι «το 2017 θα κλείσει με τον αριθμό 2 μπροστά».
Το νούμερο που τρομάζει
Στην επιβεβαίωση της «καταδίωξης» των φορολογουμένων από το κράτος προχώρησε μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» υψηλόβαθμος τραπεζικός παράγοντας ο οποίος αποκάλυψε ότι οι κατασχέσεις λογαριασμών που γίνονται κατ’ εντολή του υπουργείου Οικονομικών για χρέη προς την Εφορία έχουν ξεφύγει από το παλαιότερο πλαφόν των 900 την ημέρα (που παραδεχόταν δημόσια το υπουργείο) και φτάνουν πλέον στις 6.000! Μάλιστα, όπως εξηγεί αρμόδιος παράγοντας, η κατανομή την τελευταία εβδομάδα ήταν 1.500 κατασχέσεις λογαριασμών την ημέρα ανά συστημική τράπεζα. Η επιλογή αυτή από την πλευρά του κ. Τσακαλώτου ενισχύει ελαφρώς τα έσοδα από οφειλές προηγούμενων ετών και με αυτό τον τρόπο αντισταθμίζει εν μέρει τις απώλειες από την υστέρηση άνω του 1 δισ. ευρώ από τον φόρο εισοδήματος της φετινής χρονιάς, καθώς είναι εμφανές ότι οι πολίτες δυσκολεύονται πολύ να ανταποκριθούν στις αυξημένες υποχρεώσεις. Από την άλλη πλευρά, όμως, η συνειδητή αυτή επιλογή, όπως λένε ο κ. Τσακαλώτος και ο αναπληρωτής του Γιώργος Χουλιαράκης, έχει πολύ σοβαρές παρενέργειες για τις τράπεζες και την ανάπτυξη. Οι παρενέργειες αυτές «ξεπερνούν κατά πολύ τα όποια οφέλη», όπως σημειώνει κορυφαίος θεσμικός παράγοντας της οικονομίας.
Βεβαίως ο συγκεκριμένος παράγοντας δεν μιλάει για τα κομματικά οφέλη τα οποία για πολλούς μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ και στην κυβέρνηση θα είναι σημαντικά μετά τη διανομή του κοινωνικού μερίσματος. Από την άλλη πλευρά, όμως, όπως εξηγεί ο ίδιος, οι Ελληνες καταθέτες, θορυβημένοι από το μπαράζ κατασχέσεων λογαριασμών και εξαντλημένοι από τις φορολογικές υποχρεώσεις, δεν επιστρέφουν με ικανοποιητικό ρυθμό τις καταθέσεις τους στο τραπεζικό σύστημα. Τι σημαίνει αυτό; Καταρχάς ότι η ρητή δέσμευση του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου ότι «μέχρι το τέλος του 2017 θα φύγουν τα capital controls» είναι μάλλον αδύνατο να πραγματοποιηθεί. Η δέσμευση αυτή είχε γίνει στη Βουλή σε μια κομβική στιγμή, πέρυσι τον Μάιο, κατά την ψήφιση των μέτρων που έκλεισαν τελικά την τρίτη αξιολόγηση. Τα πράγματα όμως φαίνεται ότι είναι κάπως χειρότερα και απ’ ό,τι προέβλεπε τον Σεπτέμβριο ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας. Προ δύο μηνών ο κ. Στουρνάρας είχε πει ότι η πλήρης άρση των capital controls θα είναι εφικτή στο τέλος του προγράμματος, δηλαδή τον Αύγουστο ή το αργότερο τον Σεπτέμβριο του 2018. Σύμφωνα όμως με τραπεζικούς κύκλους, κάτι τέτοιο φαντάζει πλέον δύσκολο, ιδίως όσο το φοροκυνηγητό κρατάει σε κατάσταση ανησυχίας τον κύριο όγκο των καταθετών, οι οποίοι προέρχονται από τα μικρομεσαία στρώματα. Κάπως έτσι, κορυφαίοι τραπεζίτες προβλέπουν ότι και το 2018 θα κυλήσει με capital controls, με την ελπίδα ότι θα αρθούν στις αρχές του 2019.
Γιατί δεν απογειώθηκε το γ’ τρίμηνο
Εν τω μεταξύ, τα υπηρεσιακά στελέχη της ΤτΕ και του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους που παρακολουθούν τα τεκταινόμενα για την πορεία του ΑΕΠ εξήγησαν στο «ΘΕΜΑ» ότι τα πρώτα στοιχεία για το γ’ τρίμηνο του 2017 καταγράφουν τις επιπτώσεις από το μείγμα της ακολουθούμενης πολιτικής. Επισημαίνουν δηλαδή ότι η υστέρηση των εσόδων αντιμετωπίστηκε από το υπουργείο Οικονομιών με ακόμη μεγαλύτερη περικοπή δαπανών ώστε όχι μόνο να αντισταθμιστούν τα μειωμένα έσοδα, αλλά και να επιτευχθεί το (υπερ)πλεόνασμα που δίνεται αυτές τις ημέρες ως κοινωνικό μέρισμα. Η μείωση όμως των δαπανών του κράτους, ή αλλιώς της δημόσιας κατανάλωσης, λειτουργεί επιβαρυντικά για τον ρυθμό ανάπτυξης. Η ίδια εικόνα περικοπής των κοινωνικών, κυρίως, δαπανών συνεχίζεται και στον Προϋπολογισμό του 2018.
Το δεύτερο στοιχείο που προκαλεί ανησυχία για το λεγόμενο «καλοκαιρινό τρίμηνο» είναι ότι παρά την αύξηση του τουρισμού οι ευεργετικές συνέπειες δεν φαίνεται για την ώρα να είναι ανάλογες ώστε να αποτυπώνονται με σαφή τρόπο στις εκτιμήσεις για τα μεγέθη της οικονομίας.
Όλες οι αλλαγές που έρχονται
Στο μεταξύ διορθωτικές κινήσεις με τη μείωση προστίμων και προσαυξήσεων ετοιμάζει, σύμφωνα με πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος», ο επικεφαλής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) Γιώργος Πιτσιλής. Οι μειώσεις είναι σημαντικές και ο στόχος είναι να αυξηθεί το χαμηλό ποσοστό είσπραξης των προστίμων, καθώς μέχρι σήμερα μόλις το 5% καταλήγει στα ταμεία του κράτους. Η ΑΑΔΕ και το υπουργείο Οικονομικών έχουν έτοιμες διατάξεις για τον εξορθολογισμό των προστίμων που επιβάλλονται κατόπιν ελέγχου, καθώς και σε περίπτωση εκπρόθεσμων χρεωστικών δηλώσεων. Οπως λένε αρμόδιοι παράγοντες, αυτό γίνεται για να εναρμονιστεί η νομοθεσία με τη ομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και του δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης σχετικά με την υποχρέωση αναδρομικής εφαρμογής ηπιότερων κυρώσεων.
Σε περίπτωση ελέγχου για χρήσεις έως και το 2013, αντί για τους πρόσθετους φόρους που φτάνουν στο 120% του οφειλόμενου κύριου φόρου, θα επιβάλλονται τα πρόστιμα του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας σε ποσοστά από 10% έως 50% του οφειλόμενου φόρου. Επιπλέον, ο τόκος της εκπρόθεσμης καταβολής θα είναι 8,76% από 1/1/2014 και μέχρι να εκδοθεί η πράξη του διορθωτικού προσδιορισμού φόρου. Αυτές οι ευνοϊκότερες κυρώσεις θα εφαρμοστούν και στις υποθέσεις που εκκρεμούν στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών και στα φορολογικά δικαστήρια. Στην περίπτωση που έχουμε εκπρόθεσμες χρεωστικές δηλώσεις για χρήσεις μέχρι και το 2013, αντί των προβλεπόμενων φόρων που φτάνουν στο 60% του οφειλόμενου κύριου φόρου, θα μπαίνει μόνο τόκος εκπρόθεσμης καταβολής 8,76% από 1/1/2014 μέχρι να υποβληθεί η δήλωση. Τέλος, σε περίπτωση ελέγχου δεν θα απαγορεύεται η υποβολή δήλωσης αρχικής ή τροποποιητικής μέχρι να κοινοποιηθεί εντολή ελέγχου στον φορολογούμενο, αντί μέχρι την έκδοση της εντολής που ισχύει σήμερα.
newmoney.gr
