Με τον Νόμο 4512/2018 ψηφίστηκε η μετάπτωση του Κτηματολογίου Ρόδου που ανήκει στο Υπουργείο Δικαιοσύνης στο Ν.Π.Δ.Δ. Ελληνικό Κτηματολόγιο και με το άρθρο 9 του Νομου αυτού κατργούνται τα Κτηματολογικά Βιβλία μεταγραφών και τίθενται στο αρχείο αφού περιέλθουν όλα στον νέο φορέα με την οριστική κατάργηση του Κτηματολογίου Ρόδου που αναμένεται με απόφαση που θα εκδοθεί από μέρα σε μέρα.
Τα Βιβλία του Κτηματολογίου Ρόδου αποτελούν ιστορικά μονοπάτια της ιστορίας του τόπου μας και της Ιστορικής μας Μνήμης γιατί εμπεριέχουν πληροφορίες και πλαισιόνονται σπάνια και ιστορικής σημασίας έγγραφα της κατοχής της Δωδεκανήσου από τους Μουσουλμάνους και τους Ιταλούς Κατακτητές. Η Ιταλική Διοίκηση δημιούργησε ένα σύστημα μεταγραφών περίπου σαν το διπλογραφικό σύστημα που μοιάζει με το λογιστικό προκειμένου να αποτυπωθούν οι ιδιοκτησίες και τα δικαιώματα επί ακινήτων στη Ρόδο, Κω και στο Λακκί Λέρου. Χιλιάδες έγγραφα και σελίδες που τηρούνται στο Κτηματολόγιο Ρόδου έχουν ιστορική αξία δεδομένου ότι αφορούν περιόδους της Μουσουλμανικής Αυτοκρατορίας και της Ιταλικής Διοίκησης στα Δωδεκάνησα. Στο Κτηματολόγιο Ρόδου υπάρχουν από Μουσουλμανικά βιβλία μεταγραφών συμβολαίων, προικοσύμφωνα μέχρι και αιτήσεις μεταγραφών της Ιταλοκρατίας με αποτυπώματα των προπαπούδων μας ατόφια όπως είχαν κατατεθεί να δηλώσουν τις περιουσίες τους.
Από την μικρή μαςμας με αυτά προκύπτει ότι οι τότε οι Ιταλοί μεταγραφείς (έτσι ήθιστε να λέγονται οι υπάλληλοι που μεταγράφουν στα βιβλία τις μεταβολές των ακινήτων), αφού έφτιαχναν τον φάκελο με τα στοιχεία αυτά, τοποθετούσαν και το αντίστοιχο τοπογραφικό απόσπασμα του χάρτη από τους χάρτες του Κτηματολογίου που περιείχαν και αυτοί την Κτηματολογική Μερίδα των ακινήτων, έδιναν την Κτηματολογική Μερίδα, δηλαδή την ιδιοκτησία, έγραφαν στοιχεία δημογραφικά δλδ αν είναι ορθόδοξος, μουσουλμάνος ή ισραηλίτης ο αιτών ή ακόμα και από ποιο χωριό της Ρόδου καταγόταν και αν ήταν προαποβιώσας ο πατέρας του ή ανέφεραν ακόμα και το όνομα του συζύγου.
Στη συνέχεια συμπλήρωναν τα δελτιάρια ονομαστικά και μεριδολόγια για ευρετήρια, τα άλλα ευρετήρια των πρέξεων, τους τίτλους που ήταν πιστά αντίγραφα από τις μερίδες που έδιναν και δημιουργούσαν ακόμα και τους δευτερότυπους τόμους που φυλάσσονται στο Δημαρχείο Ρόδου σε διαφορετικό χώρο από αυτόν του Κτηματολογίου προκειμένου να διαφυλλάσσονται τα στοιχεία που αναφέρουν αλλά και για άλλους λόγους περισσότερο σοβαρούς.
Μελετημένα από τους Ιταλούς επιλέχθηκε το πρώτο κτίριο που στεγάζονταν το Κτηματολόγιο Ρόδου δηλαδή το τετραόροφο πάνω από την Πυροσβεστική για περισσότερη ασφάλεια και ώστε να είναι δύσκολη η πρόσβαση στον τέταρτο όροφο μεταξύ Αστυνομίας, Λιμεναρχείου, Ταχυδρομείου, Πυροσβεστικής και εν τέλει ανάμεσα σε πολλές δημόσιες υπηρεσίες εν προκειμένω για να μην μεταφέρονται τα βιβλία ή να μετακινούνται εκτός της Υπηρεσίας αφού είναι ογκώδη και βαριά, άλλα πάλι είναι δερματόδετα και ζυγίζουν αρκετά κιλά.
Κατά τη μετακόμιση του Κτηματολογίου Ρόδου που διήρκησε αρκετούς μήνες αφού απογράφηκε και μεταφέρθηκε όλο το υλικό διαπιστώσαμε με μεγάλη μας έκπληξη ότι το Ιταλικό Κτηματολόγιο προφανώς ήταν η εξελιγμένη μορφή ενός άλλου διπλογραφικού συστήματος μεταγραφών που είναι γραμμένο σε αραβική γραφή δηλαδή την επίσημη γραφή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην οποία ήταν σκλαβωμένα τότε τα Δωδεκάνησα.
Οι προβληματισμοί μας είναι πάρα πολλοί μιας και δεν υπήρξαμε υπάλληλοι της μιας νύχτας αλλά ζησαμε περισσότερες δύσκολες καταστάσεις από την υπαλληλική ζωή του μέσου δημόσιου υπαλλήλου, μετά της αποκτηθείσας μας εμπειρίας μεταγραφών, τήρησης, μετακόμισης και μεταφοράς πρωτογενούς υλικού. Πολλές φορές καλούμαστε να διαβάσουμε εγγραφές με καλλιγραφικά γράμματα ιταλών και να σκεφτούμε πως διαβάζεται σωστά το όνομα αφού οι ιταλοί έγγραφαν τα ονόματα όπως τα άκουγαν γιατί έδιναν έμφαση φωνηεντισμό των λέξεων.
Περαιτέρω στα Κτηματολικά βιβλία αποτυπώνεται με χρονολογική σειρά η ιστορία του ακινήτου και όπως πραγματικά δηλώθηκε αλλά και στην ιταλική γλώσσα με λατινικούς χαρακτήρες και συνεχίζει μέχρι σήμερα διανύοντας παράλληλα άλλους τύπους γραφής, καθαρεύουσας, δημοτικής κλπ. Άλλωστε εκεί διακρίνονται τα Βακουφικά δικαιώματα ή η νομική φύση των ακινήτων Αρζί Μιρί, Ντεμανιάλε κλπ. Στοιχεία που φανερώνουν την ιστορία της Ρόδου. Τελικά σ’ αυτά τα βιβλία και στους φακέλους και τα λοιπά έγγραφα του Κτηματολογίου Ρόδου αναγράφονται πάσης φύσεως ιστορικά στοιχεία και ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα όπως τα θρησκεύματα των ροδιτών. Μήπως τελικά θα έπρεπε να διευκρινισθεί για το πώς θα φυλαχθούν αυτά τα βιβλία και τα σημαντικά έγγραφα και που θα ανήκουν; Σύμφωνα με τους άγραφους νόμους της ιστορίας αυτά θα πρέπει να ανήκουν στον ροδιακό λαό μιας και από τη φύση τους παράγουν δημοσιότητα και πίστη.
Τα βιβλία του Κτηματολογίου Ρόδου που διακρίνονται σε πολλές κατηγορίες, μουσουλμανικά, ιταλικά, ελληνικά και συμπληρώνονται με πολλά νομιμοποιητικά έγγραφα και χάρτες που πλέον διανύουν τον δεύτερο αιώνα ζωής και χρήσης ίσως τα μουσουλμανικά πολλά από τα οποία είναι αμετάφραστα να φανερώνουν στοιχεία για την ιστορία του και η μελέτη τους θα συμβάλει σημαντικά στην Ιστορική Μνήμη του τόπου μας. Συνεπώς αυτοί οι οποίοι έχουν ταχθεί για να λάβουν αυτές τις ευαίσθητες αποφάσεις να αναλογιστούν τη σοβαρότητα του θέματος και να σεβαστούν την ιστορία του ροδίτικου λαού και την Ιστορική μας Μνήμη.
Ελένη Ν. Καραγιάννη
Απόφοιτη Τμ.Μεσ.Σπουδών ΠΑ
