Οι γάμοι της Τήλου έχουν περάσει στην ιστορία των διεκδικήσεων των ΛΟΑΤΚΙ+ και ευρύτερα των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων στην Ελλάδα.
«Αγαπητοί φίλοι, διεκδικούμε να ανήκουμε σε εκείνους τους πολίτες του κόσμου, που σκοπός και πράξη ζωής τους είναι η κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως πανανθρώπινες αξίες.
Διεκδικούμε, επίσης, να κατατασσόμαστε στην ομάδα εκείνη των ανθρώπων που χαίρεται μόνο όταν συμβάλει στην ευτυχία των άλλων. Διεκδικώ να ανήκω σ’ αυτούς τους οποίους είναι αδιανόητο να αρνηθούν σε δυο ανθρώπους να ασκήσουν το όποιο δημοκρατικό τους δικαίωμα, εφόσον αυτοί το ζητούν, και ιδιαίτερα όταν αφορά το άβατο της ιδιωτικής τους ζωής.
Γι’ αυτούς κυρίως τους λόγους πραγματοποιήσαμε αυτή την τελετή που εσείς θελήσατε του πολιτικού σας γάμου, εδώ σήμερα. Και δεν μας αρκεί να σας ευχηθούμε αλλά απαιτούμε να είστε ευτυχισμένοι. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ που μας επιτρέψατε να συμμετάσχουμε στον ωραίο γενικότερο αγώνα για την κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Υπάρχει ένας δήμαρχος στην Τήλο που μπορεί να παντρέψει ομόφυλα ζευγάρια. Το όνομά του ήταν Τάσος Αλιφέρης και ήταν ένας άνθρωπος βαθιά δημοκράτης.
Εκείνο το πρωινό του Ιουνίου του 2008 στην Τήλο πραγματοποιήθηκαν οι πρώτοι πολιτικοί γάμοι ομόφυλων ζευγαριών στη χώρα. Εκείνο το πρωινό πραγματοποιήθηκε μία από τις εξωστρεφείς και ορατές δράσης της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.
Η Ευαγγελία Βλάμη, η Όλγα Μαρί Καρποδίνη, ο Δημήτρης Τσαμπρούνης και ο Θέμης Κατσαγιάννης σήκωσαν στους ώμους τους το βάρος, κατανοώντας πλήρως τη σημασία της πράξης τους. Ισότητα. Αυτό ζητούσαν. Πολεμήθηκαν πολύ και από πολλούς κι όμως οι πέντε πρωταγωνιστές της ιστορικής αυτής στιγμής δεν έκαναν χιλιοστό πίσω.
«Βρες μου έναν νόμο που το απαγορεύει και δεν θα τον κάνω», έλεγε ο Αλιφέρης στο τηλέφωνο, έχοντας στην άλλη άκρη της γραμμής τον τότε εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Γεώργιο Σανιδά.
Η απουσία αναφοράς στον Αστικό Κώδικα όρων που σχετίζονται με το φύλο, καθιστούν την τέλεση των γάμων αυτών εφικτή. Θυμόμαστε ξανά αυτή την κομβική στιγμή για τα ανθρώπινα δικαιώματα μιλώντας με τους ανθρώπους που βρέθηκαν το πρωινό της 3ης Ιουνίου στη μικρή αίθουσα του Δημαρχείου της Τήλου.
Στο ΒΗΜΑ μιλούν ο Δημήτρης Τσαμπρούνης, ο ένας εκ των δύο γαμπρών, ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος, μάρτυρας στους γάμους και ο άνθρωπος που διαχειρίστηκε (πριν και μετά) επικοινωνιακά την υπόθεση, ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης, συγγραφέας, μεταφραστής, σκηνοθέτης, σεναριογράφος, μέλος της ΟΛΚΕ (Ομοφυλοφιλική, Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας) και δημιουργός της ταινίας «Οι γάμοι της Τήλου» με πλάνα που τράβηξε ο ίδιος επί ένα 48ωρο στο νησί, αλλά και η σημερινή Δήμαρχος Τήλου, η Μαρία Καμμά Αλιφέρη.
Δημήτρης Τσαμπρούνης: «Ήταν το ωραιότερο πράγμα που έχω κάνει στη ζωή μου»
«Ζευγάρια υπήρχαν αλλά δυστυχώς δεν είχαν το θάρρος. Επίσης, δεν υπήρχαν και περισσότεροι δήμαρχοι που να έχουν το θάρρος να το κάνουν. Εάν τότε είχαν βρεθεί είκοσι ζευγάρια και τρεις δήμαρχοι, η συνέχεια θα ήταν τελείως διαφορετική.
Το να πω το ‘’ναι’’ και να κάνω τον γάμο ήταν μια ζόρικη, όσο κι αναμενόμενη απόφαση, γιατί παρόλο που είχα εκτεθεί ήδη αρκετές φορές στα ΜΜΕ, ήξερα ότι θα εκτεθώ πολύ (πολύ) περισσότερα και η πίεση θα ήταν άλλη. Όπως κι έγινε.
Ο Δημήτρης Τσαμπρούνης
Δεν ήξερα αυτή η έκθεση τι συνέπειες θα είχε τόσο σε προσωπικό, όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Με χαρά διαπίστωσα ότι οι συνέπειες ήταν αμελητέες και στα δύο επίπεδα. Ίσα ίσα οι συνεργάτες μου με έπαιρναν τηλέφωνο για να με συγχαρούν.
Ακόμα, με απασχολούσε η πίεση και οι αντιδράσεις που ενδεχομένως θα υπήρχαν από ακραία στοιχεία», λέει ο Δημήτρης Τσαμπρούνης στο ΒΗΜΑ για την απόφασή του να βγει μπροστά.
Και συνεχίζει: «Ξέρετε όμως κάτι; Όταν είσαι πεπεισμένος για την ορθότητα μιας απόφασης, από τη στιγμή που δεν πας να στερήσεις τίποτα από κανέναν, οφείλεις να είσαι συνεπής με τον εαυτό σου και τελικά να πεις “θα το κάνω”. Κι ας έχει και κάποιο τίμημα. Αυτή η σκέψη με ώθησε να δεχθώ.
Ο Θέμης ήταν ο πιο κουλ από όλους, ίσως επειδή ήταν πολύ μικρός, ήταν 22 ετών. Ο Θέμης ήταν ο πρώτος που είπε ‘’Τι το σκέφτεσαι; Πάμε να το κάνουμε”. Η σταθερή στάση του με βοήθησε.
Ο Θέμης Κατσαγιάννης
Όσο για την Ευαγγελία και την Όλγα Μαρί, ξέρω ότι η Ευαγγελία προσπάθησε πολύ μέχρι να την πείσει. Στην ταινία “Οι γάμοι της Τήλου” φαίνεται αυτό, δεν εμφανίζεται σχεδόν καθόλου».
Ο Αλιφέρης, πριν προχωρήσει, ζήτησε γνωμάτευση από τον δικηγόρο και στέλεχος του ΠαΣοΚ Δωδεκανήσου, Φώτη Κωστόπουλο. Τη θετική γνωμάτευση επικρότησε ο Νίκος Αλιβιζάτος.
Ο Δημήτρης Τσαμπρούνης θυμάται χαρακτηριστικά τη φράση του Αλιβιζάτου: «εφόσον έχει γίνει ο γάμος και υπάρχει η υπογραφή του δημάρχου και υπάρχει και η ληξιαρχική πράξη, ο γάμος παράγει νομικές συνέπειες. Η Ευαγγελία με την Όλγα Μαρί έκαναν κανονικά κοινές φορολογικές δηλώσεις για τα επόμενα χρόνια. Η Εφορία τις δεχόταν, γιατί όφειλε να τις δεχθεί».
Ο Δημήτρης, ο Θέμης, η Ευαγγελία και η Όλγα Μαρί κατανοούσαν τη σημασία της πράξης τους, τόσο για την κοινότητα, όσο και για την Ελλάδα. Με σαφή τη βεβαιότητα ότι θα κάνουν κάτι πολύ σημαντικό, μπήκαν στο αεροπλάνο για τη Ρόδο κι έπειτα στο πλοίο της γραμμής με προορισμό το νησί της Τήλου, έχοντας στις αποσκευές τους μια ελπίδα μεγάλη πως κάτι θα αλλάξει. Και άλλαξε.
«Είχαμε αποτέλεσμα. Συζητήθηκε ο πολιτικός γάμος μεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου για πρώτη φορά τόσο εκτενώς. Οι γάμοι της Τήλου δημιούργησαν ένα ωστικό κύμα αυτοπεποίθησης για την κοινότητα. Θυμάμαι τις αντιδράσεις των ατόμων της κοινότητας τις επόμενες ημέρες και ήταν πολύ συγκινητικές.
Κάποιοι από αυτούς βρήκαν το θάρρος να κάνουν το δικό τους coming out στην οικογένειά τους, στη δουλειά τους. Εμείς μιλούσαμε για τον γάμο, αλλά ο συμβολισμός αυτής της πράξης πήγαινε πολύ πιο πέρα από τον γάμο. Και για αυτό πήρε και τη διάσταση που πήρε.
«Οφείλεις να είσαι συνεπής με τον εαυτό σου και τελικά να πεις ‘θα το κάνω’. Κι ας έχει και κάποιο τίμημα».
Πολύ σημαντικό ότι ορίζαμε εμείς την ατζέντα. Η συζήτηση άρχιζε να αλλάζει από το πρώτο Αthens Pride του 2005. Μέχρι τότε ο λεσβιασμός υπήρχε μόνο στην ηδονοβλεψία των ετερo αντρών και η ανδρική ομοφυλοφιλία κάτι που υπήρχε μόνον ως σκάνδαλο της κολάσεως. Ας μην μιλήσουμε για τα τρανς πρόσωπα, που δυστυχώς είναι ακόμη πιο αόρατα.
Με το Pride και πολύ πιο ουσιαστικά και δυνατά με τους γάμους της Τήλου, ορίζαμε εμείς την ατζέντα με θετικό τρόπο. Είπαμε σε όλους ‘’είμαστε εδώ και τα αιτήματά μας είναι συγκεκριμένα’’.
Και για να επιστρέψω σε εκείνο το πρωινό του Ιουνίου του 2008, θα σας πω ότι ήταν το ωραιότερο πράγμα που έχω κάνει στη ζωή μου. Αν βρισκόμουν ξανά στα τέλη του Μάη του 2008, θα έκανα ακριβώς τα ίδια βήματα με ακριβώς τα ίδια άτομα», εξομολογείται ο Δημήτρης Τσαμπρούνης στο ΒΗΜΑ.
Πριν κλείσουμε του ζητώ ένα σχόλιο για το νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, 16 χρόνια μετά την Τήλο. «Μου έρχεται στον νου το σύνθημα του ‘81 ‘’ο αγώνας τώρα δικαιώνεται’’. Είναι αξιοσημείωτο ότι στην Ελλάδα φέρνει το νομοσχέδιο μια κεντροδεξιά κυβέρνηση. Συνήθως, τέτοια νομοσχέδια προωθούνται από κεντροαριστερές κυβερνήσεις, με ελάχιστες εξαιρέσεις.
Ισότητα σημαίνει η ύπαρξη ενός νομοσχεδίου που θα αναφέρεται ρητά σε γάμο ζευγαριών ανεξαρτήτως φύλου, ώστε να είναι καθ΄ολα συμπεριληπτικό και για τα τρανς άτομα και για όλα τα άτομα που δεν έχουν μονοσήμαντη ταυτότητα φύλου».
Παναγιώτης Ευαγγελίδης: «Ήμασταν πραγματικά χαρούμενοι γιατί αντιλαμβανόμασταν ότι γράφεται ιστορία»
Με μια κάμερα στο χέρι ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης ταξίδεψε μαζί με τους υπόλοιπους στην Τήλο ώστε να καταγράψει όσα θα συμβούν στο νησί προκειμένου να μείνουν ως αρχειακό υλικό στην ΟΛΚΕ.
Πολλά χρόνια αργότερα, στον καιρό της καραντίνας, ο Ευαγγελίδης θα αποφασίσει το υλικό αυτό να το κάνει ταινία με την περιγραφή του Δημήτρη Τσαμπρούνη που ως αφηγητής «ντύνει» τα πλάνα του.
Η ταινία «Οι γάμοι της Τήλου» ολοκληρώθηκε το 2021, το 2022 προβλήθηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και τώρα είναι διαθέσιμη στη streaming πλατφόρμα Cinobo. Στο φετινό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, μιας και η πόλη είναι η φετινή πρωτεύουσα του ευρωπαϊκού Pride, θα προβληθεί ξανά η ταινία και θα είναι προσβάσιμη για τυφλούς και άτομα με προβλήματα όρασης και για κωφούς και βαρήκοους.
Ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης μιλά στο ΒΗΜΑ για όσα προηγήθηκαν της απόφασης να τελεστούν οι γάμοι στην Τήλο, αλλά και για όσα έγιναν στο νησί τον Ιούνιο του 2008.
«Έγιναν όλα πάρα πολύ γρήγορα. Το τηλεφώνημα (ότι ο Αλιφέρης προτίθεται να κάνει τους γάμους) πρέπει να έγινε τέλη Μαΐου του 2008 και οι γάμοι πραγματοποιήθηκαν το πρωί της 3ης Ιουνίου. Μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα έπρεπε να γίνουν πολλά.
Η αναγγελία των γάμων έγινε στην εφημερίδα Εστία ακριβώς για να περάσει όσο το δυνατόν περισσότερο απαρατήρητη. Πράγματι δημοσιεύτηκε, όμως μέσα σε μια-δυο μέρες έγινε πρωτοσέλιδο. Τα δύο ζευγάρια που πήγαν στην Τήλο ήταν ζευγάρια ακτιβιστικά. Τα πραγματικά ζευγάρια λόγω κλασικής ελληνικής ομοφοβίας και κυνηγητού, δεν ήθελαν να βγουν προς τα έξω.
«Δεν ήμασταν πια στη ‘φούσκα’ μας, είχαμε βγει και είχαμε έναν θεσμικό παράγοντα να επικυρώσει τη βούληση δύο ανδρών και δύο γυναικών να παντρευτούν».
Ως οργάνωση χτυπήσαμε πόρτες για να ρωτήσουμε αν θα το έκαναν. Οι απαντήσεις που πήραμε ήταν αρνητικές. ‘’Όχι γιατί θα γίνει σκάνδαλο, θα το μάθουν οι γονείς μου και δεν θέλω. Εμείς πρέπει να βγούμε πρώτοι;’’ ‘’Όχι, γιατί μπορεί να στραβώσει το θέμα και να μην γίνει κι εμείς θα έχουμε εκτεθεί’’. Ήταν κάποιες από τις απαντήσεις που ακούσαμε.
Οπότε, όπως πάντα, οι ακτιβιστές βγήκαν μπροστά. Έτσι αποφασίστηκαν τα ζευγάρια τα οποία ήταν η Όλγα Μαρί Καρποδίνη με την Ευαγγελία Βλάμη και ο Δημήτρης Τσαμπρούνης με τον Θέμη Κατσαγιάννη». Οι αντιδράσεις στο νησί ήταν λίγες και υπήρχε λόγος με ονοματεπώνυμο.
Ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης μιλά στο ΒΗΜΑ για όσα προηγήθηκαν της απόφασης να τελεστούν οι γάμοι στην Τήλο, αλλά και για όσα έγιναν στο νησί τον Ιούνιο του 2008.
«Έγιναν όλα πάρα πολύ γρήγορα. Το τηλεφώνημα (ότι ο Αλιφέρης προτίθεται να κάνει τους γάμους) πρέπει να έγινε τέλη Μαΐου του 2008 και οι γάμοι πραγματοποιήθηκαν το πρωί της 3ης Ιουνίου. Μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα έπρεπε να γίνουν πολλά.
Η αναγγελία των γάμων έγινε στην εφημερίδα Εστία ακριβώς για να περάσει όσο το δυνατόν περισσότερο απαρατήρητη. Πράγματι δημοσιεύτηκε, όμως μέσα σε μια-δυο μέρες έγινε πρωτοσέλιδο. Τα δύο ζευγάρια που πήγαν στην Τήλο ήταν ζευγάρια ακτιβιστικά. Τα πραγματικά ζευγάρια λόγω κλασικής ελληνικής ομοφοβίας και κυνηγητού, δεν ήθελαν να βγουν προς τα έξω.
«Δεν ήμασταν πια στη ‘φούσκα’ μας, είχαμε βγει και είχαμε έναν θεσμικό παράγοντα να επικυρώσει τη βούληση δύο ανδρών και δύο γυναικών να παντρευτούν».
Ως οργάνωση χτυπήσαμε πόρτες για να ρωτήσουμε αν θα το έκαναν. Οι απαντήσεις που πήραμε ήταν αρνητικές. ‘’Όχι γιατί θα γίνει σκάνδαλο, θα το μάθουν οι γονείς μου και δεν θέλω. Εμείς πρέπει να βγούμε πρώτοι;’’ ‘’Όχι, γιατί μπορεί να στραβώσει το θέμα και να μην γίνει κι εμείς θα έχουμε εκτεθεί’’. Ήταν κάποιες από τις απαντήσεις που ακούσαμε.
Οπότε, όπως πάντα, οι ακτιβιστές βγήκαν μπροστά. Έτσι αποφασίστηκαν τα ζευγάρια τα οποία ήταν η Όλγα Μαρί Καρποδίνη με την Ευαγγελία Βλάμη και ο Δημήτρης Τσαμπρούνης με τον Θέμη Κατσαγιάννη». Οι αντιδράσεις στο νησί ήταν λίγες και υπήρχε λόγος με ονοματεπώνυμο.
Ο Τάσος Αλιφέρης είχε προσφέρει τόσα πολλά που οι δημότες του τον εμπιστεύονταν απόλυτα και ήταν στο πλευρό του. Ο Ευαγγελίδης θυμάται χαρακτηριστικά: «Όσο κι αν ήταν πρωτάκουστος ο γάμος ομόφυλων ζευγαριών, οι κάτοικοι της Τήλου είπαν “βεβαίως, ό,τι πει ο Δήμαρχός μας”. Υπήρξαν και κάποιοι που ήταν ενάντια.
Και στην ταινία φαίνεται ότι έχουν έρθει έξω από το Δημαρχείο και φωνάζουν, αλλά η πλειοψηφία των κατοίκων ήταν μαζί του. Έχω κάνει και μια συνέντευξη σε μια μεγάλη κυρία εκεί στο χωριό η οποία λέει αυτό ακριβώς το πράγμα: “είμαστε με τον Δήμαρχό μας. Είναι δημοκράτης, πασχίζει για το καλό του νησιού, έχει κάνει πολλά ωραία πράγματα κι εμείς θα τον στηρίξουμε σε ό,τι θέλει”».
Οι γάμοι έγιναν στις 7 το πρωί προκειμένου να μην τους προλάβουν οι εξελίξεις. Ο γιος του Αλιφέρη είχε διηγηθεί πως από τις 6 φυλούσαν καραούλι στις πόρτες του δημαρχείου.
Ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης θυμάται: «Την επομένη της άφιξής μας δώσαμε ραντεβού με τον Αλιφέρη στο Δημαρχείο στις επτά το πρωί, πριν ανοίξουν οι δημόσιες υπηρεσίες στην Αθήνα. Αυτός ήταν ο φόβος, ότι κάτι μπορεί να γίνει και να παυθεί. Δεν έγινε τίποτα.
Μπήκαμε σε μια μικρή αίθουσα στο Δημαρχείο. Είχε ένα μεγάλο τραπέζι κι όσοι άνθρωποι χωρούσαμε, περίπου δώδεκα, ήμασταν γύρω από αυτό το τραπέζι. Εγώ ήμουν στη μία άκρη του τραπεζιού, ακριβώς απέναντι από τον Αλιφέρη.
Τα κορίτσια στα αριστερά του, τα αγόρια στα δεξιά του. Μετά τις υπογραφές, ξεσπάσαμε σε χειροκροτήματα ενώ ο Τάσος Αλιφέρης διάβασε ένα συγκινητικό κείμενο που είχε γράψει».
Αμέσως μετά οι τέσσερις πρωταγωνιστές βγήκαν από το Δημαρχείο για να ξεκινήσει ο επόμενος γύρος στα παράθυρα των καναλιών. Όλοι ήθελαν μια δήλωσή τους. Και την είχαν. Γιατί η γραμμή τους ήταν «μιλάμε σε όλους και λέμε την αλήθεια μας». Ο Ευαγγελίδης περιγράφει γλαφυρά τις στιγμές που ακολούθησαν, χωρίς φυσικά να κατεβάζει την κάμερα.
«Ήμασταν μεθυσμένοι από ευχαρίστηση. Ήταν μέρες καταπληκτικές παρόλο που ακούσαμε τα εξ αμάξης. Δεν κοιμηθήκαμε, δεν φάγαμε επί δύο 24ώρα, ήμασταν σε κατάσταση υψηλής αδρεναλίνης, σε κατάσταση ευφορίας.
Ήμασταν πραγματικά χαρούμενοι γιατί αντιλαμβανόμασταν ότι γράφεται ιστορία. Κι αυτό γιατί δεν ήμασταν πια στη “φούσκα” μας, είχαμε βγει και είχαμε έναν θεσμικό παράγοντα να επικυρώσει τη βούληση δύο ανδρών και δύο γυναικών να παντρευτούν. Ζήσαμε μεγάλες στιγμές.
Μετά τους γάμους επικράτησε ένα πανδαιμόνιο. Ο Δημήτρης Τσαμπρούνης και η Ευαγγελία Βλάμη ανέλαβαν τις συνεντεύξεις και την επικοινωνία με τα Μέσα, ήταν έτσι κι αλλιώς οι εκπρόσωποι της οργάνωσης στα ΜΜΕ. Για αυτό και είχαν επιλεγεί γιατί είχαν την ικανότητα και την πείρα να το διαχειριστούν επικοινωνιακά.
Μαζί μας ήταν και ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος που έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στις αποφάσεις, στις ζυμώσεις, στις διαπραγματεύσεις με τους δημοσιογράφους.
Την επόμενη ημέρα φύγαμε από την Τήλο. Στο λιμάνι της Ρόδου μάς περίμεναν δημοσιογράφοι κι ένας Ροδίτης που μας έβριζε. Τσακώθηκε και με τον Αλιφέρη που μας έχει συνοδεύσει μέχρι εκεί. “Ήρθες εσύ κατακτητής του νησιού μας από τη Μάνη κι έφερες τα μανιάτικα κόλπα και θες να μας διαφθείρεις”, του έλεγε».
Από τους πέντε πρωταγωνιστές, οι τρεις δεν είναι πια στη ζωή. Για τον Τάσο Αλιφέρη, για την Ευαγγελία Βλάμη και για την Όλγα Μαρί Καρποδίνη. Για αυτούς τους τρεις ο Ευαγγελίδης θέλησε να κάνει τους «Γάμους της Τήλου». Μια πολύτιμη μαρτυρία για τις επόμενες γενιές, μιας κομβικής σημασίας στιγμής για την ιστορία των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων στη χώρα μας.
«Πέρα από την πολιτική διάσταση, αισθάνθηκα ότι είχα κι ένα χρέος σε προσωπικό και συναισθηματικό επίπεδο -η Ευαγγελία ήταν κολλητή φίλη μου- να δείξω αυτά τα πρόσωπα και το στίγμα που άφησαν πίσω τους σε ένα ιστορικό γεγονός για την κοινότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα στην Ελλάδα.
Χαίρομαι όμως πολύ που μένει κι ένα ίχνος αυτού του θαυμάσιου ανθρώπου, του Τάσου του Αλιφέρη. Είμαστε όλοι ευγνώμονες σε αυτούς τους ανθρώπους που βγήκαν μπροστά και πήραν πάνω τους όλο το βάρος».
Γρηγόρης Βαλλιανάτος: «Οι γάμοι της Τήλου είναι ένα σύμβολο στην ιστορία του ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματος»
«Το Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλοφίλων Ελλάδας (ΑΚΟΕ) είναι η αρχή της ιστορίας της κοινότητάς μας σε σχέση με τα αιτήματα αυτά. Η κυβέρνηση Καραμανλή εξήγγειλε ένα σύμφωνο συμβίωσης μόνο για ετερόφυλα ζευγάρια.
Στη συνάντηση που είχαμε με τον τότε Υπουργό Δικαιοσύνης, τον Σωτήρη Χατζηγάκη, του μεταφέραμε ότι το θεωρούμε ανεπίτρεπτο και ζητήσαμε να επεκτείνει το σύμφωνο και στα ομόφυλα ζευγάρια. Ο Σωτήρης Χατζηγάκης ήταν ένας κεντρώος πολιτικός αλλά υπουργός της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας.
Μας μίλησε με ειλικρίνεια λέγοντας ότι η παράταξη δεν αντέχει ένα σύμφωνο για όλους, αλλά εάν κάνει ένα νομοθέτημα που θα μας αποκλείει θα μπορούσαμε να πάμε προσφύγουμε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και να το αλλάξουμε. Ήταν μια πολιτική εκτίμηση σοβαρή και αληθής.
Πολύ σύντομα ο Καρατζαφέρης είπε ‘’ο Βαλλιανάτος και οι φίλοι του θα πάνε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και θα κερδίσουν’’. Οι κυβερνήσεις με την πολιτική τους ή την ανημπόρια τους δεν υπολογίζουν τον διασυρμό της χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος
Η Ελληνική Δημοκρατία από το 1982 έχει ψηφίσει τον Νόμο 1250 ο οποίος προβλέπει για πρώτη φορά στη χώρα τον πολιτικό γάμο. Γράφτηκε με τέτοιον τρόπο από την επιτροπή Μάνεση ώστε να μην συμπεριλαμβάνει το φύλο των μελλόνυμφων ή των συζύγων στο κείμενό του.
Αυτό συνέβη λόγω της ρητής πρόθεσης των ακαδημαϊκών συντακτών του να συμπεριλάβει μελλοντικά και ζευγάρια του ίδιου φύλου. Όταν είδαμε ότι από πλευράς Πολιτείας δεν θα γινόταν κάτι, αποφασίσαμε να κάνουμε κάτι επαναστατικό.
Απευθυνθήκαμε στον Συνασπισμό και ζητήσαμε από τον Αλέκο Αλαβάνο να εφαρμόσει τον νόμο. Απάντησε ότι θα μπορούσαν να το κάνουν, αν δεχθούν οι νομικές υπηρεσίες τους. Δεν δέχθηκαν.
«Χρειάστηκε πάρα πολλή πίεση και αγάπη για να δεχθούν. Νομίζω ότι ξεπέρασαν τον εαυτό τους. Ποτέ δεν φαντάζονταν τι θα τους έρθει στο κεφάλι».
Ο Αλέξης Τσίπρας το 2006, όταν ήταν υποψήφιος Δήμαρχος Αθηναίων, εξήγγειλε στην πλατεία Κλαυθμώνος κατά τη διάρκεια του Pride ότι αν εκλεγεί θα εφαρμόσει τον νόμο κι άρα θα γίνονται γάμοι ομόφυλων ζευγαριών.
Όταν στη συνέχεια απευθυνθήκαμε στον ΣΥΡΙΖΑ και ζητήσαμε να εφαρμόσουν τον νόμο μάς απάντησαν ότι το νομικό τμήμα κάποιων δήμων έχει αντιρρήσεις», εξηγεί στο ΒΗΜΑ ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος, δίνοντας το παρασκήνιο που προηγήθηκε της απόφασης να γίνουν οι γάμοι της Τήλου.
Η απόφαση πάρθηκε όμως οι δυσκολίες που έπρεπε να διαχειριστεί ήταν πολλές. «Η μία δυσκολία ήταν πώς θα γίνει πραγματικότητα ο γάμος σε ένα τόσο εχθρικό κλίμα. Είχαμε απέναντί μας τους πάντες, την Κυβέρνηση, τον Εισαγγελέα, την Αστυνομία, το Λιμενικό.
Δεν ήθελαν να γίνει αυτός ο γάμος, ούτε το πείραμα. Δεύτερη δυσκολία ήταν ι να βρω τους γαμπρούς και τις νύφες. Τελικά, κάποιος έπρεπε να συλλάβει ποιο προφίλ ανθρώπων χρειαζόταν. Να τους βρει και να τους πείσει.
Σας μιλάω ειλικρινά ήταν πάρα πολύ δύσκολο να τους πείσω, όχι μόνο να κάνουν μια σπουδαία ακτιβιστική δράση και θα προχωρήσουν τα πράγματα -που ήταν αλήθεια- αλλά και ότι θα κληρονομήσουν ένα βουνό δημοσιότητας.
Θέλω να τιμήσω την Ευαγγελία Βλάμη, την Όλγα Μαρί Καρποδίνη, τον Δημήτρη Τσαμπρούνη και τον Θέμη Κατσαγιάννη. Χρειάστηκε πάρα πολλή πίεση και αγάπη για να δεχθούν. Νομίζω ότι ξεπέρασαν τον εαυτό τους. Ποτέ δεν φαντάζονταν τι θα τους έρθει στο κεφάλι.
Έφεραν σε πέρας, με λίγο παραπάνω κρασί και ψάχνοντάς τους τη νύχτα στο νησί, αυτό το δύσκολο έργο. Είναι μια παρακαταθήκη. Η ελπίδα μας ήταν διαφορετική μετά τους γάμους της Τήλου».
Ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος ταξιδεύει στην Τήλο και γίνεται μάλιστα μάρτυρας στους γάμους. Με τη δική του καταλυτική καθοδήγηση επιλέγεται ο οδός της εξωστρέφειας προς τα Μέσα.
Όπως χαρακτηριστικά λέει: «Δεν παύαμε όλες εκείνες τις ημέρες να είμαστε σε σύνδεση με κάθε είδους τηλεοπτικό σταθμό. Είχαμε αποφασίσει ότι μιλάμε με όλο τον κόσμο, λέμε την αλήθεια και τους βάζουμε στη θέση τους».
Ζητώ το σχόλιό του για το νομοσχέδιο. «Ο Μητσοτάκης ξέρει ότι έχει κόστος, αλλά το κάνει. Η πραγματικότητα είναι ότι κάνουμε ένα μεγάλο βήμα μπροστά. Το να λέγεται, στην υποκριτική ελληνική κοινωνία, ότι ο γάμος θα γίνεται από όλο τον κόσμο είναι σαν να ακούγεται ο γδούπος της πτώσης του κάστρου της πατριαρχίας στη χώρα. Όλα θα είναι διαφορετικά.
Όσο για την παρένθετη κύηση πρέπει να σας διαβεβαιώσω, με όση δύναμη διαθέτω, πως ό,τι ισχύει για τις γυναίκες θα ισχύει και για τους άντρες. Είναι θέμα πια ευρωπαϊκού πιστοποιητικού γονεϊκότητας που ψηφίστηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2023 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο».
Η τελευταία μου ερώτηση αφορούσε στην Ευαγγελία Βλάμη, πολύ στενή κι αγαπημένη φίλη του Γρηγόρη Βαλλιανάτου. Πώς θα ένιωθε άραγε αυτή η γυναίκα βλέποντας πως απέχουμε ελάχιστα από την ισότητα στον πολιτικό γάμο;
«Η Ευαγγελία θα ήταν πάρα πολύ χαρούμενη. Θα έπαιρνε μια μεγάλη σημαία και θα απογειωνόταν σε χαμηλό ύψος για να τη βλέπουμε. Και νομίζω ότι το κάνει».
Μαρία Καμμά Αλιφέρη: «Οι γάμοι είναι κανονικά καταχωρημένοι στο βιβλίο των πολιτικών γάμων μέχρι σήμερα»
«Σίγουρα κάποιους τους παραξένεψε το γεγονός τότε, όμως οι περισσότεροι το είδαν ψύχραιμα. Το είδαν υπό το πρίσμα της ελευθερίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η κοινωνία της Τήλου έχει μία τέτοια οπτική, ας μην ξεχνάμε και το πώς διαχειριστήκαμε το προσφυγικό τα τελευταία χρόνια. Αυτά που παρακολουθήσατε εσείς στην τηλεόραση ήταν αντιδράσεις που υπήρχαν έξω από το νησί της Τήλου. Ξεσπάσματα και ακραίες αντιδράσεις στην Τήλο δεν υπήρξαν.
Είμαστε πολύ περήφανοι που η κοινωνία της Τήλου πρωτοστάτησε σε κάτι που έρχεται η ελληνική Βουλή να το ψηφίσει μετά από 16 χρόνια. Αυτό δείχνει πόσο μπροστά ήταν ο Τάσος Αλιφέρης και οι συμπολίτες μας στο νησί», δηλώνει στο ΒΗΜΑ η Δήμαρχος της Τήλου, Μαρία Καμμά Αλιφέρη.
Όταν μια τοπική κοινωνία είναι χωρίς γιατρό, ακόμα και σήμερα η Τήλος δεν έχει γιατρό, η μετατόπιση του ενδιαφέροντος από τα ζητήματα ζωτικής σημασίας, δύσκολα γίνεται. Το ίδιο ισχύει τώρα, το ίδιο ίσχυε και τότε.
«Έχουμε τόσα σημαντικά πράγματα που πρέπει να επιλύσουμε εμείς οι νησιώτες και ιδιαίτερα οι ακρίτες που οι μεγάλες συζητήσεις στα τηλεοπτικά πλατό μάς αφήνουν άναυδους. Αυτό έλεγαν και τότε στο νησί το 2008. Υπήρχε ένα καφενείο στο νησί το οποίο το είχε ο άνδρας μου (αδερφός του Τάσου Αλιφέρη).
«Μιλάμε για ανθρώπινα δικαιώματα κι εδώ αρχίζουν και τελειώνουν όλα».
Οι δημοσιογράφοι έβλεπαν τότε Αλιφέρης κι έπαιρναν τηλέφωνο για δηλώσεις. Το καφενείο αυτό το δούλευαν οι γονείς μου. Ο πατέρας μου ήταν 12 χρόνια δήμαρχος σε πολύ σκληρά χρόνια για το νησί, από το 1974 μέχρι και το 1986. Πάλευε να φέρει γιατρό στην Τήλο, δεν είχαμε ακτοπλοΐα, δεν είχαμε φούρνο, δεν είχαμε φάρμακα. Οι γονείς μου είχαν θάψει το πρώτο τους παιδί γιατί δεν είχαμε γιατρό.
Όταν λοιπόν αυτός ο άνθρωπος έδωσε πραγματικό αγώνα για να κρατηθεί ζωντανό το νησί κι έπαιρναν τηλέφωνο οι δημοσιογράφοι για να ρωτήσουν για τους γάμους, απάντησε “δεν σας είδα να νοιάζεστε για τα προβλήματα του νησιού μας”.
Είναι τόσα πολλά τα προβλήματα που αντιμετωπίζαμε και αντιμετωπίζουμε που οι γάμοι ήταν απλώς μια διοικητική πράξη. Δεν το είδαν ως κάτι τραγικό. Το είδαν ως κάτι φυσιολογικό. Τόσο απλά.
Οι μεγαλύτεροι άνθρωποι ξέρετε τι έλεγαν; “Τι με νοιάζει εμένα τι κάνουν στο σπίτι τους και στο κρεβάτι τους;” Δεν ξέρω πώς φάνηκε, πάντως εδώ οι άνθρωποι δεν έδωσαν και τόσο μεγάλη σημασία. Η κοινωνία της Τήλου πιστεύει στον άνθρωπο, πιστεύει στην ελευθερία και στην ευτυχία του ανθρώπου.
Και τότε και τώρα αυτό που πρυτανεύει είναι η λογική. Δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια στην πραγματικότητα. Μιλάμε για ένα κοινωνικό πρόβλημα που πρέπει να το δεις και πρέπει να το λύσεις.
Η υπόθεση των γάμων της Τήλου βρίσκεται ακόμα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Ανέλαβα Δήμαρχος το 2012, εγώ κανένα έγγραφο ακύρωσης δεν έχω δει, καμία επιστολή δεν είχε έρθει στον Δήμο. Οι γάμοι της Τήλου είναι κανονικά καταχωρημένοι στο βιβλίο των πολιτικών γάμων.
Μιλάμε για ανθρώπινα δικαιώματα κι εδώ αρχίζουν και τελειώνουν όλα», συμπληρώνει η Μαρία Καμμά Αλιφέρη.
Πηγή tovima.gr
