Τομή για τη διαχείριση του μεταναστευτικού στη Γερμανία θεωρούν στελέχη τού υπό διαμόρφωση κυβερνητικού συνασπισμού την απόφαση ομοσπονδιακού διοικητικού δικαστηρίου στη Λειψία, που θεωρητικά ανάβει το πράσινο φως για μαζικές απελάσεις στην Ελλάδα, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει τριβές στις διμερείς σχέσεις Αθήνας – Βερολίνου.
Την ίδια ώρα ο υπουργός Μετανάστευσης Μάκης Βορίδης τονίζει στην «Κ» ότι «δεν μπορεί να μιλάμε για επιστροφές, γιατί αυτό επηρεάζει την αρχή της ισοκατανομής στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Πώς θα γίνουν επιστροφές αν δεν υπάρξει ισοκατανομή;» δείχνοντας εμμέσως μια οδό συνεννόησης.
Η απόφαση αφορά την προσφυγή στη γερμανική Δικαιοσύνη δύο ανδρών, ενός 32χρονου από τη Σομαλία και ενός 34χρονου από τη Λωρίδα της Γάζας, οι οποίοι είχαν λάβει προσφυγικό καθεστώς (άσυλο) στην Ελλάδα το 2017 και 2018 αντιστοίχως. Οι δύο κατέθεσαν εκ νέου αίτημα ασύλου στη Γερμανία με την αιτιολογία ότι οι συνθήκες προστασίας των προσφύγων στην Ελλάδα δεν είναι επαρκείς και δεν υπάρχει σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ωστόσο, το ομοσπονδιακό διοικητικό δικαστήριο της Γερμανίας με έδρα στη Λειψία απέρριψε το αίτημά τους και αποφάσισε ότι θα πρέπει να επιστρέψουν στην Ελλάδα.
«Βρείτε δικηγόρο»: Τα αμερικανικά πανεπιστήμια συμβουλεύουν φοιτητές που απειλούνται με απέλαση
Σημειώνεται ότι το 2024 περίπου 40.000 άτομα αναγνωρίστηκαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα, ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2025 έλαβαν άσυλο 5.629 άτομα. Οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες σε ένα συγκεκριμένο κράτος-μέλος έχουν δικαίωμα να ταξιδέψουν σε άλλο κράτος-μέλος για 90 ημέρες, ωστόσο τόπος διαμονής τους είναι υποχρεωτικά το κράτος όπου κατέθεσαν για πρώτη φορά αίτημα ασύλου και αναγνωρίστηκαν ως πρόσφυγες.
Καθώς η Ελλάδα είναι πρώτη χώρα υποδοχής εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης για τους αιτούντες άσυλο στην Ε.Ε., δέχεται μεγάλο αριθμό αιτήσεων ασύλου και εκδίδει ανάλογο αριθμό αποφάσεων. Μεγάλος αριθμός προσφύγων που έχει λάβει άσυλο στην Ελλάδα, αξιοποιώντας τη δυνατότητα μετακίνησης σε άλλες χώρες της Ε.Ε. για 90 ημέρες επιχειρεί να παραμείνει. Πρώτη χώρα στις προτιμήσεις των προσφύγων είναι η Γερμανία, κυρίως λόγω των αυξημένων επιδομάτων που προσφέρει.
Το «τρίπτυχο» της απόφασης – Κριτήριο για την απόφαση του ομοσπονδιακού διοικητικού δικαστηρίου της Λειψίας ήταν κατά πόσον οι μετανάστες στην Ελλάδα έχουν «ψωμί, κρεβάτι και σαπούνι» στη διάθεσή τους.
Δημοσιογραφικές πληροφορίες στο Βερολίνο εκτιμούν ότι η δικαστική ετυμηγορία θα μπορούσε να αφορά 40.000-45.000 νέους, υγιείς άνδρες, που έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Σλέσβιχ Χολστάιν, που ανακοίνωσε ότι 736 άνθρωποι είναι πιθανό να εμπίπτουν στη συγκεκριμένη κατηγορία, ενώ από το 2019 μόλις τρία άτομα είχαν απελαθεί από το συγκεκριμένο κρατίδιο της Γερμανίας λόγω των επιφυλάξεων για τις συνθήκες φιλοξενίας προσφύγων στη χώρα μας.
Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Μετανάστευσης και Προσφύγων (BAMF), μόνο το 2024 υπέβαλαν αίτηση ασύλου στη Γερμανία 25.112 άτομα, παρότι είχαν προηγουμένως αναγνωριστεί ως πρόσφυγες στην Ελλάδα. Υπολογίζεται ότι από το 2020 σχεδόν 100.000 άνθρωποι κατέθεσαν δεύτερη αίτηση ασύλου στη Γερμανία, ενώ είχαν ήδη εξασφαλίσει προστασία στην Ελλάδα.
Οι διμερείς σχέσεις
«Θα υπάρξει αναμφίβολα ένταση μεταξύ των δύο χωρών, εναπόκειται στους Φρίντριχ Μερτς και Κυριάκο Μητσοτάκη να βρουν μια λύση», σχολιάζει Γερμανός συνάδελφος που καλύπτει το μεταναστευτικό για την εφημερίδα με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στη χώρα. Το ζήτημα των δευτερογενών ροών ανέκαθεν δηλητηρίαζε τις διμερείς σχέσεις κι είχε τεθεί επανειλημμένα στις επαφές του απερχόμενου καγκελαρίου Ολαφ Σολτς τόσο με τον Ελληνα πρωθυπουργό όσο και με την τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
Ειδικά ο Χριστιανοδημοκράτης εν αναμονή καγκελάριος Μερτς, ο οποίος βλέπει την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) να καλπάζει στις δημοσκοπήσεις, θα κληθεί να δώσει διαπιστευτήρια σκληρής μεταναστευτικής πολιτικής για να αναχαιτίσει την επιρροή του ξενοφοβικού σχηματισμού. Μια πρόγευση είχε αποτελέσει η προεκλογική του συνεργασία με την AfD πάνω σε κείμενο πέντε σημείων για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού.
Η απόφαση της περασμένης Τετάρτης εκτιμάται πως θα έχει σοβαρές πολιτικές συνέπειες, αφού στις τάξεις της συντηρητικής παράταξης του εν αναμονή καγκελαρίου πολλοί τη θεωρούσαν «προϋπόθεση» για να μπορέσει να υλοποιηθεί το πρόγραμμα της επόμενης κυβέρνησης του Βερολίνου για το μεταναστευτικό. Κριτήριο για την απόφαση της Λειψίας ήταν κατά πόσον οι μετανάστες στην Ελλάδα έχουν «ψωμί, κρεβάτι και σαπούνι» στη διάθεσή τους, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο προεδρεύων δικαστής Ρόμπερτ Κέλερ.
Σύμφωνα με τους ομοσπονδιακούς δικαστές, μετά την επιστροφή τους στην Ελλάδα οι άνθρωποι καλούνται να αντιμετωπίσουν έναν λαβύρινθο γραφειοκρατίας. Ομως, είναι δυνατόν να βρουν κατάλυμα και μπορούν επίσης να βρουν πρόσβαση σε τρόφιμα και εργασία.
Ο σοσιαλδημοκράτης βουλευτής, αρμόδιος του κόμματος για θέματα εσωτερικής πολιτικής, Ντιρκ Βίζε, θεωρεί θετική εξέλιξη τη σαφήνεια που κομίζει η απόφαση. Μιλώντας στην «Κ» αποφεύγει να καθορίσει τον αριθμό των προσφύγων που θα μπορούσε να αφορά η εξέλιξη και απορρίπτει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο μαζικών απελάσεων στη χώρα μας. «Ο αριθμός θα αυξηθεί αλλά όλα θα γίνουν με βάση τις αρχές του κράτους δικαίου», εξηγεί. «Το σημαντικό είναι ότι θα ανακουφιστούν κρατίδια και κοινότητες που αυτή τη στιγμή σηκώνουν μεγάλο βάρος».
Το «κλειδί» για λύση – «Υπάρχουν αρκετά περίπλοκα νομικά ζητήματα. Πάντως, η λύση στο θέμα των επιστροφών βρίσκεται στη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού συστήματος», τονίζει στην «Κ» ο Μάκης Βορίδης.
«Θα αυξηθεί σίγουρα ο αριθμός όσων απορρίφθηκαν οι αιτήσεις ασύλου στη Γερμανία και στους οποίους το Βερολίνο θα πει: πρέπει να επιστρέψετε στην Ελλάδα. Γιατί η υπηρεσία μετανάστευσης θα έχει πλέον τη δυνατότητα, ύστερα από αυτή τη δικαστική απόφαση, να απελαύνει νέους, υγιείς άνδρες που μπορούν να εργαστούν στην Ελλάδα. Συνεπώς θα απορρίπτονται περισσότερες αιτήσεις και θα υποχρεώνονται οι αιτούντες άσυλο να γυρίσουν στην Ελλάδα.
Ωστόσο, άλλο ζήτημα είναι κατά πόσο θα αυξηθούν οι απελάσεις, γιατί κάθε απέλαση γίνεται σε συνεννόηση με την Ελλάδα. Κι επειδή η Ελλάδα δεν θα αποδεχθεί περισσότερες απελάσεις, είναι αμφίβολο αν θα γίνουν. Πέρυσι είχαμε μια ελαφρά αύξηση. Θα έλεγα λοιπόν ότι αυξάνεται η πίεση για περισσότερες απελάσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει όμως ότι όντως θα πραγματοποιηθούν μαζικές απελάσεις», λέει ο Αντρέας Μαϊερχέφερ, εκπρόσωπος της μεγαλύτερης φιλομεταναστευτικής οργάνωσης ProAsyl, η οποία ιδρύθηκε το 1986 από προτεστάντη ιερέα και έχει ετήσιο προϋπολογισμό σχεδόν 6 εκατ. ευρώ.
Γερμανικές διπλωματικές πηγές στην Αθήνα εκτιμούν ότι η απόφαση αφορά περισσότερο το μέλλον παρά το παρελθόν. Θεωρούν δηλαδή ότι μετά τη δικαστική απόφαση θα μπορούσαν να αποθαρρυνθούν οι διακινητές και οι αιτούντες άσυλο και να αποφασίσουν ότι δεν αξίζει τον κόπο να επιχειρήσουν να ταξιδέψουν στη Γερμανία, αφού το πιθανότερο είναι ότι θα υποχρεωθούν να επιστρέψουν στην Ελλάδα.
«Η ετυμηγορία αλλάζει όντως τους όρους του παιχνιδιού (game changer), με την έννοια ότι μέχρι τώρα 1.000-2.000 άνθρωποι έφταναν κάθε μήνα από την Ελλάδα, έχοντας τη βεβαιότητα ότι το γερμανικό κράτος θα ανεχθεί την παραμονή τους επειδή η Ελλάδα δεν έχει την ικανότητα να τους παρέχει την απαραίτητη προστασία. Κάτι που παρεμπιπτόντως είναι προσβλητικό και για τη χώρα σας, που έχει ανακάμψει πλήρως από την οικονομική κρίση.
Ερχεται λοιπόν η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου και αλλάζει αυτό το σκεπτικό, αφού θεωρεί ότι οι ενήλικοι, μη ευάλωτοι και ικανοί να εργαστούν αιτούντες άσυλο μπορούν κάλλιστα να ζήσουν στην Ελλάδα».
Μεταναστευτικό: Είναι η Τυνησία «ασφαλής χώρα προέλευσης»;
Οι ίδιες πηγές επιφυλάσσονται πάντως να περιγράψουν τις ακριβείς συνέπειες της απόφασης γιατί θα πρέπει πρώτα να εκδοθεί το αναλυτικό σκεπτικό της, που χρειάζεται 4-6 εβδομάδες προκειμένου να διαπιστωθεί ποιες κατηγορίες προσφύγων ή αιτούντων άσυλο αφορά. Τότε η υπηρεσία μετανάστευσης θα μπορούσε σε συνεργασία με τα κρατίδια ώστε να καταρτίσει συγκεκριμένους καταλόγους για όσους θα μπορούσαν να απελαθούν στη χώρα μας.
Περίπλοκα ζητήματα
Οσον αφορά την ελληνική πλευρά, το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου τηρεί στάση αναμονής. Πηγές του υπουργείου σημείωναν στην «Κ» με νόημα ότι είναι «άλλο η υποδοχή και άλλο η αποδοχή. Μπορεί η Γερμανία να κάνει αίτημα επιστροφής μεταναστών, αλλά πρέπει κι εμείς να το αποδεχθούμε για να επιστρέψουν. Οπως κι εμείς κάνουμε αιτήματα για οικογενειακές επανενώσεις ώστε να μεταβούν στη Γερμανία άτομα που βρίσκονται στην Ελλάδα αλλά έχουν συγγενείς εκεί, αλλά δεν γίνονται αποδεκτά».
Ο ίδιος ο υπουργός Μάκης Βορίδης μιλώντας στην «Κ» επισημαίνει ότι τα ζητήματα επιστροφών χρειάζεται να συζητηθούν στο πλαίσιο του νέου Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση που υιοθετήθηκε από τον Μάιο του 2024 και τυπικά θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται σε ένα χρόνο.
«Σ’ εμάς δεν έχει φτάσει κάποιο αίτημα», τονίζει ο κ. Βορίδης όσον αφορά την απόφαση. «Υπάρχουν αρκετά περίπλοκα νομικά ζητήματα για το συγκεκριμένο θέμα. Θα εξηγήσω περισσότερα όταν έρθει η ώρα και όταν πρέπει.
«Βρείτε δικηγόρο»: Τα αμερικανικά πανεπιστήμια συμβουλεύουν φοιτητές που απειλούνται με απέλαση
Πάντως, η λύση στα ζητήματα των επιστροφών βρίσκεται στη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού συστήματος που πρέπει να οδηγεί τους παράνομους μετανάστες στις χώρες καταγωγής τους και όχι να συζητάμε για τις δευτερογενείς επιστροφές, δηλαδή τις επιστροφές μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι η δεύτερη χώρα μετά την Κύπρο σε αιτήματα ασύλου ανά κάτοικο, λόγω του ότι είναι χώρα υποδοχής.
Δεν μπορεί λοιπόν να μιλάμε για επιστροφές, γιατί αυτό επηρεάζει την αρχή της ισοκατανομής στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Πώς θα γίνουν επιστροφές αν δεν υπάρξει ισοκατανομή;».
Πηγή: kathimerini.gr
