«Τι συμβαίνει με τους ηλικιωμένους νησιώτες της Μεσογείου, οι οποίοι δεν έχουν εγκαταλείψει τον τόπο τους;», «Πώς εξασφαλίζεται η μακροζωία;», οι αρχικοί προβληματισμοί για την έρευνα MEDIS, ένα ερευνητικό πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2005 υπό την «ομπρέλα» του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, με στόχο να αποτυπώσει τον τρόπο ζωής, την κατάσταση της υγείας αλλά και συνήθειές τους, διατροφικές και συμπεριφορικές. Εμπνευση αντλήθηκε επίσης από την «Ερευνα των 7 χωρών» του καθηγητή Keys κατά τη δεκαετία του ’50, όπου είχαν συμπεριληφθεί ηλικιωμένοι από την Κέρκυρα και την Κρήτη και αναδείχθηκαν τότε οι μακροβιότεροι.
Οι επικεφαλής ερευνητές, κ. Ευάγγελος Πολυχρονόπουλος, ιατρός -υγειονολόγος (Harvard School of Public Health, MPH ’88) και Δημοσθένης Παναγιωτάκος, καθηγητής Βιοστατιστικής-Επιδημιολογίας, δίνουν λεπτομέρειες σχετικά με τη MEDIS, αρκετά από τα συμπεράσματα της οποίας έχουν ήδη δημοσιευθεί σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά και στην εγκυρότερη βάση δεδομένων PubMed: «Εστιάσαμε σε άτομα 65+ ελεύθερα νόσου, συγκεκριμένα άνευ καρδιαγγειακών προβλημάτων και καρκίνου, με εξαίρεση μη επιλήψιμα θέματα υγείας όπως ελαφρά αυξημένο σάκχαρο ή πίεση, τα οποία είναι απόρροια της ηλικίας. Μέχρι σήμερα έχουν συμμετάσχει περίπου 2.700 άτομα από τη νησιωτική Ελλάδα αλλά και Μάλτα, Βαλεαρίδες Νήσους, Σικελία, Σαρδηνία. Για λόγους συσχετισμών, έχει επίσης μελετηθεί η ηπειρωτική περιοχή της Μάνης. Προβλέπεται δε επέκταση της έρευνας διεθνώς – Αμερική (απόγονοι των Καλύμνιων σφουγγαράδων στο Tarpon Springs στη Φλόριντα), Μπαχάμες (Ανδρος), Αυστραλία (Ελληνες ομογενείς) αλλά και διαχρονική παρακολούθηση των συμμετεχόντων», θα πουν οι υπεύθυνοι.
Η υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής, όπως η κατανάλωση ψαριού, η οποία συμβάλει στη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου, συσχετίστηκε θετικά με την καλή υγεία. «Η λιτή ζωή, η διατροφή με μέτρο, η ποικιλία, η ισορροπία, ο αργός ρυθμός της καθημερινότητας, η μεσημεριανή σιέστα, η φυσική δραστηριότητα, δείχνουν να συμβάλουν στη μακροζωία», επισημαίνει ο κ. Πολυχρονόπουλος. Από τη MEDIS αναδείχθηκε, επίσης, πως ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ηλικιωμένων παραμένουν χωρίς ιδιαίτερη φροντίδα σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας – εντοπίστηκαν υπερτασικοί ή διαβητικοί, που δεν λαμβάνουν καμία αγωγή. Ακόμη εντονότερο το πρόβλημα στα μικρότερα νησιά: «Αν στα μεγάλα νησιά υπάρχει ένα οργανωμένο σύστημα παροχών υγείας, στα μικρά παρατηρείται πως οι παροχές υγείας είναι ιδιαίτερα προβληματικές, γεγονός που συνδέεται με την αυξημένη νοσηρότητα των ηλικιωμένων στις περιοχές αυτές», αναφέρει ο κ. Παναγιωτάκος. Οσο για εκείνους που έχουν περάσει το κατώφλι της 9ης δεκαετίας της ζωής τους; «Η σχεδόν παντελής απουσία καπνίσματος καταγράφεται ως σημαντικός παράγοντας. Επιπλέον, καθοριστικής σημασίας φαίνεται πως είναι η κοινωνικοποίηση. Εκείνοι που ξεπέρασαν τα 90, ήταν τα άτομα που συμμετείχαν σε κοινωνικές δραστηριότητες, ζούσαν μέσα στην ευρύτερη οικογένειά τους. Οσοι πάλι ήταν κλεισμένοι στο σπίτι, παρακολουθώντας διαρκώς τηλεόραση, παρουσίαζαν προβλήματα όπως παχυσαρκία, διαβήτη, υπέρταση και υψηλά ποσοστά κατάθλιψης», συνεχίζει ο ίδιος.
Ενδιαφέρον στοιχείο που αναδεικνύεται από την έρευνα είναι η αρνητική επίδραση της απομάκρυνσης από τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και της μεσογειακής διατροφής στις αστικοποιημένες περιοχές μεγάλων νησιών (Κρήτη, Λέσβος, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στα νησιά της Ισπανίας και της Ιταλίας), λόγω «κυρίως τουριστικής επιρροής», θα πει ο κ. Παναγιωτάκος. «Η μετατροπή του αγρότη σε ξενοδόχο και αντίστοιχα η δυτικοποίηση της δίαιτας – “Τι πρωινό δίνετε στους τουρίστες;” τους ρωτούσαμε. “Continental” μας απαντούσαν, βασιζόμενοι σε μία μάλλον αυθαίρετη ερμηνεία των αναγκών των πελατών τους παρά στις πραγματικές τους απαιτήσεις».
Επιδίωξη των συντελεστών της MEDIS; Σύμφωνα με τον κ.Πολυχρονόπουλο: «Να αξιοποιηθούν τα αποτελέσματα της έρευνας στη δημόσια υγεία, να διδαχθούμε από τους ηλικιωμένους που ζουν με τον παραδοσιακό τρόπο ζωής. Τα συμπεράσματα δικαιώνουν τη μεσογειακή διατροφή και όπως μας διδάσκουν οι γιαγιάδες και οι παππούδες, καμία τροφή δεν βρίσκεται στο πυρ το εξώτερον – καταναλώνουμε τα πάντα με μέτρο».
Η λιτότητα ως γενικότερη φιλοσοφία
Η λιτότητα τόσο στη διατροφή όσο και στον γενικότερο τρόπο ζωής, σε συνδυασμό με την κατανάλωση ποικιλίας τροφών, ως γενικότερη φιλοσοφία, είναι ίσως ένα από τα μυστικά των μακρόβιων συμμετεχόντων, όπως προκύπτει από τη μελέτη ΜEDIS, το διεθνές πρότζεκτ του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, που ξεκίνησε το 2005. Πώς αποτυπώνεται η υγεία του ηλικιωμένου πληθυσμού σύμφωνα με την έρευνα; Το 40% των γυναικών και το 25% των ανδρών ήταν παχύσαρκα εξαιτίας της καθιστικής ζωής, 4% των γυναικών αλλά 25% των ανδρών ήταν νυν καπνιστές, 27% των γυναικών και 14% των ανδρών είχαν έντονα συμπτώματα κατάθλιψης, 69% των γυναικών και 58% των ανδρών είχαν αρτηριακή υπέρταση, με το 90% αυτών να λαμβάνει ειδική φαρμακευτική αγωγή. Το 35% των γυναικών και το 37% των ανδρών είχαν αυξημένες τιμές λιπιδίων, εξ αυτών οι 6 στους 10 ελάμβαναν φαρμακευτική αγωγή, ενώ μόλις οι μισοί ακολουθούσαν ειδική δίαιτα. Το 23% των γυναικών και των ανδρών είχαν σακχαρώδη διαβήτη, εξ αυτών ποσοστό «5% ήταν ινσουλινοεξαρτώμενο, ενώ μόλις το 55% ακολουθούσε ειδική διαιτητική αγωγή. Η αυστηρή προσήλωση στη Μεσογειακή Δίαιτα έχει χαθεί: μόλις το 60% των ηλικιωμένων ανδρών και γυναικών την υιοθετούν, ενώ το υπόλοιπο 40% ακολουθεί ένα «δυτικό» τρόπο διατροφής, πλούσιο σε κρέας και κορεσμένα λιπαρά, με μικρή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, οσπρίων και δημητριακών. Αποτέλεσμα; Να παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα υπέρτασης, δυσλιπιδαιμιών, παχυσαρκίας και διαβήτη.
Καθημερινή
