Στη Ρόδο η λειτουργία του Κτηματολογίου διέπεται από το Κτηματολογικό Κανονισμό , που κυρώθηκε το 1929 με διάταγμα του Ιταλού Κυβερνήτου Δωδεκανήσου και διατηρήθηκε σε ισχύ και μετά την εισαγωγή της Ελληνικής Νομοθεσίας στη Δωδεκάνησο Για την εποχή του και για πολλές δεκαετίες ήταν πρωτοποριακό εργαλείο σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα που είχε τα υποθηκοφυλάκεια.
Δυστυχώς , μέχρι σήμερα το Κτηματολόγιο Ρόδου δεν εξελίχθηκε ως υπηρεσία με αποτέλεσμα να παρουσιάζει πολλά τρωτά σημεία στις διαδικασίες εξυπηρέτησης των πολιτών και να έχει καταστεί ουσιαστικά ανενεργό, με σοβαρότατες επιπτώσεις στην τοπική οικονομία. Η αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην έκδοση πιστοποιητικών, οι χιλιάδες πράξεις που εκκρεμούν προς μεταγραφή, η μη ενημέρωσή του για τους αναδασμούς που έγιναν στο νησί της Ρόδου , ενισχύουν την άποψη αυτή.
Στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού των Κτηματολογίων Ρόδου, Κω και Λέρου, η «Κτηματολόγιο Α.Ε.» (νυν ΕΚΧΑ) ανέθεσε το 2009 την ψηφιοποίηση του αρχείου και «σαρώθηκαν» περίπου 6,3 εκατομμύρια σελίδες που αφορούσαν 200.000 γεωτεμάχια και 800.000 ιδιοκτησιακά δικαιώματα , όμως τα ψηφιοποιημένα αρχεία δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ και οι υπολογιστές που είχαν σταλεί έμειναν στα κουτιά. Μάλιστα κατά την ψηφιοποίηση διαπιστώθηκε ότι μεγάλος αριθμός “κτηματολογικών μερίδων” δεν είχαν καμία επιγενόμενη πράξη από το 1930 ενώ δεν υπήρχε ακριβής αντιστοίχηση των ιδιοκτησιών με την πραγματικότητα επειδή ως βάση παραμένουν οι παρωχημένοι πλέον χάρτες εκείνης της εποχής.
Απόρροια της έλλειψης μηχανοργάνωσης και έκρυθμης λειτουργίας του ήταν η ανέλεγκτη σάρωση τοπογραφικών διαγραμμάτων από ανεξάρτητο μη απασχολούμενο στο Κτηματολόγιο τοπογράφο μηχανικό ενώ οι μηχανικοί μέχρι σήμερα πρέπει να ξεπατικώνουν τους χάρτες για το ακίνητο που τους ενδιαφέρει.
Ομοίως και η έκδοση πιστοποιητικών ιδιοκτησίας, μη βαρών και διεκδικήσεων γίνεται με απλή επικύρωση φωτογραφίας των τόμων και μάλιστα με χρήση από τους υπαλλήλους ερασιτεχνικής φωτογραφικής μηχανής ενώ μέχρι πρότινος γινόταν από ιδιώτη φωτογράφο.
Κι ενώ στα Υποθηκοφυλακεία και στο Εθνικό Κτηματολόγιο τηρούνται ονομαστικά ευρετήρια για τους ιδιοκτήτες των ακινήτων , στο Κτηματολόγιο Ρόδου, αν και στο άρθρο 43 του Κτηματολογικού Κανονισμού Δωδεκανήσου προβλέπεται η τήρηση ονομαστικού αλφαβητικού ευρετηρίου, τα ονομαστικά αλφαβητικά ευρετήρια δεν έχουν ενημερωθεί από το έτος 1982, αν και στην υπόλοιπη Ελλάδα υπάρχει διασύνδεση των κεντρικών υπολογιστικών συστημάτων και ανταλλαγή δεδομένων στοιχείων ακινήτων κτηματολογίου και υπουργείου οικονομικών. Εξ ου και τα εκατοντάδες αιτήματα ΔΟΥ όλης της χώρας τα οποία ήταν απρωτοκόλλητα και ορισμένα σε φακέλους, που ούτε καν είχαν ανοιχτεί.
Επίσης , συνέβη να ζητηθούν να προσκομιστούν πράξεις κτηματολογικού δικαστή εγγεγραμμένες στα βιβλία του Κτηματολογίου που αφορούσαν την μεταγραφή πλαστών αποφάσεων εκποίησης και η απάντηση από το Κτηματολόγιο ήταν είτε ότι είχαν χαθεί είτε ότι τις ψάχνανε. Η έλλειψη μηχανοργάνωσης και ψηφιοποίησης συντέλεσε σ΄αυτή την έκρυθμη λειτουργία του Κτηματολογίου.
Και μπορεί να μην προχώρησε η ένταξη του Κτηματολογίου Ρόδου στο Εθνικό Κτηματολόγιο, ήταν όμως φυσικό κι επόμενο από την παραπάνω περιγραφόμενη κατάσταση κάποια στιγμή να τεθεί θέμα νομοθετικής ρύθμισης ή αναδιάρθρωσης του Κτηματολογίου Ρόδου.
Βέβαια μέχρι πρότινος , οι υπουργοί και βουλευτές της κυβέρνησης διαβεβαίωναν ότι η πολιτεία οφείλει να ενσκύψει με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την επίλυση των προβλημάτων των κτηματολογίων Ρόδου και μάλιστα με την πεποίθηση ότι τα κτηματολόγια Ρόδου , Κω και Λέρου αποτελούν πολύτιμους μοχλούς ανάπτυξης για τον τόπο .
Παρά τις διαβεβαιώσεις τους προέκυψε ένα νομοσχέδιο υπό επεξεργασία για την αναβάθμιση και ενίσχυσή τους κάτω από ένα φορέα που θα καλύπτει κτηματολόγια και υποθηκοφυλακεία και θα υπάγεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με την παράλληλη κατάργηση των Κτηματολογικών Γραφείων σε Ρόδο, Κω και Λέρο με την υφιστάμενη μορφή τους,
Σκοπός του νέου Οργανισμού θα είναι η σύνταξη, τήρηση, ενημέρωση και λειτουργία του Εθνικού Κτηματολογίου, η γεωδαιτική κάλυψη και χαρτογράφηση της χώρας, η δημιουργία και τήρηση ψηφιακών γεωχωρικών δεδομένων. Ο νέος Οργανισμός είναι μεταξύ άλλων αρμόδιος για το Κτηματολόγιο (αρμοδιότητες που σήμερα έχει η ΕΚΧΑ) και την τήρηση και διαχείριση των αρχείων του συστήματος Μεταγραφών και Υποθηκών. Όργανα διοίκησης του Οργανισμού είναι το διοικητικό συμβούλιο και ο γενικός διευθυντής. Ο διορισμός τους αποφασίζεται από τον υπουργό Περιβάλλοντος.Το πρώτο δ.σ. του νέου Οργανισμού, επίσης, θα απαρτίζεται από τα σημερινά μέλη του δ.σ. της ΕΚΧΑ.
Στο άρθρο 16 προβλέπεται η κατάργηση των υποθηκοφυλακείων και των Κτηματολογίων Ρόδου, Κω και Λέρου αυτοδίκαια με τη δημοσίευση του νόμου ή δύο μήνες από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου ή με τη δημοσίευση σχετικής Κοινής Υπουργικής Απόφασης .
Στο άρθρο 17 προτείνεται η ίδρυση ενός Κτηματολογικού Γραφείου ανά νομό, το οποίο εδρεύει στην πρωτεύουσα του νομού. Τα Κτηματολογικά Γραφεία αποτελούν οργανικές μονάδες του νέου Οργανισμού επιπέδου Διεύθυνσης.
Ο Οργανισμός χαρακτηρίζεται κυρίως ως αυτοχρηματοδοτούμενος και πόροι του, μεταξύ άλλων, είναι τα πάγια και αναλογικά τέλη που εισπράττονται και τα έσοδα από την εκμετάλλευση του αρχείου του, δίχως να αποκλείεται κρατική ή ευρωπαική επιχορήγηση.
Στο σχέδιο του νομοσχεδίου , σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, προβλέπονται τα τέλη που θα καταβάλει ο πολίτης. Για την εγγραφή πράξεων αγοραπωλησίας, ανταλλαγής, διανομής, εισφοράς ακινήτου σε εταιρεία, περίληψης κατακυρωτικής έκθεσης, δικαστικής απόφασης με την οποία αναγνωρίζεται η κυριότητα λόγω έκτακτης χρησικτησίας, μίσθωσης, χρονομεριστικής μίσθωσης και χρηματοδοτικής μίσθωσης στα βιβλία καταβάλλεται τέλος αναλογικό τέλος ίσο με ποσοστό πέντε χιλιοστά (5‰) επί της αξίας του ακινήτου ή του δικαιώματος. Αναλογικό τέλος ίσο με ποσοστό οκτώ χιλιοστά (8‰) επί της αξίας του ακινήτου ή του δικαιώματος για την εγγραφή των πράξεων προβλέπεται για προικοσύμφωνα ή γονική παροχή, δωρεάς εν ζωή ή αιτία θανάτου, σύστασης πραγματικής δουλείας, υποθήκης, προσημείωσης υποθήκης κ.ά. πίσης, για τη χορήγηση αντιγράφου στοιχείου από το αρχείο του Κτηματολογικού Γραφείου ή του Υποκαταστήματός του καταβάλλεται πάγιο τέλος 9,50 ευρώ.
Από τη στιγμή που το Κτηματολόγιο, οι δασικοί χάρτες, αλλά και οι χρήσεις γης αποτελούν μέρος των υποχρεώσεων της χώρας με βάση το μνημόνιο, είναι βέβαιο ότι θα ρυθμιστούν νομοθετικά και για το λόγο αυτό θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι με προτάσεις.
Η αντίδρασή μας και η διαμαρτυρία μας εξαρχής εστιάζεται στο γεγονός ότι δεν υπήρξε καμία προηγούμενη ενημέρωση και καμία διαβούλευση, πριν αποφασιστεί οποιαδήποτε μεταβολή.
Σε συνεργασία και με τους υπόλοιπους τοπικούς φορείς και τους βουλευτές του νομού θα πρέπει να ζητήσουμε αναλυτική ενημέρωση άμεσα.
Αρχικα πρέπει να γνωρίζουμε το χρόνο και μετά τον τρόπο.
Η ενημέρωση θα πρέπει να είναι αναλυτική σε σχέση με τις διαδικασίες για την ένταξη του Κτηματολογίου Ρόδου στον ενιαίο φορέα.
Οφείλουμε να γνωρίζουμε εκ των προτέρων ώστε να υποβάλλουμε θέσεις και προτάσεις που θα διασφαλίζουν την περιουσία των πολιτών και την ασφάλεια των συναλλαγών.
Καίρια ερωτήματα όπως , πως θα ενταχθούν, πως θα χαρογραφηθούν οι ιδιοκτησίες θα πρέπει να απαντηθούν και να οριστικοποιηθούν άμεσα.
Οφείλουμε να πραγματοποιήσουμε συναντήσεις με τον υπουργό δικαιοσύνης με δικούς μας εκπροσώπους που έχουν ασχοληθεί με το Κτηματολόγιο ώστε να θέσουν εγγράφως και προφορικώς τα νομικά και πρακτικά ζητήματα που θα ανακύψουν και να συζητήσουν ώστε η νομοθετική ρύθμιση να είναι και αποτελεσματική και νομικά ορθή, περιέχουσα τουλάχιστον μεταβατικές διατάξεις που θα αποσαφηνίζουν τους τρόπους μετάβασης στη διάδοχη κατάσταση και το ισχύον καθεστώς στη μεταβατική περίοδο.
Ο εκσυγχρονισμός και η ενοποίηση σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να παρακάμπτουν την ασφάλεια δικαίου και την δημόσια πίστη που μέχρι σήμερα κατοχύρωνε το Κτηματολόγιο Ρόδου και ο Κτηματολογικός Κανονισμός.
Ποιος άλλος εκτός από το ΔΣΡ γνωρίζει το Κτηματολογικό Κανονισμό και τις επικινδυνότητες που μπορούν να προκύψουν από οποιαδήποτε νομοθετική μεταβολή στο Κτηματολόγιο Ρόδου ;
Αυτοί είναι οι προβληματισμοί, οι σκέψεις και οι προτάσεις μου σχετικά με το ανακύψαν θέμα του νομοσχεδίου περί κατάργησης του Κτηματολογίου Ρόδου και της ενοποίησής του με το Εθνικό Κτηματολόγιο.
Βασίλειος Καταβενάκης,
Γ.Γ. του Δ.Σ.Ρ.
