Την πρώτη θέση στην παχυσαρκία ενηλίκων στην Ευρώπη και τη δεύτερη θέση στην παιδική παχυσαρκία κατέχει η Ελλάδα.
Τα ποσοστά των παχύσαρκων και υπέρβαρων παιδιών παραμένουν ιδιαιτέρως αυξημένα στο 41,3%, με τα αγόρια να κατέχουν λίγο υψηλότερα ποσοστά στο υπερβάλλον βάρος και στην παχυσαρκία σε σχέση με τα κορίτσια. Η παχυσαρκία αποτελεί πλέον μία από τις βασικότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως αλλά και ένα από τα σπουδαιότερα και πολυπαραγοντικά διατροφικά προβλήματα για τις σύγχρονες κοινωνίες.
Τα αίτια της παχυσαρκίας πέρα των λανθασμένων διατροφικών συνήθειών οφείλονται και σε γενετικούς, ψυχολογικούς, ορμονικούς, περιβαλλοντικούς, δημογραφικούς, κοινωνικό-οικονομικούς παράγοντες, καθώς επίσης και στη μειωμένη φυσική δραστηριότητα ως και πλήρη έλλειψή της αλλά και στη λήψη σχημάτων φαρμάκων.
Είναι όμως ενδεδειγμένο να κάνουμε δίαιτα στα παιδιά; Αν ναι, πότε;
Το 70% των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών και εφήβων θα γίνουν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι ενήλικες, με το ποσοστό αυτό να αυξάνεται στο 80% αν ένας εκ των δύο γονέων είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος.
Τα προβλήματα της κακής διατροφής σε αυτές τις αναπτυξιακές ηλικίες μπορεί να οδηγήσουν πέρα από την παχυσαρκία, σε αναιμία ή ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι κίνδυνοι εμφάνισης κάποιων χρόνιων παθήσεων, όπως σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, δυσλιπιδαιμία, ορμονικές διαταραχές και προβλήματα στην ανάπτυξη του παιδιού.
Οι κακές διατροφικές συνήθειες και η έλλειψη σωματικής άσκησης συνδέονται με το υπερβάλλον αρρύθμιστο βάρος των παιδιών. Τα ερωτήματα και η αγωνία των γονέων είναι πολύ συχνή τα τελευταία χρόνια και πολλές φορές από μόνοι τους βάζουν σε πολύ αυστηρό πρόγραμμα δίαιτας τα παιδιά τους ώστε να χάσουν βάρος. Τέτοιες στρατηγικές δυστυχώς δεν αποδίδουν καρπούς καθώς το παιδί κινδυνεύει να εμφανίσει σημαντικές διατροφικές ελλείψεις, υποθρεψία, καθυστέρηση στην ανάπτυξη και στο ανάστημά του, διαταραχές στη διατροφική συμπεριφορά, όπως βουλιμία και ανορεξία, καθώς και πιθανές διαταραχές στο ορμονικό του προφίλ.
Ο ρόλος του διατροφολόγου-διαιτολόγου
Πότε κάνουμε δίαιτα
στα παιδιά;
Το ζητούμενο είναι τι πραγματικά μπορούν να κάνουν οι γονείς που αντιμετωπίζουν παρόμοιες καταστάσεις για να προάγουν την καλύτερη υγεία στα παιδιά τους. Το βασικό ερώτημα είναι αν τελικά κάνουμε δίαιτα στα παιδιά. Με τη βοήθεια ενός επαγγελματία υγείας, όπως ενός διατροφολόγου – διαιτολόγου, χρήζει άκρως απαραίτητη διότι είναι ο μόνος που θα μπορέσει να συμβάλλει ορθώς στη διατροφική παρέμβαση και εκπαίδευση σε αυτή την ευαίσθητη παιδική ηλικία.
Η διατροφική παρέμβαση είναι πάντοτε εξατομικευμένη στο κάθε παιδί και εξαρτάται άμεσα από το βάρος, την ηλικία και το πόσο πρόθυμο είναι το παιδί για αυτή τη συνεργασία. Σε ηλικίες κάτω των 3 ετών δεν ακολουθείται καμία παρέμβαση, στη νηπιακή ηλικία 3-5 ετών στοχεύεται η διατήρηση του σωματικού βάρους, ενώ στην παιδική ηλικία 6-12 ετών στα παχύσαρκα παιδιά μπορεί να εφαρμοστεί διατροφή με σκοπό τη μείωση σωματικού βάρους. Διατροφή με σκοπό τη μείωση σωματικού βάρους εφαρμόζεται και στην εφηβική ηλικία 13-18 ετών. Συνήθως, η διατροφική αντιμετώπιση στοχεύει στην εκμάθηση και υιοθέτηση νέων διατροφικών συνηθειών στα πλαίσια μιας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής.
Συνεπώς, μέσα από τη σωστή καθοδήγηση και ανατροφοδότηση, καθώς και τη σημαντική συμβολή των γονέων, το παιδί ή ο έφηβος αρχίζει να υιοθετεί υγιέστερες διατροφικές συνήθειες, με αποτέλεσμα να σταθεροποιηθεί το σωματικό του βάρος και στη συνέχεια να επέλθει σε μια σταθερή και υγιή μείωση σωματικού βάρους και λίπους.
Ο ρόλος των γονέων στη διαμόρφωση των διατροφικών συνηθειών
των παιδιών
H οικογένεια μπορεί να επηρεάσει ποικιλοτρόπως τη διαιτητική πρόσληψη και συμπεριφορά του παιδιού, αλληλεπιδρώντας με το περιβάλλον στο οποίο ανήκει. Οι γονείς δηλώνουν συχνά τη διάθεσή τους να βελτιώσουν τις διατροφικές συνήθειες του παιδιού τους, προσπαθώντας να ενισχύσουν την κατανάλωση τροφίμων που θεωρούνται υγιεινές επιλογές και ταυτόχρονα, να αποδυναμώσουν την κατανάλωση εκείνων που πρέπει να καταναλώνονται λιγότερο συχνά. Οι πρακτικές, όμως, που συνήθως χρησιμοποιούν και συγκεκριμένα ο περιορισμός, η επιβράβευση ή η πίεση για κατανάλωση, μπορεί να οδηγήσουν σε αντίθετα από τα αρχικώς επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Αντίθετα, η εξοικείωση με τα «νέα» τρόφιμα, καθώς και ο ρόλος των γονέων ως προτύπων με σκοπό τα παιδιά να μιμηθούν τη συμπεριφορά τους φαίνεται να είναι πιο αποδοτικές μέθοδοι. Επομένως:
1. Μην ξεχνάτε πως εσείς είστε τα πρότυπα των παιδιών σας, συνεπώς φροντίστε και στο κομμάτι της διατροφής να έχετε συνήθειες και συμπεριφορές άξιες προς μίμηση.
2. Περιορίστε τις συχνές εξόδους και την κατανάλωση γρήγορου φαγητού (fast food) όπως και αναψυκτικών.
3. Φροντίστε να επενδύετε περισσότερο χρόνο στα οικογενειακά γεύματα. Όσα περισσότερα γεύματα καταναλώνει η οικογένεια μαζί, τόσο περισσότερο αυτό βοηθάει στον καλύτερο έλεγχο λήψης τροφής του παιδιού, όπως και στο ισχυρότερο δέσιμο της οικογένειας.
4. Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να εντάξουν το πρωινό γεύμα στην καθημερινή τους διατροφή.
5. Μην πιέζετε τα παιδιά σας να τρώνε όλο τους το φαγητό αν τα ίδια δε θέλουν.
6. Τονίστε πόσο σημαντικός είναι ο αργός τρόπος μασήματος της τροφής, καθώς επίσης και το πόσο σημαντικό είναι, μόλις νιώθουν το αίσθημα πληρότητας να διακόπτουν το φαγητό.
7. Φροντίστε ώστε να υπάρχουν πάντα φρέσκα φρούτα στο ψυγείο. Πάρτε την πρωτοβουλία να κόψετε φρούτα σε ένα μπολ και να τα μοιραστείτε μαζί με το παιδί σας το απόγευμα. Θα το λατρέψουν!
8. Διαβάστε προσεκτικά τις ετικέτες των τροφίμων πριν αγοράσετε ένα προϊόν για τα παιδιά το οποίο πολλές φορές μπορεί να θεωρείται αρκετά υγιεινό αλλά στην πραγματικότητα να μην είναι.
9. Τρόφιμα με κενές θερμίδες και πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά και ζάχαρη θα πρέπει να μην αγοράζονται συχνά από εσάς ή τους συγγενείς.
10. Αποφύγετε να κάνετε μόνοι σας δίαιτα στο παιδί σας, καθώς και να του στερείτε τροφές που όλα τα παιδιά συνηθίζουν να τρώνε. Καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε ένα διατροφολόγο – διαιτολόγο για την έναρξη μιας ισορροπημένης διατροφής στο παιδί σας.
Συμπερασματικά
Για να μπορέσουν οι γονείς να ενισχύσουν την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών και συμπεριφοράς στα παιδιά τους, προτείνεται να φροντίζουν για τη διαθεσιμότητα και την προσβασιμότητα των τροφίμων, να λειτουργούν ως πρότυπα συμπεριφοράς και να προάγουν τη δημιουργία μιας σχέσης αμοιβαίας εμπιστοσύνης με τα παιδιά τους.
ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΤΕ το σημαντικό ρόλο του διατροφολόγου-διαιτολόγου, ένας επιστήμονας υγείας που μπορεί να βοηθήσει μέσω της διατροφικής παρέμβασης και εκπαίδευσης τους γονείς και τα παιδιά να προλάβουν και να αντιμετωπίσουν την παιδική παχυσαρκία.
Για περισσότερες διατροφικές συμβουλές μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Μοράρη Κ. Εμμανουήλ, Msc αθλητικό διαιτολόγο – διατροφολόγο.
