του Αργύρη Παπαστάθη
«Θα κλείσουν οι τράπεζες Υπουργέ;» ρωτούσαν οι δημοσιογράφοι τον Γιάνη Βαρουφάκη ο οποίος έμπαινε βιαστικός στη συνάντηση με τους εκπροσώπους των πιστωτικών ιδρυμάτων. Η απάντηση ήταν μονολεκτική και συνοδευόταν από ένα μειδίαμα: «μπορεί»… Λίγο μετά η είδηση έκανε το γύρο του κόσμου. Ήταν το βράδυ της Κυριακής 28 Ιουνίου του 2015, ούτε 48 ώρες μετά την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος από τον Αλέξη Τσίπρα. Η σημερινή μέρα είναι η επέτειος των δύο ετών από την επιβολή των capital controls που κρατούν ακόμη στο «γύψο» την ελληνική οικονομία και τις ελληνικές επιχειρήσεις.
Παρά τις «θετικές όψεις» που επιχειρούν να αναδείξουν κυβερνητικές πηγές, όπως η εξάπλωση της χρήσης του πλαστικού χρήματος και των ηλεκτρονικών συναλλαγών που ενίσχυσαν τα έσοδα, η ζημιά για την οικονομία, τις τράπεζες και την εικόνα της χώρας στο εσωτερικό παραμένει ανυπολόγιστη και συνεχίζεται ακόμη.
Συνοπτικά οι βασικές πληγές που άφησαν τα capital controls είναι οι ακόλουθες:
-Η απαξίωση των τραπεζών οδήγησε σε νέα ανακεφαλαιοποίηση με 6 δισ. ευρώ που επιβάρυναν το χρέος. Χάθηκαν σχεδόν 40 δισ. ευρώ από τη μετοχική τους αξία ενώ από αυτά ένα ποσό κοντά στα 25 δισ. ευρώ ήταν δημόσιο χρήμα καθώς αποτελούσαν τη συμμετοχή του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
-Xάθηκαν δύο χρόνια ανάπτυξης. Το σοκ για την οικονομία και η έλλειψη ρευστότητας, είχαν ως αποτέλεσμα την ανακοπή των θετικών ρυθμών ανάπτυξης που είχαν ήδη φανεί για κάποια τρίμηνα. Ενώ η Κομισιόν ανέμενε ανάπτυξη 2,9% το 2015 και στο 3,7% το 2016 το καταστροφικό πρώτο εξάμηνο του 2015 και το κλείσιμο των τραπεζών διαμόρφωσαν ένα εντελώς διαφορετικό σκηνικό: ύφεση 0,2% το 2015 και στασιμότητα το 2016. Χάθηκε δηλαδή ανάπτυξη 2,9% + 3,7% του ΑΕΠ ή σχεδόν 14 δισ. ευρώ από την πραγματική οικονομία.
-Οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 9,3% τον πρώτο χρόνο μετά τα capital controls, στο διάστημα από τον Ιούλιο του 2015 ως τον Ιούνιο του 2016. Η μείωση συνεχίστηκε κατά 8,1% και στους 10 μήνες από τον Ιούλιο του 2016 ως τον Απρίλιο του 2017.
-Οι εισπράξεις από τον τουρισμό ήταν μειωμένες κατά 6,5% σε ετήσια βάση το 2016 παρά την αύξηση των αφίξεων, ενώ το ίδιο συνέβη και με τις εισπράξεις από τη ναυτιλία το 2015.
-Το Χρηματιστήριο έμεινε κλειστό επί ένα μήνα και στη συνέχεια κατέρρευσε χάνοντας το 45% της αξίας του ως το Φεβρουάριο του 2016 που σταμάτησε η πτώση.
-Τα επίσημα καταγεγραμμένα λουκέτα των επιχειρήσεων πλησιάζουν τις 37.000 σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕΜΗ). Επιπλέον, μόνο τους πρώτους 12 μήνες έκλεισαν 31.287 επιχειρήσεις.
-Κόκκινα Δάνεια. Σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, η εκτόξευση των «μη εξυπηρετούμενων πιστωτικών ανοιγμάτων» (NPE’s) σε περίπου 105 δισ. ευρώ, προήλθε σε μεγάλο βαθμό και από την τραπεζική αργία στη διάρκεια του Ιουλίου 2015 και της συνεπαγόμενης αναστάτωσης που προκάλεσε η επιβολή των Κεφαλαιακών Περιορισμών. Η αβεβαιότητα που επικρατούσε τη δεδομένη περίοδο στην ουσία συνετέλεσε στην επικράτηση μίας άτυπης στάσης πληρωμών, εκ μέρους των δανειοληπτών.
Οι υποσχέσεις
Η επιβολή των περιορισμών ήρθε μετά από ένα εξάμηνο ακραίας αβεβαιότητας στη διάρκεια του οποίου οι καταθέτες απέσυραν από τις τράπεζες 40 δισ. ευρώ. Το αρχικό όριο αναλήψεων ήταν 60 ευρώ ημερησίως (ή 420 ευρώ την εβδομάδα) και οι ουρές που σχημάτιζαν έξω από τις τράπεζες κυρίως οι συνταξιούχοι έκαναν το γύρο του κόσμου.
Από το καλοκαίρι του 2015 οι προβλέψεις των στελεχών της κυβέρνησης για την άρση των κεφαλαιακών ελέγχων είναι συνεχείς αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Η πρώτη έγινε από τον Γιώργο Σταθάκη τον Ιούλιο του 2015 και παρέπεμπε στον Σεπτέμβριο εκείνης της χρονιάς και η τελευταία από τον Ευκλείδη Τσακαλώτο o οποίος δήλωσε φέτος τον Μάιο ότι τα capital controls θα αρθούν ως το τέλος του έτους βοηθούντος και του QE το οποίο όμως τελικά δεν ήρθε.
Kι ενώ η Κύπρος κατάφερε μέσα σε δύο χρόνια να απαλλαγεί από τους κεφαλαιακούς ελέγχους η κυβέρνηση μελετά διστακτικά μια νέα απελευθέρωση η οποία όμως φαίνεται ότι δεν θα αφορά σε πρώτη φάση τη διεύρυνση του ορίου αναλήψεων των 840 ευρώ σε διάρκεια δύο εβδομάδων.
Η ολοκλήρωση της αξιολόγησης ανακίνησε εκ νέου το θέμα αλλά μια πραγματική αλλαγή σκηνικού εξαρτάται από τις μακροοικονομικές συνθήκες, τη βελτίωση του κλίματος στις αγορές, την εδραίωση της εμπιστοσύνης των καταθετών και τη ρευστότητα των τραπεζών.
Στο άμεσο μέλλον το μόνο που θα πρέπει να περιμένουμε είναι κινήσεις όπως η σταδιακή άρση της απαγόρευσης του ανοίγματος λογαριασμών από φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις και η χαλάρωση των προϋποθέσεων για τη δημιουργία νέου κωδικού πελάτη (customer ID). Αντιθέτως, η μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό θα είναι το τελευταίο σκέλος των περιορισμών που θα αρθεί.
newmoney.gr
