Είναι πλέον ορατό ότι σύντομα θα έχουμε στη διάθεσή μας αρκετά αποτελεσματικά εμβόλια κατά της COVID-19.
Τη στιγμή όμως που η συντριπτική πλειονότητα επιθυμεί να λάβει τη δόση το συντομότερο δυνατό, δνε είνια λίγοι εκείνοι που ανησυχούν με την ιδέα του να εισέλθει κάτι «άγνωστο» στον οργανισμό τους.
Το ΒΒC συνόψισε σε οκτώ θεματικές ενότητες τις βασικές ερωταπαντήσεις που απασχολούν κάθε κοινότητα των πολιτών ενόψει των εμβολιασμών, όποτε και αν αυτοί ξεκινήσουν.
1. Πώς ξέρουμε αν ένα εμβόλιο είναι ασφαλές;
Αυτή είναι η πρώτη και πιο σημαντική ερώτηση που θέτουν οι επιστήμονες όταν ξεκινούν τον σχεδιασμό και τις δοκιμές ενός νέου εμβολίου ή θεραπείας.
Οι δοκιμές για την ασφάλεια ξεκινούν στο εργαστήριο, με έρευνα σε κύτταρα και σε ζώα, προτού αρχίσουν οι μελέτες σε ανθρώπους.
Η βασική αρχή λοιπόν είναι το ξεκίνημα να γίνεται σε μικρή κλίμακα και οι ερευνητές να προχωρούν στα επόμενα στάδια δοκιμών μόνο εφόοσον δεν υπάρχουν σημαντικές ανησυχίες σχετικά για την ασφάλεια του προϊόντος.
Η διαδικασία παραγωγής του εμβολίου είναι λοιπόν διαρκώς ελεγχόμενη.
2. Τι ρόλο παίζουν οι δοκιμές;
Εφόσον τα στοιχεία από τα εργαστήρια που αφορούν στην ασφάλεια κριθούν ικανοποιητικά, τότε μόνον οι επιστήμονες μπορούν να ελέγξουν κατά πόσο το εμβόλιο ή η θεραπεία είναι αποτελεσματικά.
Αυτό περιλαμβάνει δοκιμές σε μεγάλο αριθμό εθελοντών.
Στους μισούς από αυτούς χορηγείται placebo (εικονική δόση). Οι ερευνητές και οι συμμετέχοντες δεν μαθαίνουν σε ποια κατηγορία ανήκουν παρά μόνο αφότου τα αποτελέσματα έχουν αναλυθεί, προκειμένου να διασφαλιστεί η αντικειμενικότητα της έρευνας.
Όλη η δουλειά και τα ευρήματα ελέγχονται και επαληθεύονται ανεξάρτητα.
Οι δοκιμές των εμβολίων της COVID-19 έλαβαν χώρα εξαιρετικά γρήγορα, αλλά δεν παρέλειψαν κανέναν από αυτά τα βήματα.
Είναι ενδεικτικό ότι η δοκιμή του εμβολίου της Οξφόρδης και της AstraZeneca ανεστάλη εθελοντικά σε ένα της στάδιο προκειμένου να ερευνηθούν οι λόγοι που από τους χιλιάδες εθελοντές, ένας είχε πεθάνει.
Οι δοκιμές συνεχίστηκαν όταν διασαφηνίστηκε πως ο θάνατός του δεν σχετιζόταν με το εμβόλιο.
3. Ποιος εγκρίνει τα εμβόλια και τις θεραπείες;
Ένα εμβόλιο λαμβάνει έγκριση μονάχα εάν η ρυθμιστική αρχή της κυβέρνησης είναι ικανοποιημένη με τα επίπεδα ασφάλειας και αποτελεσματικότητάς του. Μετά την έγκριση, οι έλεγχοι συνεχίζονται για να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχουν περαιτέρω παρενέργειες ή μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι για την υγεία.
Εάν οποιοσδήποτε υποψιαστεί ότι έχει υποστεί παρενέργειες εξαιτίας του εμβολιασμού, μπορεί να το αναφέρει στην αρμόδια ρυθμιστική αρχή.
4. Τι υπάρχει μέσα στα εμβόλια κατά της COVID-19;
Υπάρχουν πολλά και διαφορετικά εμβόλια κατά του νέου κορωνοϊού υπό ανάπτυξη.
Ορισμένα περιέχουν τον ίδιο τον ιό σε αποδυναμωμένη μορφή.
Το εμβόλιο της Οξφόρδης και της AstraZeneca χρησιμοποιεί έναν ακίνδυνο ιό, παραλλαγμένο ώστε να μοιάζει πολύ περισσότερο με τον Sars-CoV-2, τον ιό δηλαδή που προκαλεί την COVID-19.
Το εμβόλιο των Pfizer και BioNTech χρησιμοποιεί στοιχεία γενετικού κώδικα προκειμένου να προκαλέσει ανοσολογική απόκριση και ανήκει στην κατηγορία των εμβολίων που χρησιμοποιούν τη μέθοδο mRNA («αγγελιαφόρος RNA»).
Αυτά δεν προκαλούν αλλαγές στα ανθρώπινα κύτταρα. Απλώς παρέχουν οδηγίες στον οργανισμό προκειμένου να χτίσει ανοσία απέναντι στην COVID-19.
Κάποια εμβόλια περιέχουν πρωτεΐνες του κορωνοϊού.
Τα εμβόλια εμπεριέχουν μερικές φορές και συστατικά, όπως το αλουμίνιο, που τα καθιστούν το σταθερά και περισσότερο αποτελεσματικά.
5. Μπορεί ένα εμβόλιο να με κάνει να νοσήσω;
Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι κάποιο από αυτά τα συστατικά μπορεί να είναι επιβλαβές όταν χρησιμοποιείται σε τόσο μικρές ποσότητες.
Τα εμβόλια δεν μας κάνουν να νοσούμε. Αντιθέτως, μαθαίνουν στο ανοσοποιητικό μας σύστημα να αναγνωρίζει και να πολεμά τη μόλυνση, από την οποία έχουν σχεδιαστεί να μας προστατεύουν.
Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να εκδηλώσουν ελαφρά συμπτώματα, όπως μυϊκούς πόνους και χαμηλό πυρετό, αφότου εμβολιαστούν.
Δεν πρόκειται για την ίδια την ασθένεια, αλλά για την αντίδραση του οργανισμού στο εμβόλιο.
Οι αλλεργικές αντιδράσεις στα εμβόλια είναι σπάνιες. Για οποιοδήποτε εγκεκριμένο εμβόλιο, τα συστατικά καταγράφονται.
Σημειώνεται ότι τα αφηγήματα κατά των εμβολίων διαδίδονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Συνεπώς, ενδέχεται να μην βασίζονται σε επιστημονικές αποδείξεις.
6. Είναι ασφαλές για κάποιον που νόσησε από COVID-19 να κάνει το εμβόλιο;
Εάν ένα εμβόλιο κατά της COVID-19 εγκριθεί, είναι πιθανόν να χορηγείται σε άτομα ακόμα και αν έχουν περάσει την ασθένεια στο παρελθόν.
Ο λόγος είναι ότι η φυσική ανοσία μπορούν να μην κρατήσει για καιρό και η ανοσοποίηση θα μπορούσε να προσφέρει πολύ υψηλότερη προστασία.
7. Πόσο φιλικά προς τα ζώα είναι τα εμβόλια;
Ορισμένα εμβόλια, όπως αυτό κατά του έρπητα και εκείνο κατά της ρινικής γρίπης στα παιδιά, είναι πιθανό να περιέχουν ζελατίνη χοιρινού κρέατος.
Επιπλέον, κάποια εμβόλια μεγαλώνουν σε αβγά κότας ή σε έμβρυα κοτόπουλων.
Υπάρχουν εκατοντάδες εμβόλια κατά της COVID υπό ανάπτυξη. Δεν υπάρχουν ακόμα λεπτομέρειες για όλα τα συστατικά, αλλά πολλά εξ’ αυτών αναμένονται να είναι φιλικά σε χορτοφάγους αλλά και σε vegan.
8. Εάν κάνουν το εμβόλιο όλοι οι υπόλοιποι, αξίζει τον κόπο να το κάνω κι εγώ;
Υπάρχουν σημαντικά επιστημονικά στοιχεία ότι ο εμβολιασμός αποτελεί την καλύτερη άμυνα εναντίον σοβαρών μολύνσεων.
Τα εμβόλια κατά της COVID-19 φαίνεται να εμποδίζουν τον οργανισμό από τα νοσήσει βαριά και μπορούν να σώσουν ζωές.
Οι πρώτες δόσεις που θα καταστούν διαθέσιμες πιθανότατα να δοθούν σε ανθρώπους με τη μεγαλύτερη ανάγκη – όπως τους υπερήλικες -, για τους οποίους είναι και μεγαλύτερο το ρίσκο να αρρωστήσουν βαριά.
Δεν είναι ακόμα σαφές πόση προστασία μπορούν να προσφέρουν τα εμβόλια σε ό,τι αφορά το να εμποδίζουν τα άτομα από το να μεταδίδουν την COVID.
Εάν αποδειχθούν αποτελεσματικά και σε αυτό, ο εμβολιασμός αρκετών ανθρώπων θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξάλειψη της ασθένειας.
Πηγή: BBC
