Ολο το σχέδιο για τα καταπατημένα – Πώς θα γίνει το ξεπούλημα

Μετά τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων, το μαγείρεμα των οποίων βρίσκεται σε εξέλιξη, στην πολιτική κουζίνα μπαίνουν και τα καταπατημένα ακίνητα του Δημοσίου. Η κυβέρνηση, έχοντας το βλέμμα στραμμένο στις κάλπες, σχεδιάζει να βάλει πωλητήριο με τιμές ευκαιρίας και πολλές δόσεις σε χιλιάδες καταπατημένες δημόσιες εκτάσεις.

Το σχέδιο έχει αρχίσει να καταστρώνεται στο υπουργείο Οικονομικών. Πληροφορίες αναφέρουν ότι θα προβλέπει την πώληση σε εύλογο τίμημα των καταπατημένων ακινήτων στους αυθαίρετους κατόχους τους που θα συνοδεύεται από εκπτώσεις, οι οποίες μπορεί να υπερβαίνουν ακόμη και το 50%, αλλά και από πολλές μηνιαίες ή διμηνιαίες δόσεις. Οι καταπατητές θα αποκτήσουν νόμιμους τίτλους ιδιοκτησίας.

Η κουβέντα που έχει ανοίξει για την εξαγορά καταπατημένης δημόσιας γης από τους αυθαίρετους κατόχους επαναφέρει στο προσκήνιο αμαρτωλές ιστορίες του παρελθόντος. Στην Αττική 8 στα 10 ακίνητα του Δημοσίου βρίσκονται στα χέρια των καταπατητών. Στη Θεσσαλία και στη Στερεά Ελλάδα 7 στα 10 και στα νησιά του Αιγαίου 6 στα 10. Εκτιμάται ότι από το σύνολο της δημόσιας περιουσίας έχει καταπατηθεί το 47% των αστικών ακινήτων και το 64% των αγροτικών εκτάσεων.

Το φαινόμενο της καταπάτησης δημόσιας περιουσίας είναι τόσο παλιό όσο η δημόσια περιουσία. Οι καταπατητές των δημόσιων ακινήτων εμφανίζονται στην Εφορία και στα δικαστήρια ως νόμιμοι ιδιοκτήτες των ακινήτων με τίτλους ιδιοκτησίας που είτε δημιούργησαν οι ίδιοι ή δικαιοπάροχοί τους ή με τίτλους που δημιούργησαν απώτατοι καταπατητές μετά το 1884! Στα καταπατημένα δημόσια κτήματα έχουν ανεγερθεί κατοικίες, ακόμη και πολυκατοικίες, εργοστάσια, αποθήκες, αγροτικά ακίνητα, εργαστήρια και κτίρια για οποιαδήποτε επαγγελματική χρήση που είτε ιδιοκατοικούνται είτε εκμισθώνονται σε τρίτους και οι αυθαίρετοι κάτοχοι εισπράττουν τα ενοίκια.

Στο υπουργείο Οικονομικών έχει συγκροτηθεί ειδική ομάδα εργασίας που έχει αναλάβει να προσδιορίσει «τους όρους και τις προϋποθέσεις της δυνατότητας εξαγοράς από τους αυθαίρετους καταπατητές των αυθαιρέτως κατεχόμενων ακινήτων του Δημοσίου προκειμένου να εξασφαλιστεί η οριστική επίλυση του σχετικού προβλήματος και να διασφαλιστεί το δημόσιο συμφέρον».

Σε πρώτη φάση θα γίνει η επικαιροποίηση των στοιχείων που έχει στη διάθεσή του το υπουργείο Οικονομικών με τις εκτάσεις που έχουν καταπατηθεί εδώ και δεκαετίες.

Παράλληλα σχεδιάζεται το πακέτο των προτάσεων για τους όρους και τις προϋποθέσεις εξαγοράς των καταπατημένων εκτάσεων του Δημοσίου, το οποίο θα πατήσει, σύμφωνα με πληροφορίες, πάνω σε παλαιότερα σχέδια του υπουργείου Οικονομικών. Το σχέδιο της εξαγοράς θα συνοδεύεται με κίνητρα και διευκολύνσεις που θα δοθούν στους ιδιώτες αυθαίρετους κατόχους των εκτάσεων ώστε τα ποσά που θα πληρώσουν για να αποκτήσουν νόμιμους τίτλους κυριότητας να είναι προσιτά και να εξοφληθούν σε πολλές μηνιαίες ή διμηνιαίες δόσεις. Μάλιστα, κατά τις ίδιες πληροφορίες, θα προβλέπονται σημαντικές εκπτώσεις. Ειδικά για όσους επιλέξουν την εφάπαξ πληρωμή η έκπτωση θα υπερβαίνει το 50%.

Δεν είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται να μπει μια τάξη στο χάος των καταπατημένων εκτάσεων του Δημοσίου.

Από το 1995 και μετά, όλες οι κυβερνήσεις ασχολήθηκαν με το θέμα. Επιτροπές συγκροτήθηκαν, νομοσχέδια συντάχθηκαν, αλλά κανένα δεν έφθασε στη Βουλή. Και όλως τυχαίως οι διατάξεις για τη νομιμοποίηση των καταπατημένων δημόσιων εκτάσεων εμφανίζονταν λίγο πριν ανοίξει η προεκλογική περίοδος και πάντα σε συνδυασμό με εξαγγελίες για φορολογικές ελαφρύνσεις. Οι τελευταίες εξαγγελίες έγιναν το 2014. Σχέδια που εξαγγέλθηκαν, συζητήθηκαν και κατέληξαν ξανά στο συρτάρι κάποιου γραφείου της Καραγεώργη Σερβίας.

Στο υπουργείο Οικονομικών εκτιμούν ότι αν προχωρήσει το σχέδιο, τα έσοδα που θα εισπραχθούν εντός της διετίας 2018-2019 θα είναι σημαντικά. «Κάποια στιγμή πρέπει να μπει ένα τέλος στο θέμα των καταπατημένων, έτσι ώστε και το ελληνικό Δημόσιο να γνωρίζει ποια είναι η ακίνητη περιουσία που διαθέτει».

Τα στοιχεία που διαθέτει το υπουργείο Οικονομικών δείχνουν ότι η κατάσταση που επικρατεί με τα καταπατημένα είναι τραγική. Αποκαλύπτουν ακόμη ότι το ελληνικό Δημόσιο όχι μόνο δεν γνωρίζει την ακίνητη περιουσία του, αλλά δεν έχει κάνει σχεδόν τίποτα για να την προστατεύσει και να την αξιοποιήσει. Είναι ενδεικτικό ότι οκτώ στα δέκα δημόσια ακίνητα στην Αττική και επτά στα δέκα στη Θεσσαλία είναι καταπατημένα.

Τα στοιχεία των Περιφερειακών Διευθύνσεων Δημόσιας Περιουσίας της χώρας είναι αποκαλυπτικά:

– Τα καταπατημένα ακίνητα του Δημοσίου έχουν ήδη καταγραφεί και ομαδοποιηθεί ανά περιφέρεια και έχει διαπιστωθεί ότι υπερβαίνουν τις 25.000 σε όλη την Ελλάδα.

– Η καταπάτηση της ακίνητης περιουσίας που ανήκει στο Δημόσιο είναι τεράστια και ανεξέλεγκτη. Στην Αττική το ποσοστό των καταπατημένων δημόσιων εκτάσεων προσεγγίζει το 80% του συνόλου των ακινήτων, ενώ σε άλλες περιοχές της χώρας τα ποσοστά καταπάτησης των δημόσιων κτημάτων κυμαίνονται από 47% έως και 70%.

– Τα δημόσια κτήματα στις περιοχές της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδας σε ένα μεγάλο ποσοστό, που φθάνει και το 70%, είναι καταπατημένα. Ενα τμήμα περίπου 10% δεν μπορεί να εντοπιστεί λόγω ελλιπών στοιχείων προσδιορισμού εντός των φακέλων των υπηρεσιών. Ενα μεγάλο μέρος είναι καταπατημένο από τους δήμους με τη μορφή των κοινόχρηστων χώρων.

– Σε Ηπειρο και Δυτική Μακεδονία κατέχονται αυθαίρετα 498 δημόσια κτήματα.

– Στα νησιά του Αιγαίου, τα ποσοστά της αυθαίρετης κατοχής της δημόσιας αστικής και αγροτικής γης είναι, αντίστοιχα, 47% και 64%.

– Στην Κρήτη, από τα καταγεγραμμένα δημόσια κτήματα χωρικής αρμοδιότητας Νομού Ηρακλείου, 24 είναι καταπατημένα, άλλα εξ ολοκλήρου και άλλα σε τμήματα αυτών. Από τα καταγεγραμμένα δημόσια κτήματα χωρικής αρμοδιότητας Νομού Χανίων έχουν καταπατηθεί τμηματικά 18 παλαιοί αιγιαλοί, τρία στρατιωτικά δημόσια κτήματα και ένα αρχαιολογικό δημόσιο κτήμα. Από τα καταγεγραμμένα δημόσια κτήματα χωρικής αρμοδιότητας Νομού Ρεθύμνου έχουν καταπατηθεί 61 δημόσια κτήματα, μερικά εξ αυτών (παλαιοί αιγιαλοί) εν μέρει. Από τα καταγεγραμμένα δημόσια κτήματα χωρικής αρμοδιότητας Νομού Λασιθίου έχει καταπατηθεί ένα δημόσιο κτήμα.

– Στη Μακεδονία και τη Θράκη, τα καταπατημένα δημόσια ακίνητα ανέρχονται σε 1.281.

– Τα καταγεγραμμένα ακίνητα του ελληνικού Δημοσίου στον Νομό Αχαΐας είναι 1.706 και το μεγαλύτερο μέρος αυτών είναι καταπατημένο.

Οι κομπίνες με τα δημόσια κτήματα άρχισαν δεκαετίες πριν. Με τα περίφημα «ανταλλάξιμα», δηλαδή περιουσία που έπρεπε να πάρουν οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των «ανταλλάξιμων» πέρασε στα χέρια άσχετων. Στην Αττική το 80% της δημόσιας γης είναι καταπατημένο, με τις μεγαλύτερες εκτάσεις να εντοπίζονται στις περιοχές της Νέας Ερυθραίας, του Μαραθώνα, της Ροδόπολης, της Σταμάτας, του Αγίου Στεφάνου, της Ανοιξης, του Διονύσου, του Κρυονερίου. Το μεγαλύτερο μέρος των καταπατημένων σήμερα εκτάσεων ήταν δάσος στο παρελθόν.
Η επανάκτησή τους από το Δημόσιο δεν είναι εύκολη υπόθεση. Και η δικαστική οδός που συνήθως ακολουθείται δεν εξασφαλίζει, πάντα, αποφάσεις υπέρ του Δημοσίου.
Η δράση των καταπατητών εντάθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, μετά την απογείωση των εμπορικών τιμών των ακινήτων. Η έκρηξη των τιμών οδήγησε σε μια βιομηχανία «παραγωγής οικοπέδων». Τα καταπατημένα βγήκαν στην αγορά. Ανακαλύφθηκαν τίτλοι, επιστρατεύτηκαν συμφωνητικά και εφευρέθηκαν αποφάσεις που ενέδυσαν με τον μανδύα της νομιμοφάνειας τα καταπατημένα.