Της Στεφανίας Σούκη
Aύξηση της ζήτησης παρατηρείται -κοντά στο 10%- σε σύγκριση με τα περυσινά νούμερα, που έφτασαν για μία ακόμη χρονιά σε επίπεδα-ρεκόρ, με τα 30 εκατομμύρια και πλέον των ξένων τουριστών, το ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον που απαιτεί ευρωπαϊκές λύσεις προκειμένου να μην επιστρέψουν οι δύσκολες μέρες του 2015 με το Προσφυγικό, πρωτοβουλίες σε κεντρικό επίπεδο για την ενίσχυση του εσωτερικού τουρισμού που παραμένει στα Τάρταρα και επανεξέταση των φορολογικών βαρών σε ένα «προϊόν» το οποίο εξάγεται και δέχεται τον αυξανόμενο ανταγωνισμό άλλων μεσογειακών αγορών, με πιο απτό παράδειγμα τη φθηνότερη Τουρκία, αλλά και αυτά της Αιγύπτου και της Τυνησίας.
Με αφορμή το ξεκίνημα της νέας τουριστικής σεζόν, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ) Γρηγόρης Τάσιος περιγράφει όλα τα δεδομένα για τον ελληνικό τουρισμό το καλοκαίρι του 2018, το οποίο, σε γενικότερο πλαίσιο, αναμένεται θερμό, αν και η ζήτηση δεν κατανέμεται ισόρροπα σε όλη τη χώρα, με το πρόβλημα της τουριστικής Ελλάδας… των δύο ταχυτήτων να παραμένει.
Και αν οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών με την Τουρκία δεν δείχνουν, επί του παρόντος, να επηρεάζουν τη ζήτηση από το εξωτερικό για το τουριστικό προϊόν της Ελλάδας, σε επίπεδο ανταγωνισμού με τη γείτονα, ειδικά στον συγκεκριμένο τομέα, οι δημοφιλείς προορισμοί στα τουρκικά παράλια κάνουν φέτος ολικό comeback, με υψηλά διψήφια ποσοστά αύξησης ως προς τις κρατήσεις, ενώ οι αεροπορικές ενισχύουν από φέτος τις διαθέσιμες θέσεις τους, δεδομένα που προβληματίζουν τους εγχώριους τουριστικούς φορείς, ειδικά με το βλέμμα στη σεζόν του 2019 και με το επιπλέον γεγονός του ακριβότερου, κυρίως λόγω ΦΠΑ και φόρου διαμονής, ελληνικού τουριστικού προϊόντος.
«Το momentum παραμένει θετικό και όλα τα διαθέσιμα στοιχεία συνηγορούν πως ξεκινάμε με αφετηρία τις επιδόσεις του 2017 για να πάμε πιο πάνω», επισημαίνει στο «b.s.» ο κ. Τάσιος και συνεχίζει: «Υπάρχει λοιπόν αυξημένη ζήτηση για το ελληνικό τουριστικό προϊόν, η οποία μπορεί ήδη να φτάνει και το 10% σε σχέση με πέρυσι, κατά κύριο λόγο όμως σε δημοφιλείς προορισμούς και εκεί όπου επικρατεί ακόμη το μοντέλο “ήλιος – θάλασσα”. Σε ό,τι αφορά τις εθνικότητες, οι παραδοσιακές αγορές της Ευρώπης (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο) εξακολουθούν να κρατούν τα σκήπτρα των αφίξεων, οι Ρώσοι είναι πάντα ένα κρίσιμο μέγεθος, οι Πολωνοί κάνουν τη θετική έκπληξη, ενώ οι Αμερικανοί είναι επικεντρωμένοι κυρίως στην Αθήνα, στην Πελοπόννησο, αλλά και στο Νότιο Αιγαίο, στη Μύκονο και τη Σαντορίνη. Δυστυχώς, όμως, όπως προανέφερα, το ρεύμα της αυξημένης ζήτησης κατευθύνεται στους δημοφιλείς προορισμούς. Και αυτό είναι ένα θέμα ώστε να μπορέσει και η “άλλη Ελλάδα” να παρακολουθήσει τους θετικούς ρυθμούς τουριστικής ανάπτυξης».
Απαντώντας στο ερώτημα αν ισχύει το ότι οι Ελληνες ξενοδόχοι, ακριβώς λόγω της υψηλής ζήτησης, σταμάτησαν νωρίς τις προκρατήσεις από ορισμένες αγορές προκειμένου να εξασφαλίσουν καλύτερες τιμές, ο κ. Τάσιος αναφέρει ότι «τα ξενοδοχεία, λειτουργώντας μέσα σε ένα περιβάλλον υπέρμετρα αυξημένων φορολογικών βαρών, είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένα να αξιοποιήσουν όλες τις επιχειρηματικές τακτικές που κρίνουν αναγκαίες προκειμένου να βελτιώσουν κατά τι τα αποτελέσματά τους».
Ο εσωτερικός τουρισμός το 2018
Το σκηνικό βέβαια είναι διαφορετικό όσον αφορά το κομμάτι του εσωτερικού τουρισμού, ο οποίος, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΠΟΞ, όπως φαίνεται από τις σχετικές μελέτες, συμπεριλαμβανομένου του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ), «με την κάμψη της αγοραστικής δύναμης είναι στα Τάρταρα. Γι’ αυτό κι εμείς ως ΠΟΞ ζητάμε να υπάρξουν κίνητρα, πρωτοβουλίες και δράσεις και να μη μείνουμε μόνο στην ευημερία των αριθμών των αφίξεων ή στην έκφραση συμπόνιας προς συναδέλφους που έχουν πληγεί από την καταβαράθρωση του εσωτερικού τουρισμού. Χρειάζονται δράσεις και προς αυτή την κατεύθυνση – δώσαμε ήδη το παράδειγμα με την πρόταση για την καθιέρωση ολιγοήμερων διακοπών, μιας εβδομάδας, στα πρότυπα της Λευκής Εβδομάδας που ισχύει στο εξωτερικό, με τέσσερις ημέρες αργίας, μετά την Καθαρά Δευτέρα, που μπορεί να κοπούν από τις ημέρες διακοπών του καλοκαιριού και να δοθεί έτσι η δυνατότητα, κυρίως στα παιδιά, να γνωρίσουν -μεταξύ άλλων- εναλλακτικές μορφές τουρισμού, μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας και αρχαιολογικούς χώρους. Μένει βέβαια να γίνουν πολλά περισσότερα. Εχουμε καταθέσει επίσης ολοκληρωμένη πρόταση για αλλαγή του τρόπου χορήγησης αδειών στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, με βάση οικογενειακά και ηλικιακά κριτήρια, όπως συμβαίνει σε πολλές χώρες της Ευρώπης, ώστε να έχουμε και διεύρυνση της σεζόν, αφού έτσι η ζήτηση δεν θα περιορίζεται μόνο στον Αύγουστο ή στις γιορτές».
Τα αγκάθια για το καλοκαίρι του 2018
Ως προς το ερώτημα κατά πόσο οι εγχώριοι τουριστικοί φορείς θεωρούν ότι υπάρχει ζήτημα λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή και αν τελικά η πορεία των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας μπορεί να επηρεάσει γενικότερα τον ελληνικό τουρισμό και τις διεθνείς αφίξεις στη χώρα μας, ο κ. Τάσιος αναφέρει το πόσο ευαίσθητο προϊόν είναι ο τουρισμός στις πολιτικές και γεωπολιτικές διακυμάνσεις. «Το λέει η διεθνής εμπειρία, το έχουμε ζήσει κι εμείς. Διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες στο εσωτερικό, ένταση σε εξωτερικά ζητήματα ή περιπτώσεις τρομοκρατίας έχουν μόνο αρνητικές συνέπειες. Γι’ αυτό και πρέπει όλοι όσοι τοποθετούνται για τον τουρισμό σε σχέση με γεωπολιτικά ζητήματα -κυβέρνηση, επιχειρηματίες, πολίτες, μέσα ενημέρωσης- να είναι υπεύθυνοι, προσεκτικοί και ολιγόλογοι. Αλλιώς κινδυνεύουμε να πνιγούμε από τον καπνό χωρίς καν να έχει ξεσπάσει φωτιά». Ο ίδιος στέκεται ιδιαίτερα και στην τουριστική συνεργασία με την Τουρκία ύστερα από την παράταση, προ ημερών, του πιλοτικού προγράμματος έκδοσης ολιγοήμερων θεωρήσεων (βίζα) για τουρίστες από την Τουρκία προς τα ελληνικά νησιά: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφωνεί στην εφαρμογή -και το 2018- του συστήματος έκδοσης θεωρήσεων μίας εβδομάδας για Τούρκους τουρίστες και πολίτες από τρίτες χώρες που βρίσκονται νόμιμα στην Τουρκία και επιθυμούν να επισκεφθούν ελληνικά νησιά του Αιγαίου. Αυτό το πρόγραμμα θεωρήσεων, το οποίο έχει εφαρμοστεί με επιτυχία τα προηγούμενα χρόνια, είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για την οικονομία των νησιών και γι’ αυτό τον λόγο η συνέχισή του και τη φετινή χρονιά αποτελούσε πάγιο αίτημα όλων των τοπικών φορέων. «Η τουριστική συνεργασία με την Τουρκία είναι πάντα ωφέλιμη. Υπάρχουν πολλές περιοχές της χώρας μας όπου μεγάλο τμήμα της τουριστικής τους κίνησης προέρχεται από την Τουρκία. Η παράταση λοιπόν που δόθηκε είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και εξυπηρετεί τα συμφέροντα του ελληνικού τουρισμού», σχολιάζει ο πρόεδρος της ΠΟΞ.
Ενα ακόμη ερώτημα που μπορεί να δημιουργεί ουσιώδη προβληματισμό για τον ελληνικό τουρισμό φέτος έχει να κάνει και με τις εξελίξεις του προηγούμενου Σαββατοκύριακου στη Συρία και τον κίνδυνο η Ελλάδα να αντιμετωπίσει ημέρες 2015 – 2016 αναφορικά με το Προσφυγικό: «Εκείνη την περίοδο δοκιμάστηκαν οι αντοχές του κλάδου στις λεγόμενες “περιοχές πρώτης υποδοχής”. Σήμερα, αυτοί οι προορισμοί ανακάμπτουν έχοντας δώσει ένα πολύτιμο παράδειγμα αλληλεγγύης και έχοντας δώσει ένα αληθινό μάθημα ευρωπαϊκού πολιτισμού. Εν τέλει, αυτή είναι και η ουσία. Το Προσφυγικό είναι ένα πανευρωπαϊκό πρόβλημα και έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί. Διότι τουριστικά μπορεί να “ξανασηκώθηκαν” αυτοί οι προορισμοί, αλλά δεν μπορεί αυτό να γίνεται επ’ αόριστον. Ενα πανευρωπαϊκό πρόβλημα απαιτεί και ευρωπαϊκές λύσεις, γι’ αυτό πρέπει να δοθεί μεγάλη βαρύτητα στα ισοδύναμα μέτρα γι’ αυτές τις περιοχές».
Στους λοιπούς προβληματισμούς του κλάδου γενικότερα για τη φετινή σεζόν, ο κ. Τάσιος επισημαίνει μεν ως «ενθαρρυντικό το γεγονός πως υπάρχει ζήτηση και προδιαγράφεται μια επιτυχημένη σεζόν -στον βαθμό βέβαια που μπορεί κανείς να κάνει προβλέψεις μέσα σε ένα ρευστό πολιτικό, και κυρίως γεωπολιτικό περιβάλλον-, αλλά το βασικό για το ελληνικό ξενοδοχείο είναι να δει τι… ταμείο θα κάνει στο τέλος όταν βιώνουμε αυτή τη φορολογική τρέλα». Ενας ακόμη προβληματισμός έχει να κάνει με την ασυδοσία στην αγορά: «Με… αλεξιπτωτιστές που περνούσαν, είδαν φως και μπήκαν, και ισχυρίζονται ότι παρέχουν ξενοδοχειακές υπηρεσίες είτε επειδή βάζουν μια ταμπέλα ως ξενοδοχειακό κατάλυμα, είτε επειδή μισθώνουν σπίτια και διαμερίσματα χωρίς πιστοποιήσεις και χωρίς ελέγχους. Δεν είναι απλά θέμα αθέμιτου ανταγωνισμού. Η απειλή είναι σοβαρότερη, αφού υπάρχει ο κίνδυνος μέσα σε αυτή την ασυδοσία και την έλλειψη ελέγχου να δημιουργηθούν περιστατικά που μπορεί να πλήξουν το ελληνικό τουριστικό προϊόν στο σύνολό του. Κι αυτό σε μια συγκυρία κατά την οποία η χώρα έχει απόλυτη ανάγκη τη θετική συμβολή του τουρισμού στην εθνική οικονομία για να βγούμε από το τούνελ των μνημονίων στο ξέφωτο της κανονικότητας», επισημαίνει ο κ. Τάσιος.
Κόκκινα δάνεια και Ελληνες ξενοδόχοι
Από την άλλη πλευρά ο κλάδος, παρά τις θετικές επιδόσεις των τελευταίων ετών, συνεχίζει να αντιμετωπίζει -και αυτός- το μείζον ζήτημα των κόκκινων δανείων, έστω και αν με βάση τα νούμερα της Τραπέζης της Ελλάδος σημειώνει από πέρυσι σαφώς καλύτερες επιδόσεις ως προς τις ρυθμίσεις σε σύγκριση με άλλους επιχειρηματικούς κλάδους, με την περίοδο ειδικά από το φθινόπωρο του 2017, μετά την ολοκλήρωση της υψηλής καλοκαιρινής περιόδου, να παρουσιάζει μεγαλύτερη κινητικότητα σε ό,τι έχει να κάνει με επαφές, συνεννοήσεις και ρυθμίσεις μεταξύ τραπεζών και ξενοδόχων.
Σημειώνεται εδώ ότι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΤτΕ, στο τέλος του 2017 από ένα σύνολο δανείων ύψους 7,8 δισ. ευρώ που έχουν δοθεί στον κλάδο των καταλυμάτων, τα προβληματικά αντιστοιχούν σε 3,3 δισ. ευρώ, ωστόσο και από αυτό το ποσό ένα μεγάλο μέρος, λίγο κάτω από το το 1,8 δισ. ευρώ, είναι στην κατηγορία των δανείων που κατά κανόνα έχουν ρυθμιστεί και εξυπηρετούνται κανονικά, επομένως τα μη εξυπηρετούμενα είναι πέριξ του 1,5 δισ. ευρώ. «Συνεκτιμώντας όλες τις παραμέτρους, λέμε “ναι” στο ξεσκαρτάρισμα, όπως και στη δεύτερη ευκαιρία σε μια υγιή επιχείρηση, λέμε όμως “όχι” στο ξεπούλημα, και ειδικά όταν αυτό διαιωνίζει τον αθέμιτο ανταγωνισμό. Το θέμα των κόκκινων δανείων είναι πολύ σοβαρό, καθώς αφορά άμεσα τον αφελληνισμό των ξενοδοχείων -εξ ου και πρέπει να αντιμετωπίζεται προσεκτικά και κατά περίπτωση-, και δεν αποτελεί ζήτημα μόνο για τους ξενοδόχους, αλλά τόσο για τους εργαζομένους που μέχρι σήμερα οι εργοδότες τούς ήξεραν με τα μικρά τους ονόματα, όσο και για τους προμηθευτές και συνεργάτες από άλλους κλάδους που έχουν χτίσει σχέσεις αμοιβαίας εξυπηρέτησης και εμπιστοσύνης».
Ο πρόεδρος της ΠΟΞ στέκεται επίσης ιδιαίτερα στο ότι η καλοκαιρινή σεζόν ξεκινά θετικά και για τους εργαζομένους στον ξενοδοχειακό κλάδο μετά την υπογραφή της νέας Εθνικής Κλαδικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. «Ξενοδόχοι και εργαζόμενοι εμπεδώνουμε στην αγορά και στην κοινωνία το καλό παράδειγμα της συνεργασίας. Είναι η τέταρτη Κλαδική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας στα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων, είναι η τρίτη, κατά σειρά, που προβλέπει αύξηση των αποδοχών των εργαζομένων, ενώ είναι η πρώτη φορά που συμφωνείται αύξηση του κατώτατου μισθού και στις δύο χρονιές ισχύος της σύμβασης. Επιπλέον, έχουμε την πρώτη συλλογική σύμβαση που με τις ρυθμίσεις της αναγνωρίζει τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει η εποχικότητα του επαγγέλματος. Με αυτήν παρέχεται η δυνατότητα σε συγκεκριμένες περιόδους του έτους (15 Δεκεμβρίου έως 15 Φεβρουαρίου και 1η Ιουνίου έως 30 Σεπτεμβρίου), και με συγκεκριμένη ελάχιστη πληρότητα (70%), εφόσον η ξενοδοχειακή επιχείρηση και ο εργαζόμενος συμφωνούν, να απασχοληθεί ο εργαζόμενος σε ημέρες ανάπαυσης. Με αυτόν τον τρόπο και ο εργαζόμενος μπορεί να αυξήσει το εισόδημά του και η επιχείρηση να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες της και τα ασφαλιστικά ταμεία να έχουν αυξημένες εισφορές».
