του Δημήτρη Μαρκόπουλου
Μεγάλα δεινά για τις τσέπες των Ελλήνων φέρνει το κύμα αυξήσεων στις τιμές των καυσίμων ως αποτέλεσμα τριών παραγόντων: της διεθνούς κρίσης στον πετρελαϊκό κόσμο, και δη στη Συρία και στις σχέσεις ΗΠΑ – Ιράν, των υπερβολικών φόρων που η κυβέρνηση έχει επιβάλει και της αδυναμίας εκ μέρους της να πατάξει τη λαθρεμπορία που κοστίζει.
Δεν είναι τυχαίοι οι φόβοι που εκφράστηκαν από ομήγυρη βιομηχάνων σε συζήτηση που έγινε προ ημερών σε αθηναϊκό ξενοδοχείο για κύμα ανατιμήσεων που θα ακολουθήσει ακόμα και εντός του καλοκαιριού αν δεν υπάρξει αποκλιμάκωση των τιμών στο πετρέλαιο. Ενα κύμα όμως που μετά τις ανατιμήσεις που υπήρξαν στις αρχές του 2017 από την αύξηση των έμμεσων φόρων θα σημάνει εκ νέου ακρίβεια σε βασικά αγαθά της τάξης του 15%-20%.
Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η βιομηχανία έχει μεγάλη εξάρτηση από τις τιμές του πετρελαίου οι οποίες καθορίζουν το κόστος παραγωγής αλλά και διακίνησης και μεταφοράς. Η αύξηση των καυσίμων, λοιπόν, δημιουργεί ασφυκτικά δεδομένα και φέρνει την Ελλάδα ξανά στα μεγέθη που υπήρχαν προ πέντε ετών. Κι αν με τους έμμεσους φόρους του 2017 μεγάλες πολυεθνικές ή ελληνικές εταιρείες επέλεξαν τον δρόμο της απορρόφησης των αυξήσεων, άρα και των κραδασμών, πλέον αυτό δεν μπορεί να συμβεί σήμερα. Ταυτόχρονα όμως με τους υπαρκτούς φόβους για ακρίβεια στα ράφια, έχει πάρει φωτιά και η μέση τιμή της αμόλυβδης, η οποία διαμορφώνεται πλέον στα 1,85 ευρώ το λίτρο, ενώ στα νησιά ξεπερνά ακόμα και τα 1,895 ευρώ ή ακόμα και τα 2 ευρώ ανά λίτρο. Στο πλαίσιο αυτό, μέχρι και τα τέλη της εβδομάδας σε περισσότερα από 22 νησιά και νομούς η τιμή της βενζίνης είναι πάνω από 1,90 ευρώ ανά λίτρο, ενώ ενδεχομένως αν συνεχιστεί αυτή η σύνθετη κατάσταση και το φθινόπωρο, θα επιφέρει καίρια πλήγματα στα ελληνικά νοικοκυριά που θα θελήσουν να ζεσταθούν. Ακόμη, αυτή η νέα συνθήκη βάζει σε προβληματισμό μετά από καιρό εκατομμύρια οδηγούς που θα πληρώσουν το μάρμαρο.
Κοιτάζουν αμήχανα
Με την κυβέρνηση να παρακολουθεί μάλλον αμήχανη και μουδιασμένη, δίχως σοβαρές απαντήσεις και σχέδιο, τη νέα κατάσταση, τα πράγματα δείχνουν ότι πηγαίνουμε σε ένα πραγματικά θερμό για τις τσέπες μας καλοκαίρι. Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι η κυβέρνηση επί τρία και πλέον χρόνια δεν έδειχνε να ανησυχεί γι’ αυτό το πρόβλημα, πολύ απλά γιατί δεν της είχε προκύψει. Οι τιμές διεθνώς είχαν αποκλιμακωθεί ενώ δεν έλειπαν ακόμα και τα κυβερνητικά στελέχη που στα θετικά της διακυβέρνησης πίστωναν αυτή την κατάσταση. Να όμως που τα πράγματα -ή η αληθινή ζωή- τους διαψεύδουν.
Σαφώς η αύξηση του βαρελιού μπρεντ, που στις αρχές του μήνα ήταν στη σφαίρα των 73 δολαρίων και σήμερα πήγε κοντά στα 80 ευρώ λόγω των κυρώσεων των ΗΠΑ στο Ιράν, είναι ένας σημαντικός λόγος. Εξάλλου οι διεθνείς κρίσεις πάντοτε επηρέαζαν, επηρεάζουν και θα επηρεάζουν την πορεία των καυσίμων. Σύμφωνα όμως με αρμόδιες πηγές, το γεγονός ότι για καιρό οι τιμές έμεναν χαμηλά, καθώς δεν υπήρχε διεθνής κρίση, οδήγησε τους μηχανισμούς ελέγχου σε χαλαρότητα και ατονία.
Ας μην ξεχνάμε ότι μόλις προ ολίγων μηνών, σύμφωνα με έγγραφο της Διεύθυνσης Ελέγχου Διακίνησης και Αποθήκευσης Καυσίμων για τους ελέγχους που διενεργούν τα κινητά συνεργεία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το οποίο κατέθεσε στη Βουλή ο αρμόδιος υπουργός Γιώργος Σταθάκης, οι έλεγχοι μειώθηκαν κατά 53%, ενώ τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν ήταν 90% λιγότερα σε αξία.
Τ
ότε η ηγεσία του υπουργείου μιλούσε για προβλήματα που απέρρεαν από τις μειώσεις λόγω μνημονίων και την κατάργηση των αμοιβών των Κλιμακίων Ελέγχου Διακίνησης και Αποθήκευσης Καυσίμων, γνωστών ως ΚΕΔΑΚ. Παρά τις δεσμεύσεις που υπήρξαν τότε, δεκάδες επαγγελματίες του κυκλώματος καυσίμων μιλούν για όργιο κερδοσκοπίας, ενώ παρέμβαση έκανε στη Βουλή και η τομεάρχης Οικονομίας και Ανάπτυξης Ντόρα Μπακογιάννη.
Η ίδια μίλησε για καπέλα και για άνευ λόγου αύξηση της τιμής της βενζίνης κατά 4 λεπτά, μέσα σε λίγες ώρες από την ανακοίνωση της ανόδου της διεθνούς τιμής του βαρελιού του πετρελαίου, παρόλο που οι ποσότητες οι οποίες διατίθενται στην ελληνική αγορά είχαν αγοραστεί στο παρελθόν σε πολύ χαμηλότερες τιμές.
Θα πρέπει να πούμε ότι, βάσει των δεδομένων του Παρατηρητηρίου Τιμών Υγρών Καυσίμων, το τελευταίο διάστημα παρατηρείται σε πολλές περιοχές της χώρας η τιμή του λίτρου της αμόλυβδης να φτάνει τα 2 ευρώ, τη στιγμή που ο πανελλαδικός μέσος όρος στις 9 Μαΐου ήταν 1,593 ευρώ.
Οι έλεγχοι δυστυχώς δεν φτάνουν και πολλοί πρατηριούχοι κινήθηκαν ανεξέλεγκτα. Μάλιστα μέσα σε μόλις λίγες ώρες υπήρξαν καπέλα στην τιμή της βενζίνης κατά 4 λεπτά. Σε ό,τι αφορά το ζήτημα των ανατιμήσεων στα καύσιμα, τοποθετήθηκε εντός των ημερών και ο Σύνδεσμος Εταιριών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος (ΣΕΕΠΕ), σημειώνοντας ότι οι αυξήσεις στις λιανικές τιμές των καυσίμων, σύμφωνα με τα στοιχεία από το Παρατηρητήριο Τιμών, είναι μικρότερες από την αύξηση των διεθνών τιμών. Οπως επισημαίνει ο ΣΕΕΠΕ, από τα μέσα του 2017 μέχρι σήμερα, οι διεθνείς τιμές τόσο του αργού όσο και των προϊόντων του ακολουθούν ανοδική πορεία καθώς το αργό μπρεντ από τον Ιούλιο του 2017 έχει αυξηθεί κατά 66%-70%, ενώ οι διεθνείς τιμές πετρελαιοειδών, και συγκεκριμένα της αμόλυβδης βενζίνης 95 οκτανίων, κατά 40%-50%.
«Οι λιανικές τιμές στην αντλία, όπως τις παρακολουθεί το Παρατηρητήριο Τιμών, δεν έχουν ακολουθήσει αυτή την αύξηση του κόστους. Είναι προφανές ότι έχει σημειωθεί μείωση του περιθωρίου κέρδους στο λιανικό επίπεδο, δηλαδή το κέρδος που αφορά το κομμάτι επιχειρήσεις εμπορίας, μεταφορείς και πρατηριούχοι», υποστηρίζει ο ΣΕΕΠΕ.
Περιοχές που πήραν φωτιά
Σε κάθε περίπτωση, φωτιά δείχνουν να έχουν πάρει οι τιμές καυσίμων κυρίως σε τουριστικές περιοχές της χώρας. Στη Σαντορίνη τα πρατήρια πουλάνε με μέσο όρο τα 1,87-1,90 ευρώ ανά λίτρο. Στα υπόλοιπα Κυκλαδονήσια έχει σπάσει ακόμη και το φράγμα των 2 ευρώ ανά λίτρο, ενώ σε περισσότερα από 22 νησιά και νομούς η τιμή της βενζίνης είναι πάνω από 1,90 ευρώ ανά λίτρο, ενώ υψηλότατη είναι και η τιμή του πετρελαίου κίνησης και του μαζούτ.
Στα Δωδεκάνησα η βενζίνη κοστίζει 1,768 ευρώ το λίτρο, στη Σάμο 1,743 ευρώ, στην Ευρυτανία 1,724 ευρώ, στο Λασίθι 1,702 ευρώ κ.ο.κ. Παρά ταύτα δεν πρέπει να ξεχνάμε από πού ακριβώς προέρχεται αυτή η πορεία των τιμών. Η εύκολη ανάλυση έχει να κάνει με τον διεθνή παράγοντα. Ολοι όμως γνωρίζουν ότι είμαστε η τρίτη πιο ακριβή χώρα της Ε.Ε. στην αμόλυβδη. Και αυτό διότι στην τιμή του καυσίμου τα 3/4 είναι φόροι.
Οπως έχουν κατά καιρούς τονίσει οι πρατηριούχοι, εάν απαλειφθούν οι φόροι, η Ελλάδα θα βρεθεί αυτόματα κάτω από τη 10η θέση. Μάλιστα οι ίδιες πηγές θυμίζουν ότι ως καταναλωτές πληρώνουμε μέχρι και εισφορά 1,2% στις τιμές καυσίμων με σκοπό την επιδότηση του κόστους μεταφοράς σε νησιά και παραμεθόριες περιοχές, χωρίς όμως τα χρήματα αυτά να χρησιμοποιούνται γι’ αυτό τον σκοπό.
Την αποκάλυψη έχει κάνει ο ΣΕΕΠΕ εξηγώντας ότι για πολλά νησιά υπήρχε κάποτε ένας ειδικός κρατικός λογαριασμός ο οποίος τροφοδοτούνταν από μια εισφορά στην τιμή αντλίας και επιδοτούσε τις μεταφορές. Το Δημόσιο εδώ και λίγα χρόνια συνεχίζει να εισπράττει με άλλο όνομα αυτά τα χρήματα, έχοντας όμως καταργήσει την επιδότηση. Δηλαδή εισπράττει χωρίς πλέον να αποδίδει. Αυτό έχει αυξήσει αντίστοιχα το πραγματικό κόστος μεταφοράς και η αύξηση έχει περάσει προφανώς στην αντλία.
