Για την 10η Οκτωβρίου 2017 προσδιορίστηκε με την υπ’ αρίθμ. 1888/2017 απόφαση της πενταμελούς σύνθεσης του Δ’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας η συζήτηση ενώπιον της 7μελούς συνθέσεως του ίδιου τμήματος, της από 8 Δεκεμβρίου 2013 αιτήσεως ακυρώσεως της απόφασης της Τράπεζας της Ελλάδος για την ανάκληση της άδειας λειτουργίας της Συνεταιριστικής Τράπεζας Δωδεκανήσου.
Όπως μετέδωσε προχθες βράδυ το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων η υπόθεση παραπέμφθηκε, στην 7μελή σύνθεση για οριστική κρίση, λόγω σπουδαιότητας των νομικών ζητημάτων που αντιμετωπίζονται.
Αναλυτικότερα, η 5μελής σύνθεση, με πρόεδρο τον αντιπρόεδρο Νικόλαο Μαρκουλάκη και εισηγητή τον σύμβουλο Επικρατείας Ηλία Μάζο, απέρριψε ως αβάσιμους και αόριστους όλους του ισχυρισμούς της Συνεταιριστικής Τράπεζας Δωδεκανήσου.
Με το διατακτικό της απόφασης, που φέρνει σήμερα στη δημοσιότητα η «δημοκρατική» ορίζεται ως εισηγητής και στην νέα δίκη ο σύμβουλος κ. Ηλίας Μάζος.
Η αίτηση ακύρωσης ασκήθηκε από τη Συνεταιριστική Τράπεζα Δωδεκανήσου και τους κ.κ. Γ. Φρόνα, Κ. Κωσταρίδη, Π. Χατζημανώλη, Ν. Παπασταματίου, Ι. Παπαβασιλείου, Ι. Χατζηλαζάρο, Ε. Πολιά, Ε. Μουζουράκη και Ι. Διαμαντή.
Το δικαστήριο αναφέρεται στην πολυσέλιδη απόφαση, που εξέδωσε, στο ιστορικό της υπόθεσης και το νομικό πλαίσιο που διέπει την λειτουργία των συνεταιριστικών τραπεζών αλλά και την εποπτεία αυτών από την Τράπεζα της Ελλάδος.
Καθιστά σαφές εξάλλου ότι από το 2011 η συνεταιριστική τράπεζα παρουσίασε πρόβλημα κεφαλαιακής επάρκειας, οφειλόμενο, στην επιδείνωση της ποιότητας του δανειακού χαρτοφυλακίου της αλλά και στο ό,τι είχε κληθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος να λάβει τα απαιτούμενα μέτρα για την αποκατάσταση του Δείκτη Κεφαλαιακής Επάρκειάς της, στα ελάχιστα αποδεκτά όρια.
Αφού αναφέρεται στα στοιχεία, που παρουσίασαν οι αντίδικες πλευρές, έκρινε συνοπτικά ότι με βάση τα υποβληθέντα στοιχεία της 30.9.2013 και λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ανεπάρκεια των λογιστικών προβλέψεων πριν από την επαναταξινόμηση μέρους των ρυθμισθεισών απαιτήσεων από την Τράπεζα της Ελλάδος, ο Δείκτης Κυρίων Στοιχείων των Βασικών Ιδίων Κεφαλαίων της Συνεταιριστικής ανήρχετο σε 7,43% και, συνεπώς, το ποσό των 5,3 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο συγκεντρώθηκε με την αύξηση του συνεταιριστικού κεφαλαίου, θα αρκούσε για την διαμόρφωση του εν λόγω δείκτη σε ποσοστό ανώτερο του ορίου του 9% (και συγκεκριμένα 9,6%, κατά τα αναφερόμενα στην Α.Π. 280/941/16.3.2017 συμπληρωματική έκθεση απόψεων της Τράπεζας της Ελλάδος προς το Συμβούλιο της Επικρατείας). Κατά συνέπεια, οι στρεφόμενοι από τους αιτούντες λόγοι κατά της απόρριψης των διενεργηθεισών ρυθμίσεων και της επαναταξινόμησης μέρους των ρυθμισθεισών απαιτήσεων λόγοι ακυρώσεως κρίθηκαν απορριπτέοι.
Επισημαίνεται συγκεκριμένα ότι με το Α.Π. 2570/8217/1.11.2013 έγγραφο της Διεύθυνσης Εποπτείας Πιστωτικού Συστήματος η Τράπεζα της Ελλάδος είχε ζητήσει από την Συνεταιριστική Τράπεζα στοιχεία προκειμένου να ελέγξει τις επίμαχες ρυθμίσεις δανείων, εκλήθησαν δε εν συνεχεία προς ακρόαση οι εκπρόσωποι της μετά την επεξεργασία των στοιχείων που υπέβαλε και την αξιολόγηση των ρυθμίσεων δανείων από την Τράπεζα της Ελλάδος.
Το δικαστήριο απέρριψε έτσι ως αβάσιμες τις σχετικές με την άσκηση του δικαιώματος της προηγούμενης ακρόασης αιτιάσεις των αιτούντων.
Δέχεται εξάλλου το δικαστήριο ότι κατά το γ΄ τρίμηνο του έτους 2013 σημειώθηκε σημαντική αύξηση (κατά 25,8 εκατομμύρια ευρώ) των ρυθμίσεων του δανειακού χαρτοφυλακίου της Συνεταιριστικής Τράπεζας Δωδεκανήσου, η οποία συνοδεύθηκε από σχεδόν ισόποση (25.504 εκατομμύρια ευρώ) μείωση του χαρτοφυλακίου των απαιτήσεων σε οριστική καθυστέρηση και σε καθυστέρηση πέραν της τριετίας, γεγονός το οποίο επέφερε μείωση των ελαχίστων εποπτικών προβλέψεων της κατά 11,2 εκατομμύρια ευρώ.
Το δικαστήριο αναφέρεται σε σχετικό σημείωμα της Τράπεζας της Ελλάδος για την αξιολόγηση της ποιότητας των ρυθμίσεων επισημαίνοντας ότι εξετάσθηκε δείγμα εννέα πιστούχων υπολοίπου € 16,1 εκατ. την 30.9.2013 (62% των νέων ρυθμίσεων) με δανειακές οφειλές άνω των € 800 χιλ.
Από τον έλεγχο προέκυψε ότι:
i) σχεδόν το σύνολο των νέων ρυθμίσεων (περίπου 95%) αφορά σε καταγγελθείσες απαιτήσεις που στην αντίστοιχη υποβαλλόμενη κατάσταση της 30.6.2013 βρίσκονταν σε κατηγορία είτε οριστικής καθυστέρησης είτε σε καθυστέρηση πέραν της τριετίας …
ii) βάσει του εξετασθέντος δείγματος, διαπιστώθηκε ότι οι σχετικές ρυθμίσεις αφορούν σε εξωδικαστικούς διακανονισμούς καταγγελθεισών οφειλών πιστούχων σε δυσχερή οικονομική κατάσταση, ακόμη και σε αρνητική καθαρή θέση (ΑΚΘ) ή σε πτώχευση, ο πιστωτικός κίνδυνος των οποίων δεν συνάδει με το συντελεστή εποπτικής πρόβλεψης των ρυθμίσεων (10%), βάσει της ΠΔ/ΤΕ 2442/99.
Πιο αναλυτικά, από την αξιολόγηση του δείγματος πιστούχων διαπιστώθηκαν τα εξής:
• Πρόκειται για πιστούχους σε οριστική καθυστέρηση, με καταγγελία σύμβασης και εκδοθείσες Διαταγές Πληρωμής από τα αρμόδια Πρωτοδικεία. Οι σχετικές υποθέσεις βρίσκονται υπό τη διαχείριση της Υπηρεσίας Οριστικών
Καθυστερήσεων.
• Κατ’ ουσίαν πρόκειται για διακανονισμούς επί καταγγελθεισών οφειλών, με αναστολή των δικαστικών ενεργειών. Ενέχουν δε το στοιχείο του συμβιβασμού, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις υφίσταται δυνατότητα διαγραφής μέρους των εξωλογιστικών τόκων, υπό την προϋπόθεση της τήρησης των συμβατικών όρων.
• Διενεργήθηκαν βάσει πρόσθετων πράξεων επί των αρχικών συμβάσεων, με διατήρηση των νομικών ή συμβατικών δικαιωμάτων της Τράπεζας.
• Οι όροι τους προβλέπουν ετήσια περίοδο χάριτος, με ιδιαίτερα χαμηλά ή μηδενικά επιτόκια, καθώς και σταθερές μηνιαίες καταβολές, το ύψος των οποίων κυμαίνεται από € 200 έως € 3,5 χιλ. (κατά την περίοδο χάριτος). Η εναπομένουσα οφειλή θα αποπληρωθεί σε μηνιαίες τοκοχρεωλυτικές δόσεις, ενώ η συνολική διάρκεια αποπληρωμής κυμαίνεται από 20 έως 40 έτη.
• Δεν διενεργείται μελέτη βιωσιμότητας, ενώ το ύψος των μηνιαίων σταθερών καταβολών είναι δυσανάλογο της δανειακής οφειλής των πιστούχων και δεν προκύπτει μέσα από την αξιολόγηση της οικονομικής τους κατάστασης (για έναν αριθμό πιστούχων δεν προσκομίστηκαν πρόσφατα οικονομικά στοιχεία). • Η οικονομική κατάσταση των εξετασθέντων πιστούχων είναι ιδιαίτερα δυσχερής, καθώς στο σύνολό τους είναι υπερδανεισμένοι, με σημαντικά δυσμενή στοιχεία. Δεν προκύπτει δυνατότητα λειτουργικής αποπληρωμής, ενώ ορισμένοι είχαν ρυθμιστεί πριν την καταγγελία της σύμβασης. Ενδεικτικά, σημειώνεται ότι δύο πιστούχοι τελούν υπό πτώχευση, δύο σε αδράνεια και ένας εμφανίζει ΑΚΘ.
• Υφίσταται μερική κάλυψη των απαιτήσεων από εμπράγματες εξασφαλίσεις, ενώ τυχόν αναγκαστικές εγγραφές συμπληρωματικών βαρών διενεργήθηκαν στο πλαίσιο διαχείρισης των οριστικών καθυστερήσεων και όχι κατά το διακανονισμό …».
Εν όψει τούτων, όπως αναφέρεται στην απόφαση, η Εποπτική Αρχή προέβη – κατ’ ενάσκηση της αρμοδιότητας αναπροσαρμογής των ποσών προβλέψεων έναντι απαιτήσεων από πιστοδοτήσεις, που χορηγείται στην Τράπεζα της Ελλάδος στην επαναταξινόμηση του εξετασθέντος δείγματος των πιστούχων στις κατηγορίες που είχαν ενταχθεί από την Συνεταιριστική Τράπεζα στις 30.6.2013 (ήτοι σε οριστική καθυστέρηση ή σε καθυστέρηση πέραν της τριετίας), με εξαίρεση τρεις πιστούχους που ταξινομήθηκαν στην κατηγορία των απαιτήσεων έναντι επιχειρήσεων με αρνητική καθαρή θέση, καθώς είτε εμφάνιζαν αρνητική καθαρή λογιστική θέση είτε ευρίσκοντο σε καθεστώς πτώχευσης.
Αναφέρεται εξάλλου ότι από τον έλεγχο προέκυψε η προφανής προσπάθεια της Τράπεζας, κατά το τρίτο τρίμηνο του 2013, να μειώσει την ανεπάρκεια των εποπτικών της προβλέψεων και συνακολούθως να βελτιώσει το Δείκτη Κυρίων Στοιχείων των Βασικών Ιδίων Κεφαλαίων, προβαίνοντας εσκεμμένα σε ρυθμίσεις που δεν ικανοποιούν τα κριτήρια του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου.
Προς επίρρωση του ανωτέρω συμπεράσματος, επισημαίνεται ότι όλες οι ρυθμίσεις διενεργήθηκαν από την Τράπεζα μετά το με Α.Π. 1750/5870/22.7.2013 έγγραφο της Τράπεζας της Ελλάδος με το οποίο κλήθηκε να λάβει μέτρα ώστε ο Δείκτης, μετά την ανεπάρκεια των προβλέψεων, να ανέλθει στο προβλεπόμενο από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο ελάχιστο όριο 9% μέχρι την 30.8.2013.
Εν όψει τούτων, το ΣτΕ έκρινε απορριπτέους και τους λόγους ακυρώσεως με τους οποίους προβάλλεται ότι ο έλεγχος των ρυθμίσεων και η επαναταξινόμηση των ρυθμισθεισών απαιτήσεων εχώρησαν κατά παράβαση νόμου και με πλημμελή αιτιολογία.
