Η φράση του Αλέξη Τσίπρα, «Αναλαμβάνω ακέραια την πολιτική ευθύνη της τραγωδίας», ήταν αυτή που ξεχώρισε από την ομιλία του στο υπουργικό συμβούλιο.
Τι σημαίνει όμως στην πράξη η έννοια της πολιτικής ευθύνης, που συχνά ακούγεται από δημοσιογράφους και πολιτικούς;
Σύμφωνα με τους συνταγματολόγους, η πολιτική ευθύνη της κυβέρνησης συλλογικά και των μελών της ατομικά, αφορά στην άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής γενικότερα και των υπουργικών αρμοδιοτήτων ειδικότερα (άρθρο 82 παρ. 1)*. Προφανώς δεν ορίζεται συγκεκριμένα αλλά «περιγράφεται» στο εύρος των αρμοδιοτήτων της κυβέρνησης.
Διακρίνεται σε αντικειμενική και υποκειμενική.
Αντικειμενική, είναι η πολιτική ευθύνη που έχει το πρόσωπο, το οποίο ασκεί μια συγκεκριμένη πολιτική αρμοδιότητα και ευθύνεται αποκλειστικά για τις πράξεις και τις παραλείψεις που πραγματοποιούνται στον τομέα του, όπως απολαμβάνει και το πολιτικό όφελος από τα θετικά πράγματα που συμβαίνουν στον ίδιο τομέα.
Η υποκειμενική συνάπτεται με πράξεις ή παραλείψεις του φορέα μιας πολιτικής αρμοδιότητας. Διακρίνεται σε τυποποιημένη πολιτική ευθύνη και σε διάχυτη πολιτική ευθύνη. Η τυποποιημένη πολιτική ευθύνη διακρίνεται σε κοινοβουλευτική ευθύνη και σε εκλογική πολιτική ευθύνη:
– Η κοινοβουλευτική είναι η υποχρέωση του υπουργού ή της κυβέρνησης συλλογικά να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Βουλής, διαφορετικά να παραιτείται προτού καταψηφιστεί από τη Βουλή. Στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής ευθύνης ανήκει:
α. Η υποχρέωση λογοδοσίας, β. Το δικαίωμα της Βουλής να ελέγχει τους υπουργούς, γ. Η υποχρέωση παραίτησης.
– Η εκλογική ευθύνη είναι εκείνη η οποία καταλογίζεται μέσω του εκλογικού αποτελέσματος και εκφράζει τη στάση της κοινής γνώμης και του εκλογικού σώματος.
