Νέα νομοθεσία που θα αφορά τις διαδικασίες υποδοχής και καταγραφής προσφύγων και μεταναστών που φτάνουν στη χώρα, αναθεώρηση του πλαισίου καθορισμού τoυ «ευάλωτου» και βελτίωση της κατάστασης και των συνθηκών φιλοξενίας στα νησιά. Αυτές είναι οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης στο σύστημα της πρώτης υποδοχής όσων φτάνουν από την Τουρκία στην Ελλάδα, ώστε μέσα σε ένα εξάμηνο να αντιμετωπιστεί αποδοτικά ένα ζήτημα εξαιρετικά δύσκολο με πολλαπλές παραμέτρους. «Ο πρωθυπουργός έχει ζητήσει μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα να βελτιωθεί η κατάσταση, δεν θα λυθούν όλα, αλλά είναι σημαντικό να υπάρξουν βήματα», λέει στην «Κ» ο νέος ειδικός γραμματέας πρώτης υποδοχής Μάνος Λογοθέτης.
Πρόκειται για τον άνθρωπο ο οποίος στο εξής θα είναι υπεύθυνος για τηνδιαχείριση της κατάστασης στα νησιά όπου υπάρχουν τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης (ΚΥΤ) σε Λέσβο, Σάμο, Χίο, Κω και Λέρο αλλά και στον Εβρο όπου επίσης υπάρχει αντίστοιχο ΚΥΤ για την καταγραφή όσων εισέρχονται από τα βόρεια σύνορα. Οπως ο ίδιος τονίζει, ο στόχος της κυβέρνησης είναι να επιστρέψουμε στην κανονικότητα και σε αυτόν τον τομέα, «να φτάσουμε να αντιμετωπίζουμε το μεταναστευτικό όπως κάθε άλλο θέμα για το οποίο πρέπει να λαμβάνουμε μέριμνα. Αυτό σημαίνει να έχουμε ένα σχέδιο, μια μέθοδο, μια στρατηγική για αντιμετωπίζουμε τις καθημερινές ροές αλλά και ένα πλάνο για να αντιμετωπίσουμε μια πιθανή κρίση», συμπληρώνει.
Ποιο είναι, λοιπόν, το σχέδιο; «Για να διαχειριστούμε την κατάσταση με τις μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές από την Τουρκία, πρέπει να χρησιμοποιούμε όλα τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας από τη νομοθεσία και τις διεθνείς συμφωνίες και όχι μόνο ένα δηλαδή την προώθηση στην ενδοχώρα όπως γινόταν έως τώρα. Θα κάνουμε επιστροφές στην Τουρκία. Οχι “μαζικές” επιστροφές όπως λένε κάποιοι. Θα επιστρέψουμε όσους δεν έχουν το δικαίωμα να παραμείνουν στην Ελλάδα ακολουθώντας ό,τι προβλέπουν οι διεθνείς συμφωνίες και η κοινή δήλωση Ελλάδας – Τουρκίας. Θα εφαρμόσουμε όμως όλα τα τμήματα της κοινής δήλωσης. Αυτό είναι δίκαιο για όσους δικαιούνται άσυλο, οι οποίοι παράλληλα δικαιούνται και καλύτερες συνθήκες διαβίωσης από αυτές που έχουν τώρα», λέει. Παράλληλα, το πλαίσιο για την «ευαλωτότητα» θα αναθεωρηθεί λέει ο νέος ειδικός γραμματέας, «όχι με πρόθεση να περιοριστεί αλλά να γίνει πιο συγκεκριμένο».
Οσοι αιτούντες άσυλο στα νησιά χαρακτηρίζονται ευάλωτοι, μεταφέρονται στην ενδοχώρα με την έννοια ότι χρειάζονται καλύτερες συνθήκες φιλοξενίας – οι οποίες σαφώς δεν μπορούν να προσφερθούν στα νησιά. Με αυτό τον τρόπο όμως, αμέσως μόλις επιβιβαστούν στο πλοίο για την Αθήνα, εκπίπτουν των όσων ορίζει η κοινή δήλωση Ευρωπαϊκής Ενωσης – Τουρκίας (Μάρτιος 2016), η οποία ισχύει μόνο για όσους βρίσκονται γεωγραφικά περιορισμένοι στα νησιά όπου έφτασαν και όπου έχουν δημιουργηθεί τα ΚΥΤ. «Επίσης, δεν μπορεί το αν κάποιος είναι ευάλωτος ή όχι να εξετάζεται πολλές φορές και σε κάθε στάδιο της διαδικασίας», προσθέτει. Οταν υπάρχει ένα σύστημα που αέναα σου προσφέρει επιλογές, τότε οδηγούμαστε στο άλλο άκρο, αυτό της εκμετάλλευσης του συστήματος. «Δεν πρέπει να μπορούν όσοι έρχονται να μπορούν να χειριστούν το σύστημα υποδοχής καταγραφής και εξέτασης ασύλου στη συνέχεια όπως τους βολεύει, γιατί τότε φτάνουμε στη χειραγώγηση και αυτό δεν έχει σχέση με τον σεβασμό των δικαιωμάτων. Πρέπει χωρίς να στερείς δικαιώματα κάποια στιγμή η διαδικασία να φτάνει σε ένα τέλος», προσθέτει ο κ. Λογοθέτης.
Αυτοματοποίηση
Σε αυτή την κατεύθυνση αναμένεται να υπάρξουν νομοθετικές παρεμβάσεις ώστε να τυποποιηθεί, να ομογενοποιηθεί και να αυτοματοποιηθεί το σύστημα καταγραφής των ανθρώπων που φτάνουν στα νησιά. «Δεν είναι δυνατόν να είναι άλλη η διαδικασία σε ένα νησί και άλλη στο άλλο», επισημαίνει ο κ. Λογοθέτης. «Οταν αυτοματοποιηθεί η διαδικασία, θα μειωθεί ο χρόνος για την τυπική πλευρά ώστε να μπορεί ο χειριστής να ασχοληθεί με την ουσία», προσθέτει.
Η αρχική πρόβλεψη εφαρμογής της κοινής δήλωσης Ευρωπαϊκής Ενωσης – Τουρκίας ήταν να εξετάζεται όποιος φτάνει στα νησιά με γρήγορες διαδικασίες αν έχει δικαίωμα να παραμείνει στην Ελλάδα ως αιτών άσυλο ή όχι. Στη δεύτερη περίπτωση προβλεπόταν η άμεση επιστροφή των αφιχθέντων στην Τουρκία, όμως αυτό το fast track σενάριο τελικά δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
