Πολιτιστικά

Απολογισμός δράσεων του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης του Δήμου Ρόδου

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 – ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2019

Το ΔΣ ανέλαβε τις τύχες του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης του Δήμου Ρόδου στις 11 Οκτωβρίου του 2011 έως τις 31 Αυγούστου του 2019.

Συνεδρίασε 131 φορές στο χρονικό αυτό διάστημα, χωρίς να αναβληθεί ούτε μία φορά λόγω έλλειψης απαρτίας.

Από τις πρώτες ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων μας διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν πολλά οργανωτικά και λειτουργικά προβλήματα.

Ξεκινήσαμε λοιπόν τη θητεία μας με στόχο τη βελτίωση σε δύο τομείς, τον καλλιτεχνικό που είναι και ο κύριος λόγος ύπαρξης του Μουσείου και τον δομικό-οργανωτικό απαραίτητο για την πλήρη αναβάθμιση της πινακοθήκης αντάξια της φήμης του νησιού μας.

Παράλληλα θα πρέπει να επισημανθεί ότι τα πρώτα κυρίως χρόνια, η οικονομική στήριξη  της Δημοτικής Αρχής λόγω της γνωστής οικονομικής κρίσης, ήταν πολύ μικρότερη της  προβλεπόμενης από τη συστατική μας πράξη. Έτσι δόθηκαν οικονομικοί πόροι μόνον για την στοιχειώδη λειτουργία (μισθοδοσία, πληρωμή τηλεφώνων, συντήρηση ανελκυστήρα, συντήρηση προγραμμάτων Η/Υ, υλικά συντήρησης των κτηρίων ασφάλεια κτηρίων και αναλώσιμα).

 

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: 

Θα πρέπει έξ´ αρχής να αναφερθεί ότι, το Μουσείο διαθέτει έξι ξεχωριστούς εκθεσιακούς χώρους σε 4 διαφορετικά κτήρια εντός της πόλης. Τα δύο στη Μεσαιωνική πόλη, το πρώτο στη Πλατεία Σύμης γνωστό ως Δημοτική Πινακοθήκη «Α. Ιωάννου» όπου στεγάζονται και οι διοικητικές υπηρεσίες, το δεύτερο ψηλά στην οδό Σωκράτους 179, (πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης) όπου βρίσκονταν το παλιό συσσίτιο. Τα  άλλα δύο στη τουριστική ζώνη της πόλης,  στη περιοχή των εκατό χουρμαδιών στη πλατεία Χαρίτου,  το Νεστορίδειο Μέλαθρο, και πίσω από αυτό το κτήριο η Νέα Πτέρυγα του Νεστορίδειου Μελάθρου. Τα τέσσερα αυτά κτήρια με συνολικό εκθεσιακό χώρο 2456 τετραγ. μέτρα λειτουργούν συγχρόνως, τη στιγμή που σε άλλες Δημοτικές Πινακοθήκες λειτουργεί μόνο ένας εκθεσιακός χώρος.

 

Ορίσαμε άμεσα την καλλιτεχνική επιτροπή (Κ.Ε), όργανο απαραίτητο για την εισήγηση και τελική επιλογή από το ΔΣ  των καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.

Τα Μέλη αυτής ήταν:

Αθηνά Σχινά, Κριτικός και Ιστορικός Τέχνης

Δημήτρης Κούκος, Ζωγράφος

Νικόλαος Φρόνας, Πρόεδρος Μουσείου

Μαίρη Καμπουροπούλου, Λέκτορας Πανεπιστημίου Αιγαίου

Μαρίνα Μπόνη, Μέλος Δ.Σ πρώην Πρόεδρος Μουσείου Ν.Τ.Δ.Ρόδου

Τα δύο τελευταία Μέλη τη τελευταία πενταετία αντικαταστήθηκαν από τον Χαράκτη Μιλτιάδη Πεταλά και το Μέλος του Δ.Σ Μαρία Μαντζόν.

Η Κ.Ε πρότεινε και έγινε ομόφωνα αποδεκτό από το ΔΣ ότι, η πινακοθήκη της Ρόδου με την βαριά καλλιτεχνική κληρονομιά θα πρέπει να αναβαθμίσει ακόμη περισσότερο το επίπεδο  της, με την καθιέρωση αυστηρότερων όρων.

 

Έγινε επιλογή και αποδοχή από την Κ.Ε 101 (εκατό ένα) έργων τέχνης των προηγούμενων διοικήσεων και 290 (διακοσίων ενενήντα) της τελευταίας (Φρόνα), (πίνακες Ζωγραφικής, χαρακτικά, γλυπτά, σχέδια, γελοιογραφίες) που δωρίθηκαν στο Μουσείο από διάφορους  καλλιτέχνες στη διάρκεια της θητείας του προηγούμενου και του νυν Δ.Σ. Αποφασίσαμε μετά από εισήγηση της Κ.Ε ότι, η Πινακοθήκη «Ανδρέας Ιωάννου» και το Νεστορίδειο Μέλαθρο, θα λειτουργούν εφεξής με τις μόνιμες Συλλογές του Μουσείου μας, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις καλλιτεχνών, ενώ οι άλλοι δύο χώροι με περιοδικές εκθέσεις.

 

Ονοματοδοτήσαμε την Δημοτική Πινακοθήκη της Πλατείας Σύμης σε Δημοτική Πινακοθήκη «Ανδρέας Ιωάννου», με την υπ΄αρ. 17/13-10-2012 ομόφωνη απόφαση του ΔΣ, ως ελάχιστο φόρο τιμής στον διανοούμενο φιλότεχνο Νομάρχη της Δωδεκανήσου, ο οποίος εμπνεύστηκε και δημιούργησε  αυτό το ναό της Τέχνης, που ιδρύθηκε το Φεβρουάριο του 1962 επί Δημαρχίας Μιχ. Πετρίδη και εγκαινιάσθηκε στις 17 Μαΐου του 1964.

Προηγήθηκε ενδελεχής μελέτη  των διαδραματισθέντων γεγονότων εκείνη την περίοδο, μέσα από τα αρχεία της πινακοθήκης και τα δημοσιεύματα του τοπικού τύπου της εποχής. Αναμφισβήτητα και καταλυτικά τεκμηριώθηκε έτσι πλήρως ο χαρακτηρισμός ως πρωτεργάτη στη δημιουργία και λειτουργία της Δημοτικής Πινακοθήκης του τότε Νομάρχη κ. Α. Ιωάννου.

 

     Προτείναμε εγγράφως στην επιτροπή ονοματοδοσίας δρόμων του Δήμου Ρόδου, με νεώτερη ομόφωνη απόφασή μας στη τακτική συνεδρίαση 2 της 2-2-2016, να δοθεί το όνομά του σε κάποια οδό της πόλης μας.

 

       Δώσαμε «χώρο» στους ντόπιους καταξιωμένους και ταλαντούχους καλλιτέχνες αφού τιμήσαμε με ειδικό μετάλλιο παράλληλα με αναδρομική έκθεση τον διεθνώς καταξιωμένο και πολυβραβευμένο σκιτσογράφο Βαγγέλη Παυλίδη, το φωτογράφο Νίκο Κασέρη, το ζωγράφο Μάνο Αναστασιάδη, τη φωτογράφο Σμάρα Αγιακάτσικα, το ζωγράφο Τζών Ουίλσων, το ζωγράφο Δημήτρη Πεζουβάνη, τη φωτογράφο Καλλιόπη Βουτζαλή, την αγιογράφο Ευδοκία Παναγιωτοπούλου. Συνεχίσαμε αναβαθμίζοντας παράλληλα την ετήσια έκθεση του Συλλόγου Εικαστικών Δωδεκανήσου, η οποία κάθε χρόνο εμφανίζεται  ποιοτικά καλύτερη.

 

Καθιερώσαμε κάθε Οκτώβριο μήνα τις Πολιτιστικές ημέρες Ι. και Πάολας Νεστορίδη (ΝΕΣΤΟΡΙΔΕΙΑ) με εκδηλώσεις αφιερωμένες στη μνήμη των μεγάλων αυτών δωρητών του τόπου μας ( ομιλίες από επώνυμους Πανεπιστημιακούς καθηγητές, εκθέσεις, διαγωνισμούς φωτογραφίας κλπ). Θα πρέπει εδώ να αναφερθεί η οικονομική βοήθεια εκ μέρους του Ιδρύματος Ι. & Π. Νεστορίδη για την πραγματοποίηση αυτών των εκδηλώσεων.

 

Συνολικά μέχρι και τον Αύγουστο του 2019 πραγματοποιήθηκαν 72 (εβδομήντα δύο) εικαστικές εκδηλώσεις. Αξιολογότατες εκθέσεις Ζωγραφικής, Χαρακτικής και Γλυπτικής με διαφορετικούς καλλιτέχνες. Αναλυτικά:

 

     2011

  • Έκθεση – βιντεοεγκατάσταση της Μαριάννας Στραπατσάκη «Άδηλοι τόποι /    Απέραντο λευκό».
  • Πολιτιστικό μνημόσυνο στη μνήμη της Πάολας Νεστορίδη, με ομιλήτρια την Αθηνά Σχινά και θέμα «Η σημασία των χορηγιών και οι πολιτιστικοί ευεργέτες» και τον κ. Θεόδωρο Παπαγιάννη, ομότιμο καθηγητή Γλυπτικής στην ΑΣΚΤ με θέμα «Ο ρόλος της τέχνης σήμερα και τα περιφερειακά Μουσεία».
  • Έκθεση Συλλόγου Εικαστικών Δωδεκανήσου

 

     2012

  • Έκθεση   Αγιογραφίας, της  ζωγράφου-Αγιογράφου Παναγιωτοπούλου Ευδοκίας   
  • Έκθεση του Ζωγράφου – Εικονογράφου Γεωργίου Κόρδη, «Ημερολόγια Μνήμης »
  • Τιμητική έκθεση, σειράς  αντιπροσωπευτικών έργων του διεθνώς καταξιωμένου σκιτσογράφου και συμπολίτη μας Βαγγέλη Παυλίδη.
  • Έκθεση Γελοιογραφίας με 32 Σκιτσογράφους – Γελοιογράφους από όλο τον κόσμο με το γενικό τίτλο «ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ : Αξία δημοκρατίας και πολιτισμού» και με τη  γελοιογραφία του πολυβραβευμένου Ροδίτη σκιτσογράφου Μ. Κουντούρη.
  • Έκθεση του Κώστα Ανδρέου : «ο γλύπτης, ο ζωγράφος, ο χαράκτης»
  • Έκθεση σειράς φωτογραφικών έργων του Νίκου Κασέρη, με τίτλο «Μετέωροι Τόποι, Ρόδος».
  • Έκθεση του ζωγράφου Andrea Valleri «Ανάμνησις»
  • Έκθεση του ζωγράφου Σταύρου Κίκα «Απεικάσματα φωτός»
  • Έκθεση του Κύπριου ζωγράφου Αναστάση Πασχάλη «Φύση και Κόσμος»
  • Έκθεση φωτογραφίας της Καλλιόπης Βουτζαλή «Αναμνήσεις από το μέλλον»
  • Έκθεση του ζωγράφου της Οπτικής ψευδαίσθησης Κώστα Χαραλαμπίδη «Αναμνήσεις απ΄την αγαπημένη και πονεμένη μου πατρίδα»
  • Πολιτιστικές ημέρες Πάολας Νεστορίδη
  • Έκθεση Συλλόγου Εικαστικών Δωδεκανήσου

 

     2013

  • Επανέκθεση  φωτογραφίας Νίκου Κασέρη με σκοπό τα εκπαιδευτικά προγράμματα
  • Έκθεση της Ντιάνας Μπισογιάννη «Βυζαντινές Αρχόντισσες»
  • Έκθεση της Μαρίας Κομπατσιάρη «Ιδιόλεκτα»
  • Έκθεση του Ιταλού ζωγράφου Alessandro Mattia Mazzoleni « Μία νέα αγωγή του βλέμματος»
  • Έκθεση του ζωγράφου Δημήτρη Κρέτση «Οι θάλασσες εντός μου»
  • Έκθεση χαρακτικής του χαράκτη Μιλτιάδη Πεταλά.
  • Έκθεση του ζωγράφου Μάνου Αναστασιάδη «Μεσογειακός Κύκλος 1980-2013, μορφές, μύθοι και ενοράσεις της Μεσογείου»
  • Έκθεση της ζωγράφου Λουίζας Κακκίση «Μορφές στο χρόνο»
  • Πολιτιστικές ημέρες Πάολας Νεστορίδη
  • Έκθεση Συλλόγου Εικαστικών Δωδεκανήσου

 

2014

  • Έκθεση του ζωγράφου Στέλιου Ζαχαρόπουλου «Χρώμα και αντίστιξη»
  • Έκθεση αποφοίτων 2010-11 της ΑΣΚΤ Αθήνας «Προσεχώς»
  • Έκθεση της Βασιλικής Σαργολόγου «Παράλληλα Σύμπαντα», παράλληλα με διάλεξη του καθηγητή αστροφυσικής κ. Στράτου Θεοδοσίου με τίτλο «η ομορφιά της αστρονομίας»
  • Έκθεση ζωγραφικής του γλύπτη-Ζωγράφου Παναγιώτη Τανιμανίδη «Τα σα εκ των σων, θαμμένα μυστικά στη διαπασών…»
  • Εκθεση γλυπτικής της Ναυσικάς Πάστρα σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Προσκλήθηκε και μας τίμησε με την παρουσία της η υφυπουργός πολιτισμού κα. Άντζελα Γκερέκου.
  • Πολιτιστικές ημέρες Π. Νεστορίδη, με ομιλία για την Αμφίπολη
  • Έκθεση Συλλόγου Εικαστικών Δωδεκανήσου

 

 

 

2015

  • Έκθεση φωτογραφίας του Παναγιώτη Βοκοτόπουλου «Αγιον Όρος, φωτογραφίες 1956 – 2001»
  • Τιμητική έκθεση-αφιέρωμα στον Παναγιώτη Γράββαλο με τα χαρακτικά του και ονοματοδοσία αίθουσας στην πινακοθήκη «Α. Ιωάννου»
  • Πολιτιστικές ημέρες Πάολας Νεστορίδη με ομιλία για την αρχαία πόλη Παλμύρα της Συρίας
  • Έκθεση Συλλόγου Εικαστικών Δωδεκανήσου

 

2016

  • Έκθεση ζωγραφικής με τίτλο: «Βάλιας Σεμερτζίδης: Τα νησιά και τα επαγγέλματα της Δωδεκανήσου μέσα από τη συλλογή του Εμπορικού και Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου»
  • Έκθεση ζωγραφικής με τίτλο: «Η συλλογή της Alpha Bank. Ελληνική τέχνη από το 1950 έως σήμερα».
  • Διάλεξη με τον γάλλο εικαστικό, Richard Texier, σε συνδιοργάνωση με το γαλλικό προξενείο.
  • Πολιτιστικές ημέρες Πάολας Νεστορίδη (Νεστορίδεια 2016)  (σε συνεργασία με τον ΔΟΠΑΡ) διάλεξη με θέμα: «Ο Αρχαιολόγος Γρηγόρης Κωνσταντινό-πουλος: Το έργο και η παρουσία του στα Δωδεκάνησα» β) έκθεση χαρακτικής έργων του Μουσείου μας, με τίτλο: «Κορυφαίοι Έλληνες χαράκτες της γενιάς του ‘30».

 

2017

  • Έκθεση   Συλλόγου Εικαστικών Δωδεκανήσου, με θέμα «Ατέρμονη πορεία».
  • Έκθεση ζωγραφικής του Βασίλη Γκούμα, στην Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης (Παλαιό Συσσίτιο).
  • Ξενάγηση στο Νεστορίδειο Μέλαθρο των έργων της μόνιμης συλλογής του Μουσείου, στο πλαίσιο της διεθνούς ημέρας Μουσείων (18/5/2017), από τον κ. Παναγιώτη Μπερεδήμα, σχολικό σύμβουλο καλλιτεχνικών.
  • Έκθεση ζωγραφικής του Παύλου Σάμιου, με τίτλο « Από τον βυθό της μνήμης», στη Νέα Πτέρυγα Νεστορίδειου Μελάθρου.
  • Έκθεση γλυπτικής του Στέλιου Γαβαλά, με τίτλο «Στη διάσταση του ονείρου», στην Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης (Παλαιό Συσσίτιο).
  • Αναδρομική έκθεση χαρακτικής του Γιάννη Γουρζή, με τίτλο «30+έτη χαρακτικής», στην Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης (Παλαιό Συσσίτιο).
  • Έκθεση εικαστικής φωτογραφίας του Γιάννη Τζένου, με τίτλο «Μεταπλάσεις», στη Νέα Πτέρυγα Νεστορίδειου Μελάθρου.
  • Νεστορίδεια 2017: Πολιτιστική εσπερίδα στη μνήμη της Πάολας Νεστορίδη· διάλεξη με θέμα: «Οι πεποιθήσεις των αρχαίων Ελλήνων για τη μεταθανάτια συνέχιση της ζωής»· ομιλητής ο κ. Γιώργος Χαραλαμπίδης, πολιτισμολόγος, ερευνητής της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας και Φιλοσοφίας.

 

     2018

  • Έκθεση εικαστικών εκπαιδευτικών Δωδεκανήσου, στη Νέα Πτέρυγα Νεστορίδειου Μελάθρου.
  • Έκθεση Συλλόγου Εικαστικών Δωδεκανήσου, στη Νέα Πτέρυγα Νεστορίδειου Μελάθρου.
  • Έκθεση ζωγραφικής του Απέργη Αντώνη,  στη Νέα Πτέρυγα Νεστορίδειου Μελάθρου.
  • Έκθεση φωτογραφίας σε συνεργασία με το  Istituto Italiano di Cultura di Atene,  στη Νέα Πτέρυγα Νεστορίδειου Μελάθρου.
  • Συνδιοργάνωση περιοδικής έκθεσης των κεραμικών ΙCARO– Ίκαρος, στο παλάτι του Μεγάλου Μαγίστροου.
  • Έκθεση ζωγραφικής της Αβαγιανού Ρένας, στην Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης (Παλαιό Συσσίτιο).
  • Έκθεση ζωγραφικής της Κτιστοπούλου Μαριας, στην Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης (Παλαιό Συσσίτιο).
  • Νεστορίδεια 2018: Πολιτιστική εσπερίδα στη μνήμη της Πάολας Νεστορίδη· διάλεξη με θέμα: «Μέγας Αλέξανδρος και Ευρωπαϊκή Σκέψη»· ομιλητής ο κ. Συρόπουλος Σπύρος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
  • Έκθεση των έργων δωρεάς του Βάλια Σεμερτζίδη, στο Νεστορίδειο Μέλαθρο.
  • Έκθεση Συλλόγου Εικαστικών Δωδεκανήσου, στη Νέα Πτέρυγα Νεστορίδειου Μελάθρου.

 

2019

  • Έκθεση της μόνιμης συλλογής των έργων τέχνης του Μουσείου, στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β & Μ Θεοχαράκη, με τίτλο «ΠΟΛΥΤΙΜΑ ΕΡΓΑ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟ Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ρόδου».
  • Έκθεση φωτογραφίας σε συνεργασία με τον πολιτισμικό οργανισμό Ολύμπου Καρπάθου, για την Όλυμπο Καρπάθου, στη Νέα Πτέρυγα.
  • Έκθεση χαρακτικής του καθηγητή της ΑΣΚΤ Αθήνας Μιχ. Αρφαρά στη Νέα Πτέρυγα
  • Έκθεση ζωγραφικής του Γερολυμάτου Γεράσιμου, στην Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης (Παλαιό Συσσίτιο).
  • Έκθεση των έργων δωρεάς του Κούκου Δημήτρη, στο ισόγειο του Νεστορίδειου Μελάθρου.
  • Έκθεση φωτογραφίας της Αγιακάτσικα Σμάρας, στην Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης (Παλαιό Συσσίτιο).
  • Έκθεση ζωγραφικής του Σωτήρη Σόρογκα, στη Νέα Πτέρυγα Νεστορίδειου Μελάθρου.
  • Έκθεση ζωγραφικής του Δημήτρη Πεζουβάνη, στη Νέα πτέρυγα του Νεστορίδειου Μελάθρου

 

      Έκδοση καλαίσθητων καταλόγων: Παρά την δύσκολη  οικονομική μας κατάσταση, με την βοήθεια των ίδιων των καλλιτεχνών και διαφόρων χορηγών, εκδώσαμε καλαίσθητους καταλόγους με την ευκαιρία των εκθέσεων των παρακάτω καλλιτεχνών. Νάντια Μπισογιάννη, Alessandro Matia Mazzoleni, Δημήτρη Κρέτση, Λουίζα Κακκίση, Μαρία Κομπατσιάρη και Μάνο Αναστασιάδη, Δωρεά οικογένειας Βάλια Σεμερτζίδη, Γεράσιμου Γερολυμάτου,

Δωρεά Δημήτρη Κούκου, Σωτήρη Σόρογκα.

Στις εκθέσεις των υπόλοιπων καλλιτεχνών σχεδόν πάντα εκδίδαμε έγχρωμο τρίπτυχο η τετράπτυχο φυλλάδιο.

 

Ξεναγήσεις: Οργανώσαμε και πραγματοποιήσαμε με μεγάλη επιτυχία,  ξεναγήσεις στους διάφορους εκθεσιακούς μας χώρους όπως π.χ, με τον γνωστό καθηγητή Πανεπιστημίου Ιστορικό Τέχνης κ. Μάνο Στεφανίδη, τον κ. Παναγιώτη Μπερεδήμα, σχολικό σύμβουλο καλλιτεχνικών, κ.ά. Η συμμετοχή των ντόπιων φιλότεχνων ήταν εντυπωσιακή. Πολλές επίσης οι οργανωμένες επισκέψεις  από διάφορα σχολεία της πόλης μας και των υπολοίπων νησιών της Δωδεκανήσου, οργανωμένων αποστολών του εξωτερικού με τις αντίστοιχες ξεναγήσεις, καθώς και προγραμματισμένες επισκέψεις  διαφόρων επισήμων ημεδαπών και αλλοδαπών ( Πρέσβης Αμερικής, Πατριάρχης Ιεροσολύμων, έλληνες κοινοβουλευτικοί κλπ.)

 

Φιλοξενήσαμε στους εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους των κτηρίων (πλην της Πλατείας Σύμης) 245 (διακόσιες σαράντα πέντε) εκδηλώσεις επιπέδου, όπως ιατροκοινωνικές διαλέξεις, παρουσιάσεις βιβλίων, ημερίδες  επιστημονικές, εναρκτήριες τελετές, μουσικές εκδηλώσεις κλπ.

 

Σημαντικές δωρεές έργων: Δωρεά 105 έργων ζωγραφικής και χαρακτικής  της οικογένειας Βάλια Σεμερτζίδη τα οποία εκτίθενται μόνιμα στο δεύτερο όροφο του Νεστορίδειου Μελάθρου. Δωρεά 80 έργων ζωγραφικής του ζωγράφου Δημήτρη Κούκου που εκτίθενται μόνιμα στο ισόγειο του Νεστορίδειου Μελάθρου. Με την ευκαιρία της έκθεσης του Βαγγέλη Παυλίδη,  μετά από δικές μας ενέργειες, εντοπίσθηκαν και δωρίθηκαν από την πρώην Νομαρχία στη  Πινακοθήκη οι 22 βραβευμένες πρωτότυπες γελοιογραφίες,  των τριών διεθνών εκθέσεων γελοιογραφίας που έγιναν στη Ρόδο από το 2002 έως 2006. Εντοπίσθηκαν 6 (έξι ) μεγάλων διαστάσεων  έργα του αείμνηστου  συντοπίτη μας Δημήτρη Πεζουβάνη, τα

οποία με συντονισμένες ενέργειες δωρίθηκαν από την σύζυγό του στην πινακοθήκη. Επίσης προσφέρθηκαν από την Εθνική Πινακοθήκη και έγιναν αποδεκτά 6 (εξι) έργα ζωγραφικής της αείμνηστης Ελένης Ζέρβα η οποία χάρισε μεγάλο αριθμό έργων στην Εθνική Πινακοθήκη με εντολή να διανείμει κάποια από αυτά σε λίγες σημαντικές πινακοθήκες της Ελλάδας.

Συνολικά μαζί με τις μεμονωμένες δωρεές καλλιτεχνών που εξέθεσαν στα κτήριά μας και άλλες επιλεγμένες δωρεές αυξήσαμε τον αριθμό των έργων κατά 291 (διακόσια ενενήντα ένα) χωρίς να ξοδευτεί ούτε ένα ευρώ για την απόκτησή τους

 

Εκτυπώσαμε 5700 αφίσες 19 έργων της συλλογής της πινακοθήκης μας, οι μισές περίπου με χορηγία του ΕΒΕΔ και οι υπόλοιπες με ίδιους πόρους. Μεγάλο αριθμό αυτών διαθέσαμε δωρεάν στα σχολεία και στις δημόσιες υπηρεσίες του νησιού μας και όχι μόνο. Σκοπός αυτής της προσπάθειας να καταστήσουμε γνωστή την παρουσία του μουσείου και να προωθήσουμε την αγάπη προς την εικαστική τέχνη από την παιδική και εφηβική ηλικία.

 

Δεκάδες συναντήσεις εκτός Ρόδου πραγματοποίησε ολ΄αυτά τα χρόνια ο Πρόεδρος. Στο υπουργείο Πολιτισμού με την τότε γραμματέα κα. Μενδώνη, σημερινή Υπουργό πολιτισμού, όπου τέθηκαν προς συζήτηση διάφορα θέματα που απασχολούν την Πινακοθήκη, με τον Πρύτανη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών κ. Γιώργο Χαρβαλιά, τον Αντιπρύτανη κ. Ανδρέα Ιωαννίδη, πολλούς επώνυμους καλλιτέχνες, ιστορικούς Τέχνης, τεχνοκριτικούς, διοικήσεις μουσείων και εικαστικούς φορείς, με σκοπό την προβολή της πινακοθήκης και την μελλοντική με αυτούς συνεργασία (Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών, Μορφωτικό Ίδρυμα ΕΤΕ, Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης, Art Athina, Ίδρυμα Θεοχαράκη, Σύλλογο φίλων Μπενάκειου, ίδρυμα Βασιλείου κ.α)

 

Συλλογή Ιωαννίδη: Τα τελευταία σαράντα τέσσερα χρόνια, κατά καιρούς γράφτηκαν πολλά σε εφημερίδες και βιβλία για την Συλλογή Ιωαννίδη που περιελάμβανε πιάτα Νίκαιας (IZNIK) και άλλα αντικείμενα. Αγοράσθηκε το Νοέμβριο του 1973 από τον τότε Δήμαρχο Γεώργιο Βρούχο. Από τότε δόθηκε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία για φύλαξη. Η ιστορία της συλλογής αυτής έγινε τελικά μύθος, ένα άπιαστο όνειρο, σε σημείο που να αναρωτιέται κανείς αν αυτή ακόμη υφίσταται ή αν τελικά «έκανε φτερά» Ως πρόεδρος του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης, γνωρίζοντας την ιστορία για την ύπαρξη αυτής της συλλογής και λόγω της άμεσης εμπλοκής του Δήμου Ρόδου, αφού αποτελούσε δικό του περιουσιακό στοιχείο, σκέφτηκα, ότι ήταν μια πολύ καλή ευκαιρία με συντονισμένες ενέργειες να εντοπισθεί και επιτέλους να επιστραφεί στο νόμιμο ιδιοκτήτη της. Μετά την εντόπιση της Συλλογής, με δική μας πρωτοβουλία το θέμα έφθασε στο Δημοτικό Συμβούλιο, οπότε και ομόφωνα αποφασίσθηκε η συγκρότηση επιτροπής καταγραφής – παράδοσης – παραλαβής της συλλογής κεραμικών και άλλων αντικειμένων, τα οποία θα παραχωρούνταν κατά χρήση στο Μουσείο. Έτσι τον Αύγουστο του 2013 τα σημαντικά  αντικείμενα αυτής της συλλογής, κυρίως τα πιάτα της Νίκαιας (Ιznik) του 15ου – 16ου αιώνα, μεταφέρθηκαν στην αποθήκη της Πινακοθήκης. Η προτεινόμενή μας άποψη είναι να δημιουργηθεί Μουσείο Κεραμικής Τέχνης έτσι ώστε να μπορέσουν αυτά να εκτεθούν μαζί με άλλα κεραμικά ( Κιουτάχειας,  ΙΚΑΡΟΣ ) και να γίνουν αντικείμενο θαυμασμού  των Ροδίων, ημεδαπών και αλλοδαπών παραθεριστών του νησιού μας, με ότι αυτό συνεπάγεται για την περαιτέρω αύξηση της αίγλης και της  επισκεψιμότητας της Πινακοθήκης μας.

 

Δανεισμός έργων της μόνιμης συλλογής μας.  Συνεχίζουμε να δανείζουμε έργα μας για εκθέσεις άλλων μουσείων (Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Μπενάκειο, Ίδρυμα Θεοχαράκη). Η επιλογή των φορέων στους οποίους δανείσθηκαν έργα έγινε με πολύ αυστηρά κριτήρια. Το γεγονός του δανεισμού των έργων καταδεικνύει τη σημαντικότητα των έργων τέχνης του Μουσείου μας.

 

Δωρεάν συμμετοχή στην Art Θεσσαλονίκη, με δημιουργία περιπτέρου του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ρόδου, (με επίσκεψη 9.400 ατόμων), προσφορά του Καλλιτεχνικού Διευθυντή κ. Τσάτση Παντελή λόγω της άριστης φιλικής σχέσης με τον κ. Πρόεδρο.

 

Εργαστήρι Χαρακτικής. Το Μουσείο διαθέτει άρτια εξοπλισμένο εργαστήρι χαρακτικής το οποίο δυστυχώς δεν λειτουργεί. Ο λόγος είναι η έλλειψη χαράκτη ο οποίος δεν μπορεί να προσληφθεί ως μόνιμος λόγω του υφιστάμενου νόμου, ούτε με σύμβαση καθόσον όσες προσπάθειες έγιναν απέτυχαν  λόγω των χαμηλών αποδοχών απαγορευτικών για τη διαμονή στη Ρόδο. Έγιναν προσπάθειες για λειτουργία με εθελοντές αποφοίτους της ΑΣΚΤ, που υπηρετούν ως καθηγητές καλλιτεχνικών στα δημόσια σχολεία αλλά δεν καρποφόρησαν λόγω παράλογων απαιτήσεων. Προσπάθεια συνεργασίας με Συλλόγους Χαρακτών της χώρας μας και της Κύπρου απέτυχαν, επειδή οι συγκεκριμένοι επιθυμούν να έλθουν στη Ρόδο μόνο την καλοκαιρινή περίοδο απαιτώντας φιλοξενία που είναι δύσκολη την περίοδο αυτή.

Λειτούργησε επιτυχώς μόνο ένα χρόνο, σε συνεργασία με τον ΔΟΠΑΡ ο οποίος ανέλαβε την αμοιβή της χαράκτριας   η οποία ήταν μόνιμος κάτοικος Ρόδου. Όταν μετακόμισε από την πόλη μας έπαψε να υφίσταται αυτή η δυνατότητα.

 

 

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟΣ – ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ:

Μετά από πενήντα χρόνια καλλιτεχνικής προσφοράς στο τόπο μας, θα περίμενε κανείς η Πινακοθήκη της Ρόδου μία από τις σπουδαιότερες (από πλευράς σημαντικότητας έργων) στην Ελλάδα, να είχε επιλύσει όλα της τα λειτουργικά προβλήματα και το Δ.Σ να ασχολείται μόνο με την επιλογή – πραγματοποίηση   των   εκδηλώσεων   και   την  περαιτέρω  αναβάθμισή  της.

Η ενασχόλησή μου με τα διοικητικά του Μουσείου,  μου επέτρεψε να διαπιστώσω δυστυχώς τις μεγάλες ελλείψεις  σε έμψυχο και άψυχο υλικό. Οι ελλείψεις αυτές αποτελούν τροχοπέδη στην εξέλιξη και αναβάθμιση του Μουσείου. Επιβάλλεται η συνεχής βοήθεια της εκάστοτε Δημοτικής αρχής για περαιτέρω βελτίωση.

Μετά την μικρή αυτή εισήγηση επανέρχομαι στα πεπραγμένα  που αφορούν τον οργανωτικό – λειτουργικό.

 

     Τροποποίηση συστατικής πράξης: Είναι γεγονός ότι βασικά άρθρα του καταστατικού θεωρούνται πλέον ξεπερασμένα. Έγινε η κατάλληλη προεργασία εντοπίσθηκαν τα σημεία για αλλαγή  και  ετοιμάσθηκαν οι κατάλληλες προτάσεις. Δεν προωθήθηκε για ψήφιση στο Δημοτικό Συμβούλιο διότι μας πρόλαβε η προκήρυξη των εκλογών. Στο όλο θέμα που είναι έτοιμο ευελπιστούμε να δοθεί προτεραιότητα από το νέο Δ.Σ.

Παράλληλα επιβάλλεται και η τροποποίηση του ΟΕΥ που είναι έτοιμη.

 

     Συντήρηση έργων Τέχνης: Το πιο επείγον και βασικότερο πρόβλημα της πινακοθήκης γνωστό και σε όλες τις προηγούμενες διοικήσεις ήταν αυτό της γενικής κατάστασης των έργων τέχνης πολλά από τα οποία είναι ηλικίας 60-70 χρόνων. Οργανώσαμε με δύο διαφορετικούς συντηρητές έργων σε διαφορετικό χρόνο, πλήρη καταγραφή της κατάστασης του κάθε πίνακα.

Στη συνέχεια σε αγαστή συνεργασία με την Διοίκηση του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, το οποίο διαθέτει ένα από τα καλύτερα κέντρα συντήρησης έργων τέχνης, άρχισε η δωρεάν συντήρηση όσων έργων είχαν αυτήν την ανάγκη. Εμείς επιβαρυνθήκαμε την αγορά των αναλώσιμων υλικών. Ήδη έχουν συντηρηθεί 24 πίνακες  και το πρόγραμμα συνεχίζεται.

 

     

Παραχώρηση κατά χρήση από το ΤΑΠΑ του ισόγειου καταστήματος της Πλατείας Σύμης: Ένας από τους πρώτους στόχους του νέου Δ.Σ υπήρξε η δημιουργία πωλητηρίου με τεράστια οφέλη από όλες τις πλευρές. Ξεκινήσαμε λοιπόν με στόχο την παραχώρηση κατά χρήση από το ΤΑΠΑ του υπάρχοντος μικρού  καταστήματος στο ισόγειο. Με πρωτεργάτη τη δημοτική αρχή έγινε η παραχώρηση και προχώρησαν τα σχέδια από το γραφείο της Μεσαιωνικής πόλης. Με την αλλαγή ηγεσίας στο Δήμο το 2014 τέθηκε ως νέος στόχος η παραχώρηση όλου του ισογείου. Με συντονισμένες ενέργειες Δήμαρχος (Φώτης Χατζηδιάκος), αντιδήμαρχος πολιτισμού (Τέρης Χατζηιωάννου) και πρόεδρος του Μουσείου κατορθώσαμε να υπογραφεί η τόσο σημαντική παραχώρηση.

Έτσι η πινακοθήκη «Α. Ιωάννου» σε λίγο καιρό θα αποτελεί την πιο σύγχρονη από κτηριακής άποψης αίθουσα τέχνης στη Ελλάδα.

Έχει περατωθεί από την ανάδοχο εταιρεία την καλύτερη της χώρας μας, η εξαιρετική εκπόνηση μουσειολογικής μελέτης καθορισμού των βασικών παραμέτρων οργάνωσης της έκθεσης, μελέτη εκθεσιακού φωτισμού με στοιχεία για τον γενικό και φυσικό φωτισμό του κτιρίου, μελέτη γι το μικροκλίμα του Μουσείου για τη σωστή διατήρηση των έργων τέχνης εκτιθέμενων και αποθηκευμένων.

Σχεδιασμός και οργάνωση πωλητηρίου.

Πλήρης λειτουργική μελέτη συστημάτων ασφαλείας ολόκληρου του κτιρίου, ενδοεπικοινωνία, σύστημα ελέγχου πρόσβασης, οπτικοακουστική κάλυψη κλπ.

Βάσει προγράμματος η έναρξη των εργασιών θα αρχίσει αρχές του 2020.

 

      H κατά χρήση παραχώρηση του ανεμόμυλου, που βρίσκεται στον περιβάλλοντα χώρο της Νέας Πτέρυγας, από την αρχαιολογική υπηρεσία έγινε παραγματικότητα. Στόχος η ένταξή του στον εκθεσιακό χώρο του Μουσείου, αφού βεβαίως συντηρηθεί και ανακαινισθεί μετά από μελέτη του γραφείου Μεσαιωνικής Πόλης του Δήμου.

 

      Ολοκληρώσαμε την καταγραφή σε ηλεκτρονική μορφή όλων των έργων τέχνης που ανήκουν στην πινακοθήκη αποτέλεσε μία από τις πρώτες αποφάσεις του Δ.Σ που υλοποιήθηκαν. Για κάθε έργο που καταγράφηκε και καταχωρήθηκε στο αρχείο, προηγήθηκε ψηφιακή φωτογράφηση, αναφέρεται ο καλλιτέχνης, ο τίτλος του έργου, οι διαστάσεις, η τεχνοτροπία του, η γενική του κατάσταση (βαθμός φθοράς εάν υπάρχει). Ολοκληρώθηκε και εκσυγχρονίσθηκε με την καταγραφή των έργων που αποκτήθηκαν στη συνέχεια. Τοποθετήθηκαν από την αρχή και αρχειοθετήθηκαν όλα τα έργα στους αποθηκευτικούς χώρους με τέτοιο τρόπο, ώστε να εντοπίζονται άμεσα όποτε χρειαστεί.

 

Συνεργαστήκαμε στενά με το Ίδρυμα Ι. & Πάολας Νεστορίδη: Η βοήθειά του Ιδρύματος στο Μουσείο είναι πολύπλευρη και σημαντική. Κάλυψε όλα τα έξοδα των ετήσιων εκδηλώσεων των πολιτιστικών ημερών αφιερωμένων στην αείμνηστη Πάολα Νεστορίδη, δώρισε καινούργιο ψυγείο στη Νέα Πτέρυγα και έκανε διάφορες παροχές, διευκολύνοντας να λυθούν διάφορα λειτουργικά μικροπροβλήματα.

 

      Ανανέωση της ιστοσελίδας:  Σε συνεργασία με το γραφείο Τμήμα Νέων Τεχνολογιών και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του Δήμου Ρόδου, προχωρά η ανανέωση της ιστοσελίδας, η οποία θα είναι έτοιμη σε ένα μήνα.

 

      Δημοσιογραφικές συνεργασίες: Καθιερώσαμε συνεργασία με το δημοσιογραφικό τμήμα του περιοδικού blue της Aegean Airlines και έτσι σε κάθε έκδοση  που  την διαβάζουν  χιλιάδες  επιβάτες της αεροπορικής  αυτής εταιρείας, υπάρχει ενημέρωση για τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις του μουσείου μας. Καθιερώσαμε συνεργασία με το δημοσιογραφικό τμήμα του περιοδικού Days of Art in Greece, καθώς και με το δημοσιογραφικό τμήμα του περιοδικού Grec14n Magazine.

Όλες μας οι εκδηλώσεις είχαν πλήρη δημοσιότητα σε όλο τον τοπικό έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Πολλές υπήρξαν επίσης οι καλλιτεχνικές μας εκδηλώσεις που έλαβαν δημοσιότητα σε ΜΜΕ εκτός Ρόδου (ιστοσελίδες, εφημερίδες και περιοδικά τέχνης).

Αρκετές επίσης οι συνεντεύξεις του Προέδρου στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο με στόχο την προβολή και αναβάθμιση του Μουσείου.

 

      Οικονομικές υποχρεώσεις: Όταν ανέλαβε το νέο Δ.Σ τον Οκτώβριο του 2011, βρέθηκε αντιμέτωπο με πολλές οικονομικές υποχρεώσεις.  Το ΑΦΜ του Μουσείου ήταν δεσμευμένο και όλες οι οικονομικές υποχρεώσεις (τεράστιο χρηματικό ποσό) καταλογίσθηκαν στον πρόεδρο και λιγότερα ποσά στους προηγούμενους προέδρους.

Άρχισε ένας τεράστιος γραφειοκρατικός αγώνας, (με απώλεια πολλών χρήσιμων ωρών και ημερών) κυρίως με το ΙΚΑ που κράτησε χρόνια. Με την αμέριστη συμπαράσταση του Δημάρχου Φώτη Χατζηδιάκου κατορθώσαμε να τακτοποιήσουμε το ασφαλιστικό των μονίμων υπαλλήλων και να  αποδεσμεύσουμε το ΑΦΜ του Μουσείου.

 

     Κλείσαμε τον οργανωτικό απολογισμό της Triennale χαρακτικής, εκκρεμότητα που κληρονομήσαμε από την προηγούμενη διοίκηση.

 

      Επιλέξαμε τα καλύτερα βιβλία – λευκώματα  που εξέδωσε η Πινακοθήκη με την ευκαιρία των καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και τα οποία  βρίσκονταν στην αποθήκη. Τα τοποθετήσαμε προς πώληση σε ωραίες προθήκες στις αίθουσες των εκθέσεων.

 

     Σε συνεργασία με Ελληνικά Πανεπιστήμια, αποδεχθήκαμε εργασία και απασχόληση τους καλοκαιρινούς μήνες από φοιτητές, υπόχρεους πρακτικής άσκησης.

 

Με συχνές συγκεντρώσεις όλου του προσωπικού, δόθηκαν οδηγίες και παραινέσεις για την εύρυθμη λειτουργία της πινακοθήκης ( περιορισμός των δραστηριοτήτων των υπαλλήλων αυστηρά στα καθήκοντά τους, τήρηση ωραρίου, ευπρεπής παρουσία,  ευγενής συμπεριφορά κλπ).

 

           Συνήψαμε νέα συμβόλαια με τον ΟΤΕ προκειμένου να μειώσουμε τα έξοδα τηλεφωνίας.

 

Φροντίζαμε για τον ευπρεπισμό των εκθεσιακών χώρων και με την επίβλεψη του Δήμου συντηρήσεις των κτηρίων. Έτσι:

  • Αγοράσαμε αφυγραντήρες και ηλεκτρονικό μηχανολογικό εξοπλισμό.
  • Τοποθετήσαμε κουρτίνες στη Νέα Πτέρυγα
  • Αγοράσαμε συσκευή ΦΑΞ και προτζέκτορα.
  • Τοποθετήσαμε πινακίδες στον εξωτερικό τοίχο του παλιού συσσιτίου
  • Τοποθετήσαμε ξύλινα κιγκλιδώματα  στη Νέα Πτέρυγα του Νεστορίδειου Μελάθρου, πίσω από τον μύλο.
  • Προχωρήσαμε στον ελαιοχρωματισμό των εξωτερικών όψεων του Νεστοριδείου Μελάθρου και της Νέας Πτέρυγας.
  • Πραγματοποιήθηκε αντικατάσταση όλων των εξωτερικών παραθύρων και φρεσκάρισμα των εσωτερικών χώρων του Νεστορίδειου Μελάθρου.
  • Αποδοχή δωρεάς πιάνου από την κα. Άννα Μιχαλάκη, εγκατεστημένου στη Νέα Πτέρυγα.
  • Ετοιμάσαμε την διαδικασία μεταφοράς των έργων της πινακοθήκης «Α. Ιωάννου» όταν αρχίσουν οι εργασίες ανακαίνισής της.

 

Κλείνοντας επιθυμώ να ευχαριστήσω τους δύο τελευταίους Δημάρχους της Ρόδου τον κ. Φώτη Χατζηδιάκο, για τη δυνατότητα που μου έδωσε να συνεχίσω με τους συνεργάτες μου το έργο που αρχίσαμε επί Δημαρχίας Στάθη Κουσουρνά.

     Τον αντιδήμαρχο πολιτισμού κ. Τέρη Χατζηιωάννου για την συμπαράσταση και τη βοήθεια σε όλα τα θέματα που χρειάσθηκε η παρέμβασή του.

  Όλες τις παρατάξεις και τα Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, τα  οποία στα θέματα της Πινακοθήκης εμφάνιζαν πάντα μία πρωτόγνωρη ομοφωνία, πράγμα το οποίο μας ενεθάρρυνε, αποτελώντας θετική έμμεση αναγνώριση της δουλειάς όλου του  Δ.Σ μας.

  Τα Μέλη του Δ.Σ για την άμισθη βοήθειά και εμπειρία τους το καθένα στον τομέα που κλήθηκε να βοηθήσει.  Ειδικότερα την αντιπρόεδρο κα. Μαρίνα Μπόνη, την Νομικό κα. Ρέα Παπαχρήστου-Τσέλιου, τον Μιχάλη Βομβύλα, την αρχιτέκτονα  κα. Μαίρη Μαντζόν, τον καλλιτέχνη κ. Κώστα Νεοφύτου, την κα Στεργενάκη Σταματία Πρόεδρο του Συλλόγου Εικαστικών Δωδ/νήσου και την κα. Εύη Πλιάκα-Καμπουράκη για όσο καιρό θήτευσε στο Δ.Σ

Τα Μέλη της Καλλιτεχνικής Επιτροπής, την κριτικό και ιστορικό τέχνης κα. Αθηνά Σχινά, για την πολλαπλή ανιδιοτελή προσφορά της στον καλλιτεχνικό τομέα του Μουσείου (επιλογή καλλιτεχνών, επιμέλεια εκθέσεων, επιμέλεια εκδοθέντων καταλόγων-βιβλίων κλπ), το ζωγράφο Δημήτρη Κούκο και τον χαράκτη Μιλτιάδη Πεταλά.

Το ίδρυμα Ι. & Π. Νεστορίδου με επικεφαλής τον κ. Ευαγόρα Νικολάου για την πολύπλευρη σημαντική στήριξη.

Τους εργαζόμενους στο Μουσείο διοικητικούς και φύλακες.

Το γραφείο Μεσαιωνικής πόλης και όλο το εργαζόμενο σε αυτό προσωπικό

  Τα ΜΜΕ, τους δημοσιογράφους , τον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο.

  Τους καλλιτέχνες που εξέθεσαν τα έργα τους στις αίθουσες μας, ειδικά αυτούς που επωμίσθηκαν τα έξοδα της μεταφοράς των έργων τους.

  Την κα. Αννα Μιχαλάκη για την δωρεά του πιάνου.

  Όλους τους χορηγούς, αλλά κυρίως τη ΔΕΡΜΑΕ, επικοινωνίας ραδιόφωνο Λυχνάρι και τέλος το τυπογραφείο Βρατσάλης.

 

 

Δρ. Νικόλαος Τσ. Φρόνας

Πρόεδρος Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης

Δήμου Ρόδου

 

 

Ρόδος 29-8-2019

Σχολιασμός Άρθρου

Τα σχόλια εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Η Δημοκρατική δεν υιοθετεί αυτές τις απόψεις. Διατηρούμε το δικαίωμα να διαγράψουμε όποια σχόλια θεωρούμε προσβλητικά ή περιέχουν ύβρεις, χωρίς καμμία προειδοποίηση. Χρήστες που δεν τηρούν τους όρους χρήσης αποκλείονται.

Σχολιασμός άρθρου