Εκτεθειμένα σε κινδύνους όπως οι πυρκαγιές και η αυθαίρετη δόμηση είναι τα ελληνικά δάση, καθώς η γραφειοκρατία και το θολό νομικό τοπίο καθυστερούν την διαδικασία κατάρτισης κυρωμένων δασικών χαρτών που συνιστούν ένα δυνατό «εργαλείο», σημαντικό για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και προϋπόθεση για την βιώσιμη ανάπτυξη.
Διανύουμε το 2015 κι όμως η Ελλάδα επίσημα δε διαθέτει κυρωμένους δασικούς χάρτες, καθώς η κύρωσή τους παραμένει στο 0,56% της Επικράτειας. Εκ μέρους της ΕΚΧΑ Α.Ε., η οποία από το 2013 έχει την ευθύνη για τη σύνταξη των δασικών χαρτών, υπογραμμίζεται ότι το έργο εξακολουθεί να καθυστερεί ελλείψει πόρων.
Ταυτόχρονα, ειδικοί τονίζουν ότι απαιτείται γενικότερα πολιτική βούληση για ουσιαστική προστασία και διαχείριση του δασικού κεφαλαίου της χώρας, το οποίο σημειωτέων καλύπτει το 50% των χερσαίων εκτάσεων της και είναι από τα πλουσιότερα της Ευρώπης.
Οι δασικοί χάρτες ορίζουν τα όρια των δασών και των δασικών εκτάσεων, την ακίνητη περιουσία του δημοσίου, αλλά θέτουν και σαφή όρια στην αυθαίρετη δόμηση και στη γενικότερη ανθρώπινη δραστηριότητα.
Όπως αναφέρει στο πρακτορείο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής δασικών χαρτών και φυσικού περιβάλλοντος της ΕΚΧΑ Α.Ε. Μίμης Βογιατζής, σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή βρίσκονται τέσσερα προγράμματα, το οποία αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί σταδιακά μέχρι τα μέσα του 2016 και θα καλύψουν το 54% της επικράτειας. Παρόλα αυτά, όπως λέει, οι σημαντικές καθυστερήσεις οφείλονται στην έλλειψη χρηματοδότησης, καθώς απαιτούνται περί τα 70 εκατ. ευρώ για την κύρωση και ολοκλήρωσή τους σε εθνικό επίπεδο.
Το ιστορικό των καθυστερήσεων ξεκινάει το 1997, όταν άρχισε η προσπάθεια αποτύπωσης της δασικής κατάστασης της χώρας. Σοβαρές καθυστερήσεις μέχρι το πρόσφατο παρελθόν σημειώθηκαν εκ΄ μέρους των δασικών υπηρεσιών, οι οποίες ήταν υπεύθυνες για την κατάρτιση των χαρτών και οι οποίες επικαλούνταν ελλείψεις σε προσωπικό. Επιπλέον, ειδικά στην Αττική, αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδας δεν λειτούργησαν ποτέ οι επιτροπές εξέτασης αντιρρήσεων προκειμένου να ξεκαθαρίσουν νομικές αντιδικίες μεταξύ πολιτών και κράτους και να κυρωθούν στο σύνολό τους οι δασικοί χάρτες που αναρτήθηκαν (6 ΟΤΑ), παρόλο που ήταν αυτοχρηματοδοτούμενες μέσω του τέλους των ενστάσεων.
Συνολικά, μέχρι σήμερα οι δασικοί χάρτες που έχουν καταρτιστεί αντιστοιχούν στο 22,5% επί του συνόλου, ενώ υπό κατάρτιση βρίσκεται το 32,1%. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι αναρτημένοι είναι μόλις το 1,1% των δασικών χαρτών της επικράτειας, έχει κυρωθεί μόλις το 0,56%, ενώ το υπόλοιπο 45,2% δεν έχει καν ανατεθεί. Σύμφωνα με την ΕΚΧΑ Α.Ε. για το επόμενο διάστημα, προγραμμτίζεται η προκήρυξη νέου προγράμματος κατάρτισης δασικών χαρτών στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας με στόχο την κάλυψη σε ποσοστό 100% της ελληνικής επικράτειας.
Σύμφωνα με τον κ. Πέτρο Κακούρο, περιβαλλοντολόγο, δασολόγο στο Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων, Υγροτόπων, η έως τώρα εικόνα των δασών της χώρας είναι σε πολύ καλή κατάσταση και χαρακτηρίζονται από τεράστιο πλούτο σε είδη χλωρίδας και πανίδας, σπάνιας ομορφιάς. Οι δασικοί χάρτες είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την Πολιτεία για τη δασική διαχείριση και προστασία. Ωστόσο, όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, από μόνοι τους δεν αποτελούν τη «λυδία λίθο».
Σύμφωνα με τον κ. Κακούρο, απαιτείται η επίδειξη συνολικά σοβαρής πολιτικής βούλησης. Καθώς σοβαροί κίνδυνοι για το δάσος, πέρα από την αυθαίρετη δόμηση, αποτελούν οι πυρκαγιές, αλλά και η εισβολή και εμφάνιση παθογόνων οργανισμών σε δένδρα όπως τα πλατάνια, τα κυπαρίσσια, η καστανιά. Φαινόμενο, το οποίο φαίνεται να συνδέεται και με το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής.
«Το δάσος δεν έχει το ίδιο την ικανότητα να προστατεύσει τον εαυτό του. Γι΄ αυτό είναι υπεύθυνος ο άνθρωπος» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Κακούρος, προτείνοντας την εντατικοποίηση των δράσεων εκ΄ μέρους της Πολιτείας κατ΄ αρχάς σε ζητήματα φύλαξης, ελέγχου, καταστολής, διαχείρισης και γενικότερης ενασχόλησής της με τον δασικό πλούτο. Όπως λέει: «Δεν αποτελεί μόνο ζήτημα περιβαλλοντικής προστασίας, αλλά και βιώσιμης ανάπτυξης».
Η κύρωσή των δασικών χαρτών είναι ζήτημα όχι μόνο περιβαλλοντικό, διοικητικό, νομικό ή οικονομικό, αλλά πρωτίστως εθνικό, προκειμένου να προστατευθεί, να διατηρηθεί και να αξιοποιηθεί ουσιαστικά ο φυσικός πλούτος της χώρας. Τα μόνο που χρειάζεται είναι πόροι και πολιτική βούληση, καταλήγει.
Οι σταθμοί
1997: Η κατάρτιση δασικών χαρτών ξεκίνησε για πρώτη φορά από την τότε ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε. (και σήμερα ΕΚΧΑ ΑΕ) το 1997, παράλληλα με τα αντίστοιχα έργα της πρώτης γενιάς κτηματογράφησης και αφορά συνολικά 322 περιοχές (ΟΤΑ προ Καποδίστρια).
2008: Το 2008 προκηρύχθηκε πρόγραμμα κατάρτισης δασικών χαρτών για 113 αστικές κατά βάση περιοχές στις οποίες όμως περιλαμβάνεται και ο Εθνικός Δρυμός της Πάρνηθας καθώς και τμήμα του Δάσους-Πάρκου «Σέιχ-Σου» Θεσ/νίκης, με σκοπό την προστασία τους από απειλούμενες καταπατήσεις μετά τις πρόσφατες πυρκαγιές στη περιοχή. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχει ολοκληρωθεί, αλλά εκκρεμεί η θεώρηση του δασικού χάρτη για 45 ΟΤΑ από την αρμόδια Δ/νση Δασών Ανατολικής Αττικής.
2010: Ακολούθησε νέο πρόγραμμα κατάρτισης δασικών χαρτών για το υπόλοιπο του Ν. Αττικής που αφορά 46 ΟΤΑ, με το οποίο ολοκληρώνεται η κάλυψη του νομού Αττικής από δασικούς χάρτες. Η ΕΚΧΑ ΑΕ έχει ήδη αναθέσει τη μελέτη κατάρτισης δασικού χάρτη σε 36 ΟΤΑ, ενώ η ανάθεση μελέτης για τις υπόλοιπες περιοχές βρίσκεται στο στάδιο της διαγωνιστικής διαδικασίας.
2011: Στο πλαίσιο επιτάχυνσης της σύνταξης του Εθνικού Κτηματολογίου και ενόψει της επιτάχυνσης της σύνταξης των δασικών χαρτών στο υπόλοιπο της χώρας και της προκήρυξης του νέου προγράμματος κτηματογράφησης που αφορά 268 ΟΤΑ, προκηρύχθηκαν τα παρακάτω προγράμματα από το 2011 και μέχρι σήμερα:
1) Κατάρτιση δασικού χάρτη σε πυρόπληκτες και προστατευόμενες περιοχές της χώρας το οποίο καλύπτει το σύνολο της έκτασης έντεκα (11) νομών της χώρας, ήτοι Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής (εκτός Αγίου Όρους), Πιερίας, Ιωαννίνων, Εύβοιας, Μαγνησίας, Αρκαδίας, Λακωνίας, Μεσσηνίας, Αχαΐας και Ηλείας (εκτός των περιοχών για τις οποίες έχουν ήδη καταρτιστεί δασικοί χάρτες στο πλαίσιο παλαιότερων προγραμμάτων κτηματογράφησης) με συγχρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ψηφιακή Σύγκλιση» του ΕΣΠΑ.
2) Κατάρτιση δασικών χαρτών για 9 ΟΤΑ της χώρας
3) Κατάρτιση δασικού χάρτη σε δέκα (8) περιφερειακές ενότητες της χώρας, ήτοι Έβρου, Καβάλας, Ημαθίας, Κιλκίς, Πέλλας, Σερρών, Κοζάνης, Καρδίτσας, Λάρισας και Τρικάλων (εκτός των περιοχών για τις οποίες έχουν ήδη καταρτιστεί δασικοί χάρτες στο πλαίσιο παλαιότερων προγραμμάτων κτηματογράφησης).
Σύμφωνα με την ΕΚΧΑ, με την ολοκλήρωση των ως άνω προγραμμάτων κατάρτισης Δασικών Χαρτών θα έχει καλυφθεί έκταση 72 εκ. στρεμμάτων, που αντιστοιχούν στο 54,74% της Ελληνικής Επικράτειας.
ΕΘΝΟΣ
