Κατηγορηματικός, αναφορικά με τα εργασιακά και ασφαλιστικά ζητήματα, όπως έχουν διαμορφωθεί και όπως τείνουν να διαμορφωθούν μέσα από τις νέες μεταρρυθμίσεις που προωθεί η κυβέρνηση διά του αναπτυξιακού νομοσχεδίου εμφανίζεται σε συνέντευξή του στην «δημοκρατική» ο γνωστός εργατολόγος-καθηγητής κ. Αλέξης Μητρόπουλος.
Ενδιαφέρον, παρουσιάζουν οι απόψεις του τόσο για τις τελευταίες εξελίξεις για τα αναδρομικά σε συνταξιούχους, για την ανεργία, την μαύρη και αδήλωτη εργασία αλλά και για το «πακέτο Βρούτση» για τον ιδιωτικό τομέα.
Η συνέντευξη αναλυτικά:
• Κύριε Μητρόπουλε, να ξεκινήσουμε από την πρόσφατη απόφαση για τα αναδρομικά μερίσματα πενταετίας με τόκο 6% σε πολιτικούς υπαλλήλους του Δημοσίου. Μιλήστε μας γι’ αυτή την εξέλιξη.
Η απόφαση αυτή (9314/2019 ΔΠρωτΑθήνας), όπως και πολλές άλλες, στηρίζεται στη Νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας του 2015. Ειδικότερα, οι υπ’αριθ. 2287-2290/2015 αμετάκλητες αποφάσεις της Ολομέλειάς του, έκριναν -μεταξύ άλλων- ως αντισυνταγματικές και παράνομες όλες τις περικοπές που διενεργήθηκαν βάσει των μνημονιακών νόμων 4051 και 4093/2012, συμπεριλαμβανομένων και των περικοπών στα μερίσματα των πολιτικών υπαλλήλων του Δημοσίου (παρ. ΙΑ υποπαρ. ΙΑ5 παρ. 1 του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012), αφού τα μερίσματα έχουν αποταμιευτικό-ανταποδοτικό χαρακτήρα, δηλαδή τα σχετικά κεφάλαια σχηματίζονται από τις παρακρατήσεις στις αποδοχές των υπαλλήλων αυτών-μετόχων.
Ενδεικτικά, όπως αναφέρουμε και στην από 23-9-2019 ανακοίνωσή μας, με την υπ’αριθ. 9314/2019 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθήνας αναγνωρίζεται η αναδρομική επιστροφή της διαφοράς μερισμάτων από 1-1-2013 (πενταετής παραγραφή) και μάλιστα έντοκα (6%).
Έτσι, τα Διοικητικά Δικαστήρια ακολουθούν την πάγια –πλέον- αυτή Νομολογία και καλό θα είναι, επειδή πολλοί δικαιούχοι δεν προσέφυγαν (για πολλούς και διάφορους λόγους) στη Δικαιοσύνη, το κράτος να συμμορφωθεί με τις οριστικές και αμετάκλητες αποφάσεις του ΣτΕ!
Διαρκές αίτημα δηλαδή της ΕΝΥΠΕΚΚ, αλλά και όλων των συνταξιούχων, είναι το κράτος να επιστρέψει άμεσα και σε όλους τους δικαιούχους τις παράνομες μνημονιακές περικοπές στα μερίσματα αλλά και στις κύριες και επικουρικές συντάξεις, όπως άλλωστε αρμόζει σε μια ευνομούμενη Πολιτεία. Πολύ περισσότερο που οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας είναι αποτέλεσμα των λεγόμενων «προτύπων-πιλοτικών» δικών που προεξοφλούν την έκβαση όλων των εκκρεμών στα κατώτερα Δικαστήρια υποθέσεων.
Σοβαρότατη πτυχή του κράτους δικαίου (και θεσμικής σημασίας) είναι άλλωστε η συμμόρφωσή του στις δικαστικές αποφάσεις των Ανωτάτων Δικαστηρίων ώστε οι πολίτες να μην ταλαιπωρούνται και να μην σωρεύονται στα Δικαστήρια υποθέσεις με προδιαγεγραμμένη έκβαση.
• Είστε αισιόδοξος για το πακέτο που προωθεί η κυβέρνηση σε Ασφαλιστικό και Εργασιακά;
Στο Ασφαλιστικό η κυβέρνηση σχεδιάζει τα επόμενα βήματα αναμένοντας τις αποφάσεις του Συμβουλίου Επικρατείας για σημαντικές πτυχές του «νόμου Κατρούγκαλου» (ν. 4387/2016). Ως προς τις συντάξεις χηρείας, το ποσοστό αυξάνεται στο 70% (από 50%) με νόμο της προηγούμενης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ (ν. 4611/2019 άρθρο 19) που έγινε κατά την εκπνοή τής θητείας της για ευνόητους λόγους.
Ως προς το Εργασιακό, και μόνον η συμπερίληψη της δέσμης των μέτρων στο «Αναπτυξιακό Πολυνομοσχέδιο» προϊδεάζει για τη φύση τους. Έτσι όπως είναι διατυπωμένα, συμβάλλουν στη δημιουργία ενός ελκυστικού τοπίου για επίδοξους επενδυτές αφού συρρικνώνουν τα εργασιακά δικαιώματα και συμπιέζουν το εργατικό κόστος.
Όπως αναφέρουμε και στην από 23-9-2019 ανακοίνωση της ΕΝΥΠΕΚΚ, με το «Αναπτυξιακό Νομοσχέδιο» επιβεβαιώνεται, για άλλη μια φορά, ότι η όποια ανάπτυξη ή ανάκαμψη στις χρεοκοπημένες οικονομίες (και γενικώς στις οικονομίες τής καπιταλιστικής κρίσης), δεν μπορεί παρά να στηρίζεται στην άγρια εκμετάλλευση της Μισθωτής Εργασίας, στο μισθολογικό dubbing, στην «ΕλΝτοραντοποίηση» της αγοράς εργασίας και στη γενικευμένη ακύρωση των κοινωνικών κατακτήσεων της Εργατικής Τάξης.
Εξάλλου, η Ομάδα Νομοθετικής Επεξεργασίας της ΕΝΥΠΕΚΚ, υπολόγισε τις ετήσιες απώλειες από τις προωθούμενες διατάξεις (αν εφαρμοστούν στο σύνολό τους) σε περίπου 1 δις ευρώ. Οι απώλειες αυτές επιμερίζονται ως εξής:
•600 εκατ. ευρώ οι ετήσιες απώλειες για τους εργατοϋπαλλήλους του ιδιωτικού τομέα,
•250 εκατ. ευρώ οι ετήσιες απώλειες για τον ΕΦΚΑ,
•100 εκατ. ευρώ οι ετήσιες απώλειες για το ΕΤΕΑΕΠ,
•100 εκατ. ευρώ οι ετήσιες απώλειες για τον ΕΟΠΥΥ και
•50 εκατ. ευρώ οι ετήσιες απώλειες για τον ΟΑΕΔ.
Έτσι ουδόλως αισιόδοξο με βρίσκετε με τις προωθούμενες διατάξεις που αφορούν τη συνάρτηση «Εργασιακό-Ασφαλιστικό».
• Πώς σχολιάζετε το «πακέτο Βρούτση» για τον ιδιωτικό τομέα; Πριν λίγο καιρό είχατε μιλήσει για βίαιη φτωχοποίηση των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα.
Στην από 15-9-2019 ανακοίνωση της ΕΝΥΠΕΚΚ αναφερόμαστε διεξοδικά στη φύση των προτεινόμενων μέτρων και εκφράζουμε τις ανησυχίες μας για τη συνδυαστική τους εφαρμογή που μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να επιφέρει ισχυρό μισθολογικό σοκ σε μεγάλο τμήμα των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα αλλά και στα Ασφαλιστικά Ταμεία (ΕΦΚΑ, ΕΤΕΑΕΠ), τον ΕΟΠΥΥ και τον ΟΑΕΔ. Στην ανακοίνωσή μας αυτή, οι νομικοί αλλά και κάθε άλλος ενδιαφερόμενος μπορεί να βρει τις «παγίδες» που κρύβονται για τον εργασιακό πολιτισμό.
Εδώ όμως θα ήθελα να τονίσω τρία κρίσιμα ζητήματα για την ενημέρωση του ευρέος κοινού:
Το πρώτο είναι ότι με μια δεσμίδα προτεινομένων διατάξεων διευρύνεται κατά πολύ η ισχύς των επιχειρησιακών συμβάσεων και στενεύει το πεδίο εφαρμογής των κλαδικών. Εν τέλει, παρέχεται η δυνατότητα στον υπουργό Εργασίας να ορίζει και άλλα πεδία επιχειρηματικών δράσεων ή καταστάσεων (πλην των ρητώς αναφερομένων) που εξαιρούνται από την εφαρμογή των κλαδικών συμβάσεων. Με δεδομένο, ως εκ τούτου, ότι οι επιχειρησιακές συμβάσεις είναι συνήθως (ως προς τις αμοιβές και τα λοιπά εργασιακά δικαιώματα) κατώτερες των κλαδικών, η γενίκευσή τους θα οδηγήσει σε πτώση των αμοιβών και περαιτέρω φτωχοποίηση των εργαζομένων.
Το δεύτερο είναι ότι δυσχεραίνεται πολύ (αν δεν αποκλείεται ουσιαστικά) η δυνατότητα μονομερούς προσφυγής των Εργατικών Συνδικάτων στον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ). Αχρηστεύεται δηλαδή μία κατάκτηση των εργασιακών σχέσεων: η ανεξάρτητη διαμεσολάβηση μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων κυρίως ως προς τον καθορισμό των αμοιβών, αυξήσεων κ.λπ., αφού από κανόνας του Συλλογικού Εργατικού Δικαίου, όλως απαραδέκτως και αντισυνταγματικώς, μετατρέπεται σε «έσχατο και επικουρικό μέσο» τής ασθενέστερης πάντα εργατικής πλευράς.
Το τρίτο καίριο ζήτημα είναι ότι, ενώ διακηρύσσεται ότι σκοπός των μέτρων είναι και η αντιμετώπιση της μερικής απασχόλησης ώστε να δημιουργηθεί ευνοϊκή τάση για δημιουργία θέσεων πλήρους και ασφαλισμένης εργασίας, τα μέτρα οδηγούν στην αντίθετη κατεύθυνση.
Για παράδειγμα, ορίζεται ότι στη μερική απασχόληση η πέραν του 4ώρου εργασία θα προσαυξάνεται κατά 12%. Έτσι (υποτίθεται) ότι θα αναγκάζεται ο εργοδότης να προσλαμβάνει εργαζομένους με πλήρες ωράριο. Η προσαύξηση όμως για τον υπερωριακώς απασχολούμενο με πλήρες ωράριο είναι 40% επιπλέον για κάθε ώρα πέραν του νομίμου ωραρίου. Ως εκ τούτου, το προτεινόμενο μέτρο αποτελεί κίνητρο για τους εργοδότες υπέρ της μερικής απασχόλησης.
Κατά τα λοιπά, όλες οι μνημονιακές δυνάμεις επαίρονται ότι «βγήκαμε από τα Μνημόνια», τη στιγμή που, όχι μόνο διατηρούνται οι μνημονιακοί νόμοι, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις επιδεινώνονται.
• Είναι γεγονός πως η ανεργία καλπάζει. Τα στοιχεία του ΟΑΕΔ δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά. Τι μπορεί να γίνει με τα νέα μέτρα τής κυβέρνησης;
Πρώτο συμπέρασμα από τη μελέτη της προτεινόμενης μεταρρύθμισης είναι ότι η σπουδαγμένη νεολαία μας δύσκολα θα βρει θέσεις πλήρους εργασίας με αξιοπρεπείς αμοιβές, αντίστοιχες των προσόντων τους και πλήρη ασφαλιστική κάλυψη. Αυτό απαιτεί πλήρη εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων, κατίσχυση της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης και ασφαλώς απρόσκοπτη λειτουργία των Συνδικάτων και του ΟΜΕΔ, προϋποθέσεις που είτε αποδυναμώνονται είτε καταργούνται.
Επομένως, η μετανάστευση των προσοντούχων νέων μας θα συνεχιστεί με νέα ώθηση. Στη χώρα θα παραμείνουν οι νέοι που αδυνατούν να μεταναστεύσουν και θα σύρονται από εργοδότη σε εργοδότη και από τόπο σε τόπο ψάχνοντας δύο και τρεις δουλειές για να μπορέσουν να επιβιώσουν («εργαζόμενος-χταπόδι»). Συνεπώς, μπορεί να φαίνεται πως αυξομειώνονται τα ποσοστά ανεργίας αλλά αυτό που πραγματικά θα συμβαίνει θα είναι να παράγονται φτωχοί εργαζόμενοι («working poor»), ενώ η υψηλή ανεργία θα πιέζει ακόμη περισσότερο σε όλο και χαμηλότερες αμοιβές. Η εξέλιξη αυτή, με τη σειρά της, θα επιφέρει δυσμενείς επιπτώσεις και στα Ασφαλιστικά Ταμεία αφού οι ασφαλιστικές εισφορές θα μειώνονται, πολύ περισσότερο που έχει δρομολογηθεί (για το απώτερο όμως μέλλον) η μείωση των ποσοστών τους.
• Ωστόσο να μην ξεχνάμε, από την μία α) την «μαύρη» και «αδήλωτη» εργασία και β) την μερική απασχόληση με κατώτατες αμοιβές. Θα αλλάξει κάτι κατά την άποψή σας;
Σε μια αγορά εργασίας με υψηλή ανεργία, ευελιξία και μερική απασχόληση, θα ανθεί όλο και περισσότερο η ατυπία στις εργασιακές σχέσεις, δηλαδή η «μαύρη» εργασία. Οι μικρές, κυρίως οικογενειακού τύπου, επιχειρήσεις για να μπορέσουν να επιβιώσουν, με δεδομένη και την τραπεζική ασφυξία, δεν θα ασφαλίζουν τα συγγενικά τους πρόσωπα ή τους εργαζομένους τού ευρύτερου περιβάλλοντός τους προκειμένου να καταφέρουν να ελαχιστοποιήσουν τις ταμειακές τους υποχρεώσεις. Με τον τρόπο αυτό, όμως, δεν ομαλοποιείται η αγορά εργασίας και τα αυστηρά πρόστιμα θα εξοντώνουν τις μικρές και οικογενειακές επιχειρήσεις.
Δεν πρέπει άλλωστε να λησμονείται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ελληνικών επιχειρήσεων είναι μικρομεσαίες και υλοποιούν τον βαλλόμενο πανταχόθεν μικροϊδιοκτητικό τρόπο παραγωγής που είναι χαρακτηριστικό της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
