Mε τα δύο φετίχ της Γερμανίας, το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το οποίο χαρακτηρίζει ως «μόνιμο ζουρλομανδύα», καθώς και την εμμονή – όπως την ονομάζει – της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού, τα έβαλε ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος σε άρθρο του στο site Open Democracy.
Την ίδια μέρα που έδινε στη δημοσιότητα την επιστολή του, με την οποία δήλωνε την πρόθεση της κυβέρνησης να τηρήσει πιστά τους κανόνες του Μνημονίου, ο Τσακαλώτος αμφισβητούσε στο άρθρο του στο εν λόγω site την Ευρώπη των κανόνων. Για την ακρίβεια, υποστήριζε ότι αν επικρατήσει το γερμανικό μοντέλο τότε η Ευρώπη, αργά ή γρήγορα, θα οδηγηθεί σε διάλυση.
Ο Τσακαλώτος μιλάει για την άνοδο της Ακρας Δεξιάς στην Ευρώπη και για τους δύο διαμετρικά αντίθετους τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου: το κοινωνικό αφήγημα, όπως το ονομάζει, και αυτό που στηρίζεται στην αρχή «οι κανόνες είναι κανόνες».
Το κοινωνικό αφήγημα. Το πρώτο εδράζεται κυρίως στη Νότια Ευρώπη και στην Αριστερά και υποστηρίζει ότι η Ευρώπη έχει απογοητεύσει έναν μεγάλο αριθμό των πολιτών της, οι οποίοι όχι μόνο υπέστησαν την κρίση αλλά και δεν πιστεύουν ότι σε περίπτωση ανάκαμψης θα έχουν οποιοδήποτε όφελος.
Ο υπουργός Οικονομικών υιοθετεί αυτό το αφήγημα και επισημαίνει ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί είναι κολλημένοι σε μια ζώνη χρόνου προ κρίσης, όταν ως μεγάλα προβλήματα θεωρούνταν ο πληθωρισμός και η δημοσιονομική ανευθυνότητα.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ίδιος επικρίνει το Σύμφωνο Σταθερότητας και σχολιάζει ότι «έχουμε κολλήσει με την πιο ανεξάρτητη από τις κεντρικές τράπεζες, η οποία έχει εμμονή με τον κίνδυνο πληθωρισμού».
Εχοντας εγκαταλείψει τη δυνατότητα υποτίμησης, σημειώνει, η νομισματική ένωση δεν προσέφερε επαρκή υποκατάστατα με τη μορφή δημοσιονομικών μεταβιβάσεων ή άλλων εργαλείων πολιτικής.
Κατά τον Τσακαλώτο, η Ευρώπη αντιμετωπίζει πρόβλημα χαμηλής ανάπτυξης, υψηλής ανεργίας και υποβάθμισης των υποδομών της και γι’ αυτό πρέπει να συνεργααστεί στη βάση μιας αναπτυξιακής ατζέντας. Χωρίς αυτήν οι δεξιοί λαϊκιστές θα συνεχίζουν να κερδίζουν έδαφος, υποστηρίζει.
«Οι κανόνες είναι κανόνες». Το δεύτερο αφήγημα, που υποστηρίζει πως «οι κανόνες είναι κανόνες» και πρέπει να τηρούνται, εδράζεται κυρίως στον Βορρά και στη Δεξιά, όπως λέει, αν και στην ίδια δεξαμενή τοποθετεί και την Κεντροαριστερά, τους οπαδούς του Μπλερ, του Σρέντερ αλλά και του Σημίτη.
Σύμφωνα με το αφήγημα αυτό, κατά τον Τσακαλώτο, η Ευρώπη μπορεί να σωθεί αν όλα τα κράτη – μέλη γίνουν περισσότερο σαν τη Γερμανία, αν τηρούν τους κανόνες της δημοσιονομικής ορθοδοξίας, κάνουν μεταρρυθμίσεις και βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητά τους.
Σύμφωνα με τους θιασώτες του αφηγήματος αυτού, η συχνή αλλαγή των κανόνων υποβαθμίζει την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ευρώ. Επιπλέον, οι πολίτες του Βορρά έχουν κουραστεί να «διασώζουν αυτούς του Νότου που είτε δεν θέλουν είτε δεν μπορούν να τηρήσουν τους κανόνες. Υπάρχουν όρια στην αλληλεγγύη και κάθε περαιτέρω εξασθένηση των κανόνων ρίχνει νερό στον μύλο των λαϊκιστών» λέει το αφήγημα αυτό.
Ο Τσακαλώτος υποστηρίζει ότι το κοινωνικό αφήγημα αντιμετωπίζει τους φόβους αυτών που στρέφονται στην Ακρα Δεξιά, προτείνοντας μια μετατόπιση στην ατζέντα, ενώ το άλλο αφήγημα υπόσχεται μια από τα ίδια. Μόνο αν αμφισβητηθεί η νεοφιλελεύθερη τάξη θα μπορέσει να ξεφύγει από την Ακρα Δεξιά η κοινωνική βάση του προοδευτικού μπλοκ, σημειώνει ο υπουργός.
Στην επόμενη χρονιά, κατά τον έλληνα υπουργό Οικονομικών, θα φανεί ποιο από τα δύο αφηγήματα θα επικρατήσει ή αν θα γίνει μια σοβαρή προσπάθεια σύγκλισης.
