Τον «γόρδιο δεσμό» της διαχείρισης 42.911 εκκρεμοτήτων σε κτίσματα που έχουν κριθεί αυθαίρετα στο Νότιο Αιγαίο (κυρίως πρωτοκόλλων κατεδάφισης) αλλά και της προστασίας διατηρητέων ακινήτων καλείται να αντιμετωπίσει η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, χωρίς πρόσθετη ενίσχυση σε προσωπικό, πόρους και μέσα μετά την εφαρμογή του Ν. 4495/2017 και της σχετικής Υπουργικής Απόφασης για την λειτουργία παρατηρητηρίου από τον Μαϊο του 2018.
Το θέμα απασχολεί προσωπικά τον περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου κ. Γιώργο Χατζημάρκο, που αναμένεται να παραλάβει και να διαχειριστεί την «καυτή πατάτα» των αυθαιρέτων στο Νότιο Αιγαίο με την εφαρμογή του νέου νόμου, αδυνατώντας υπό τις παρούσες συνθήκες να ανταποκριθεί στα πρόσθετα καθήκοντα που θα αναλάβει η Περιφερειακή Αρχή.
Ήδη έχουν ξεκινήσει σχετικές διαβουλεύσεις με το Υπουργείο, που δεν έχει ενσκήψει στο πρόβλημα παρότι η εκκρεμότητα, κυρίως της κατεδάφισης αυθαιρέτων από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου για αμετάκλητα πρωτόκολλα υφίσταται την τελευταία 10 ετία.
Στο νομοσχέδιο αναφέρεται ότι, «το αρμόδιο όργανο για τον εντοπισμό των αυθαιρέτων και τον χειρισμό των καταγγελιών παντός είδους ορίζεται το τοπικό παρατηρητήριο δομημένου περιβάλλοντος, που αποτελεί υπηρεσία και όργανο της Περιφέρειας».
Με τον νέο νόμο πλέον διαχωρίζεται το καθεστώς της έκδοσης των οικοδομικών αδειών από τον έλεγχο αυτών και ορίζεται ως όργανο αυτό του τοπικού παρατηρητηρίου που δρα αυτεπαγγέλτως για τον έλεγχο όλων των αυθαιρέτων και τον εντοπισμό αυτών.
Από τη στιγμή του εντοπισμού του αυθαιρέτου, δύο ελεγκτές δόμησης συντάσσουν έκθεση αυτοψίας και ενημερώνουν την Υπηρεσία Δόμησης, το Δήμο και το Παρατηρητήριο δομημένου περιβάλλοντος. “Μόνο σε περίπτωση αγνώστου ιδιοκτήτη, η πάροδος 60 ημερών από την τοιχοκόλληση στο οικείο δημοτικό ή κοινοτικό κατάστημα θεωρείται ως πλήρης γνώση του ενδιαφερόμενου”, αναφέρεται στο νομοσχέδιο. Ο ιδιοκτήτης του αυθαίρετου ακινήτου μπορεί να προσφύγει στην Επιτροπή Εξέτασης Προσφυγών και με βάση την έκθεση αυτοψίας θα πληρώσει πρόστιμο με έκπτωση κατά 30%.
Ωστόσο, για αυθαίρετα μετά την 28η Ιουλίου 2011, προβλέπεται σύντμηση των ημερομηνιών σε μόλις 10 με την υποχρέωση του ιδιοκτήτη να προσκομίσει τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και έπειτα να του επιβληθούν πρόστιμα.
Την απόφαση για την κατεδάφιση λαμβάνει η Επιτροπή Εξέτασης Προσφυγών και σε περίπτωση αδυναμίας εκτέλεσης της κατεδάφισης ενημερώνεται ο Περιφερειάρχης. Παράλληλα, ο διευθυντής του παρατηρητηρίου επιβάλλει πρόστιμα από 6.000 έως 10.000 ευρώ.
Να σημειωθεί ότι, με την εφαρμογή του Καλλικράτη το 2011, οι μηχανικοί των πρώην Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων μεταφέρθηκαν κυρίως στους Δήμους, προκειμένου να στελεχωθούν οι υπηρεσίες δόμησης, με αποτέλεσμα οι Περιφέρειες να μείνουν με ελάχιστους εξειδικευμένους μηχανικούς.
Για να γίνει αντιληπτό το φορτίο που θα αναλάβει η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου μόνο στην περιφερειακή ενότητα Ρόδου (περιλαμβάνει και τα νησιά Σύμη, Τήλο, Χάλκη και Καστελλόριζο) έχουν καταγραφεί 9.997 δηλώσεις αυθαιρεσιών, οι οποίες φαίνεται ότι ήταν σημαντικές σε έκταση: αντιστοιχούν σε 1 εκατομμύριο τετραγωνικά μέτρα κύριων χώρων και 400.000 τ.μ. βοηθητικών.
Η εφαρμογή του νόμου αναμένεται με την έκδοση των εκτελεστικών ΠΔ και υπουργικών αποφάσεων.
Η σημερινή πραγματικότητα της υποστελέχωσης των τεχνικών υπηρεσιών των Περιφερειών και των Υπηρεσιών Δόμησης τόσο στο κέντρο, όσο και στην περιφέρεια είναι σε όλους γνωστή.
Εκτός από την μεγάλη έλλειψη ανθρώπινων πόρων υπάρχει και μεγάλη έλλειψη οικονομικών πόρων στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α και Β βαθμού, οι οποίοι, σε συνδυασμό με τις νέες περικοπές χρηματοδοτήσεων, που προβλέπει ο κρατικός προϋπολογισμός 2018 για τους ΟΤΑ επισημαίνουν ότι «το 25% των εσόδων από τα πρόστιμα αυθαιρέτων, που προβλέπει το νέο νομοσχέδιο για τις Περιφέρειες δεν είναι επαρκές».
Παράλληλα με την έλλειψη ανθρώπινων και οικονομικών πόρων για να στελεχώσουν και να λειτουργήσουν τις νέες διοικητικές δομές ελέγχου της δόμησης σε Περιφέρειες και Δήμους, που προβλέπει το νέο νομοσχέδιο υπάρχει πρόσθετο ερώτημα: Κατά πόσο το κράτος είναι σε θέση, τόσο να χρηματοδοτήσει νέες προσλήψεις εξειδικευμένου κυρίως τεχνικού και διοικητικού επιστημονικού προσωπικού όσο και να οργανώσει άμεσα και αποτελεσματικά τις υπηρεσιακές δομές για να λειτουργήσει το νέο σύστημα.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του νομοσχέδιου του ΥΠΕΝ οι Περιφερειακές Διευθύνσεις «Ελέγχου δόμησης – Περιφερειακά Παρατηρητήρια» έχουν τις εξής αρμοδιότητες:
Ως προς την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης και ειδικότερα :
-Την κατεδάφιση των τελεσίδικα κριθέντων αυθαιρέτων,
-Την τήρηση και διαχείριση του μητρώου πρωτοκόλλων κατεδάφισης αυθαιρέτων και επικίνδυνων κατασκευών,
-Την τήρηση του μητρώου, στο οποίο εγγράφονται οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, που έχουν τη δυνατότητα να εκτελέσουν πρωτόκολλα κατεδάφισης,
-Τη λήψη μέτρων για την ορθή διάθεση των οικοδομικών αποβλήτων και την αποκατάσταση του περιβάλλοντος από περιβαλλοντική ζημιά, σε συνεργασία με τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (Ε.Ο.Α.Ν).,
-Τα μέτρα πρόληψης της αυθαίρετης δόμησης και την αξιοποίηση των επιχειρησιακών δεδομένων με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη βέλτιστη προστασία του οικιστικού περιβάλλοντος,
-Την ανάρτηση στο διαδίκτυο του χάρτη καταγραφής αυθαιρέτων της χωρικής του αρμοδιότητας,
-Τη διενέργεια ηλεκτρονικής κλήρωσης για τον ορισμό ελεγκτών δόμησης, στους οποίους ανατίθεται ο έλεγχος αυθαίρετων κατασκευών και χρήσεων, σύμφωνα με το άρθρο 92,
Ως προς την υλοποίηση του πολεοδομικού σχεδιασμού και ειδικότερα :
-Την παρακολούθηση της «Ηλεκτρονικής Πολεοδομικής Ταυτότητας Δήμων»
-Τον έλεγχο και την παροχή οδηγιών για την επίσπευση της εξέλιξης του πολεοδομικού σχεδιασμού προς τους Δήμους και τις Περιφέρειες.
Ως προς τις επικίνδυνες κατασκευές και ειδικότερα:
-Τον έλεγχο για την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας για τις επικίνδυνες κατασκευές,
-Τη μέριμνα για τη λειτουργία των τριμελών επιτροπών επικινδύνων ετοιμόρροπων κατασκευών του άρθρου 428 του π.δ. 14/27.7.1999, της τριμελούς επιτροπής εξέτασης ενστάσεων κατά αναθεωρητικών εκθέσεων επικινδύνων οικοδομών του άρθρου 426 του ίδιου διατάγματος.
Επίσης προβλέπεται ότι οι Περιφερειακές Διευθύνσεις «Ελέγχου δόμησης – Περιφερειακά Παρατηρητήρια» συντάσσουν έκθεση, προς τη Διεύθυνση Ελέγχου Δομημένου Περιβάλλοντος και Εφαρμογής Σχεδιασμού – Παρατηρητήριο.
Μεριμνούν για τη γραμματειακή υποστήριξη και παροχή κτιριακών υποδομών στα Περιφερειακά Συμβούλια Αρχιτεκτονικής (ΠΕ.Σ.Α.), στα Περιφερειακά Συμβούλια Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΠΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α.) και στην Περιφερειακή Επιτροπή Προσβασιμότητας.
Ενημερώνουν τα ηλεκτρονικά μητρώα και ειδικότερα:
α)το μητρώο ηλεκτρονικής ταυτότητας των κτιρίων,
β)το μητρώο της ηλεκτρονικής πλατφόρμας αυθαιρέτων
Εκδίδουν αποφάσεις επί των γνωμοδοτήσεων της τριμελούς επιτροπής εξέτασης ενστάσεων κατά αναθεωρητικών εκθέσεων επικινδύνων οικοδομών του άρθρου 426 του π.δ. 14/27.7.1999
Για την άσκηση των ανωτέρω αρμοδιοτήτων, η Περιφέρεια αντλεί πόρους από τα πρόστιμα που θα εισπράττει και θα κρατεί σε ποσοστό 25%.
