Ένα γεγονός που έλαβε χώρα, στην γερμανοκρατούμενη Βιλλανόβα. Στις 31-3-1947, υψώθηκε στη Ρόδο για πρώτη φορά στην Ιστορία, η Ελληνική Σημαία, κατά την επίσημη τελετή παράδοσης της Δωδεκανήσου, από την Βρετανική, στην Ελληνική Στρατιωτική Διοίκηση και λάμβανε επιτέλους τέλος, η σκοτεινή σκλαβιά εξίμισι αιώνων για τα Νησιά μας. Είναι πασίγνωστη και πάντα θα εμπνέει ρίγη συγκίνησης, η φωτογραφία του Αντώνη Πάχου, που αποθανάτισε τον τότε Δήμαρχο Ρόδου Γαβριήλ Χαρίτο και το Δημοτικό Συμβούλιο, γονατιστούς όπως μπροστά στα Άγια των Αγίων, να ατενίζουν την Ελληνική σημαία που ανέβαινε για πρώτη φορά στον ιστό και κλαίγοντας μαζί με το πλήθος που μέσα σε ένα παραλήρημα χαράς και συγκίνησης, είχε συρρεύσει από κάθε γωνιά της πόλης και των χωριών, να ψάλλουν επιτέλους ελεύθεροι τον Ελληνικό Εθνικό Ύμνο. Αυτή ήταν η κορυφαία έκφραση των προαιώνιων πόθων, ολόκληρου τού Ροδιακού και Δωδεκανησιακού Λαού. Πράγματι, μέσα στα πλαίσια της ιστορικής και λαογραφικής μου έρευνας, ένα τέτοιο συγκλονιστικό γεγονός, είχα καταγράψει πριν χρόνια, όταν μαγνητοφώνησα την, αείμνηστη πλέον, συγχωριανή μου, Ευφημία Βενέτη, σύζυγο Δημητρίου Παπαμανώλη. Μου περιέγραψε ένα περιστατικό, που συνέβη στην γειτονιά του πατρικού της σπιτιού όπου έμενε με τους γονείς της, την λεγόμενη Μισοχωριά, στο χωριό μας το Παραδείσι (τότε Βιλλανόβα), στην διάρκεια της Γερμανικής κατοχής, όταν η ίδια ήταν νεαρό κορίτσι. Ο εμπνευστής του γεγονότος, ήταν ο γείτονας τους, φούρναρης Σταύρος Τσαμπίκου-Στέργαρου, ιδιοκτήτης του παλαιότερου επαγγελματικού ξυλόφουρνου της Βιλλανόβας. Ειρήσθω εν παρόδω, ότι ο Σταύρος, ήταν αδελφός του Δημήτρη Τσαμπίκου Στέργαρου, μέλους του Βρετανικού και Ελληνικού κατασκοπευτικού κλιμακίου, ο οποίος είχε ήδη σκοτωθεί όσο ήταν κρατούμενος των Γερμανών, μέσα στο κελλί του, στις φυλακές της Caserma Regina, από βρετανικό βομβαρδισμό. Εκεί λοιπόν, μέσα στον φούρνο τού Σταύρου Τσαμπίκου Στέργαρου (ο Σταυρής του Ζωγιού, όπως τον αποκαλούσαν στο χωριό μας), με μύστες τον ίδιο και όλη την γειτονιά του, μια νύχτα της Γερμανικής κατοχής, με την συσκότηση και την απαγόρευση της κυκλοφορίας που επέβαλε ο κατακτητής, έλαβε χώρα μια ιεροτελεστία, όχι απλά απόδοσης τιμής, αλλά λατρείας προς την Ελληνική Σημαία! Εκείνη την νύχτα της κατοχής, για πρώτη φορά στην ζωή τους, εκείνοι οι σκλαβωμένοι Έλληνες, την αντίκριζαν από κοντά, και όχι πια στα όνειρά τους, την Ελληνική Σημαία! Και εκεί, μέσα στον φούρνο, στην σκοτεινιά, έψαλλαν τον Εθνικό Ύμνο, γονατιστοί! Ας αφήσω όμως καλύτερα, την ίδια την αφηγήτρια να Σάς μιλήσει… Σας παραθέτω αυτούσιο το απόσπασμα της αφήγησης, τής αείμνηστης Ευφημίας Βενέτη – Παπαμανώλη, έτσι όπως μου το αφηγήθηκε συγκινημένη, με δάκρυα στα μάτια και το μαγνητοφώνησα : “…Είμασταν στην κατοχή, τότε που ερχόταν τ’ αεροπλάνα ‘που πάνω κι εβομβαρδίζαν, κι εμείς εκάθουμάσταν κλεισμένοι μέσα στα σπίτια μας με την λαμπίτσα, γιατί υπήρχε και το coprifuoco (=συσκότηση), κι αυτή, (εννοεί: η λαμπίτσα), σκεπασμένη από πάνω ! ‘Ενα βράδυ λοιπόν, εκεί που καθόμασταν στο σπίτι μας, ακούμεν την πόρτα “τακ-τακ-τακ!”, “Ποιός είναι;” Ήταν ο Σταυρής του Ζωγιού!… Είχαν τον φούρνο ‘που δίπλα από το σπίτι μας, ένας τοίχος… Λέει : “Ελένη! Ελάτε που σας θέλω!” Εγύρισεν όλην την γειτονιάν, εμάς,… την Καθολικήν της Κώσταινας, την Σταματούλλαν του Ψιμόριφου…, “Ελάτε που σας θέλω !”. Πάμεν κι εμείς, μπαίννουμεν μέσα στον φούρνο, και τί να δούμε;! Βλέπουμε στον έναν τοίχο, μιά τεράστια Ελληνική Σημαία, και με τον σταυρό, παννί, καρφωμένη στον τοίχο!… και να τρέχουν πιόν τα δάκρυά μας!..τόσον!… “Παναγίτσα μου!, Χριστέ μου!, είδαμεν επιτέλους την Ελληνική Σημαία!”… Κι όταν εμαζευτήκαμεν όλη η γειτονιά, λέει : “Γονατίστε όλοι κάτω!”. Εγονατίσαμεν, κι αρχίσαμεν όλοι σιγά-σιγά : “Σε γνωρίζω από την κόψη, του σπαθιού την τρομερή…!”
Κι ετραγουδούσαμεν τον Εθνικό Ύμνο σιγά-σιγά, να μην μας ακούσουν, γιατί ήταν coprifuoco, κι αλοίμονο, τί θα παθαίναμε!… Έ!, αυτό, θα μου μείνει στην μνήμη μου, μέχρι να πεθάνω, δεν θα φύγει από το μυαλό μου! Ήταν τόση η λαχτάρα μας, να δούμεν την Ελληνική Σημαία!….” Αγαπητές μου Συμπατριώτισσες και αγαπητοί μου συμπατριώτες, κομμάτι-κομμάτι, ελευθερώθηκε από τους λογής-λογής κατακτητές, η Ελληνική Γη… Από την Ρούμελη και τον Μωριά το 1821, ως τα Δωδεκάνησα, το 1948… Με αίμα…Με θυσίες… Κι η προσμονή της Λευτεριάς κι η λαχτάρα της Ελλάδας, ήταν ενσαρκωμένη σε ένα Ιερό Λάβαρο, μέσα στην ψυχή του Έλληνα! Παντού και πάντα !… Ας έχουμε στον νου μας αυτές τις ιστορίες και σήμερα και πάντα! Κάθε στιγμή που στα Άγια Δωδεκάνησα μας κυματίζει ελεύθερα η Ελληνική Σημαία! Κι ας κατατείνει πάντοτε, έμπρακτα και ευσυνείδητα, όχι μόνον ο κάθε λόγος μας, αλλά κυρίως η κάθε πράξη και ενέργεια μας, στην διαφύλαξη και στην εμπέδωση της Ελευθερίας, της Ανεξαρτησίας, της Δημοκρατίας και της Δικαιοσύνης, στην Πατρίδα μας!
Για την επέτειο της λαμπρής 31ης Μαρτίου 1947.
Ευαγγελία Μ. Παναή Φιλόλογος –
Επιχειρηματίας Υποψήφια Βουλευτής Δωδεκανήσου
